Zespół mieszkalno-usługowy przy pl. Grunwaldzkim we Wrocławiu
 Cztery spośród sześciu wieżowców | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
mieszkalny |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Wysokość całkowita |
54 m |
| Kondygnacje |
15 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′36,929″N 17°03′14,292″E/51,110258 17,053970
| |
Zespół budynków mieszkalno-usługowych przy pl. Grunwaldzkim 4-20 i ul. Marii Curie-Skłodowskiej 15 – zbiór sześciu budynków mieszkalnych i trzech pawilonów handlowo-usługowych na placu Grunwaldzkim we Wrocławiu[1], zaprojektowanych w latach 1967–1970[potrzebny przypis] przez Jadwigę Grabowską-Hawrylak. Budowany był w latach 1970–1973 przez Wrocławskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego, a budynki mieszkalne oddawano do użytku w latach 1976–1978. Przez wrocławian nazywany Wrocławskim Manhattanem[1], Bunkrowcami[2] lub Sedesowcami[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na kompleks składa się sześć wieżowców o wysokości 55 metrów (16 pięter) oraz pawilony handlowe[4] unoszące się nad ziemią na słupach z żelazobetonu (fr. pilotis)[5]. Projekt zakładał wybudowanie wieżowców z białego betonu, wykończonych cegłą klinkierową i egzotycznym drewnem przy balkonach, z roślinnością pnącą w zaokrąglonych wnękach elewacji i trawiastymi dachami pawilonów handlowych. Według architekt całość miała nadawać inwestycji klimat śródziemnomorski. Zespół budynków został zaprojektowany na betonowej platformie[6], a teren pod budowę wzmocniono 240 palami. Podczas realizacji projekt okrojono w celu obniżenia kosztów przez zastosowanie niskiej jakości materiałów budowlanych[4], a sprzyjało temu przejęcie go od miasta przez spółdzielnię mieszkaniową. Pierwotny projekt zakładał wyposażenie klatek schodowych w okna, ale tego nie zrealizowano przez co są ciemne z powodu nacisku inwestora na zbudowanie większej ilości małych pokoi w budynkach[7]. W ramach oszczędności elewacje pozostały niewykończone. Przed remontem widoczny był beton z wystającymi żelaznymi prętami oraz plamy farby pozostałe po budowie[6]. Architektce Jadwidze Grabowskiej-Hawrylak udało się zrealizować tarasy widokowe ze świetlicami wyposażonymi w łazienki na dachach płaskich wszystkich bloków mieszkalnych na placu Grunwaldzkim[8]. Balkony pokryła klinkierem, natomiast do budowy bloków użyła prefabrykatów betonowych o nietypowej formie.
Wszystkie budynki zaprojektowano do wykonania z oryginalnego białego betonu, ale nie zrealizowano tego zamierzenia poprzez ostateczne zastosowanie najtańszego wówczas betonu w kolorze szarym[8]. Po prawie pół wieku czasu powrócono do pomysłu autorki osiedla i otynkowano wszystkie bloki mieszkalne na biało przy okazji ich remontu w 2015[9]. Tylko jeden blok mieszkalny z sześciu został wyposażony po remoncie w oryginalne okrągłe okna z okrągłymi szybami bez szprosów zamiast krytykowanych od lat przez mieszkańców okrągłych, pustych betonowych otworów, w których zbierała się wilgoć i brud[10][11].
W 1973 Janusz Kondratiuk nakręcił tu telewizyjny film Pies pokazujący osiedle w budowie[12]. W 1974 wyprodukowano film Karuzela.
Kompleks na pl. Grunwaldzkim jest wpisany do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego[13].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Architektura[edytuj | edytuj kod]
-
Elewacja jednego z wieżowców niedługo po wybudowaniu, 1977 -
Wieżowiec i pawilony przyziemne, 1977 -
Kompleks przed remontem widziany od strony pl. Grunwaldzkiego, 2014 -
Kompleks przed remontem widziany od strony mostu Grunwaldzkiego, 2011 -
Elewacje kompleksu w 2015, widać charakterystyczne połączenie cegły z betonem na elewacji -
Odremontowane wieżowce kompleksu w 2020, bez cegły, z betonem pomalowanym na biało -
Jeden z wieżowców z wyremontowaną elewacją -
![Wnętrze dwupoziomowej świetlicy z łazienką na dachu płaskim będącym „przeznaczonym do zazielenienia tarasem” rekreacyjnym bloku mieszkalnego[8].](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Warsztat1.png/120px-Warsztat1.png)
Wnętrze dwupoziomowej świetlicy z łazienką na dachu płaskim będącym „przeznaczonym do zazielenienia tarasem” rekreacyjnym bloku mieszkalnego[8].
![Wnętrze dwupoziomowej świetlicy z łazienką na dachu płaskim będącym „przeznaczonym do zazielenienia tarasem” rekreacyjnym bloku mieszkalnego[8].](/wiki/Plik:Warsztat1.png)
Panoramy[edytuj | edytuj kod]
-
Wieżowce w panoramie miasta (oznaczone literą L) -
Widok na zachód Wrocławia z tarasu widokowego jednego z wieżowców -
Widok na południe Wrocławia z tarasu widokowego jednego z wieżowców
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Dorota Oczak-Stach, Wyremontują budynek na wrocławskim Manhattanie. Fandom to miejsce dla pasjonatów [online], wroclaw.wyborcza.pl, 23 września 2019 [dostęp 2019-09-23] (pol.).
- ↑ Wojciech Prastowski, Sedesowce, czyli wrocławski Manhattan [online], www.bryla.pl, 8 czerwca 2012 [dostęp 2021-04-04] (pol.).
- ↑ [1]
- ↑ a b Marta Gołębiowska: Wrocławski Manhattan. Od powstania do przedednia remontu. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-01-28. s. 2. [dostęp 2015-01-28]. (pol.).
- ↑ Architektura 10/1973
- ↑ a b Marta Gołębiowska: Wrocławski Manhattan. Od powstania do przedednia remontu. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-01-28. s. 1. [dostęp 2015-01-28]. (pol.).
- ↑ Filip Janerka „Niezwykły Manhattan” Kova Production 2022
- ↑ a b c Architektura 10/1973 s.377
- ↑ Pierwszy sedesowiec na pl. Grunwaldzkim już po remoncie. Doba.pl 17.12.2015 https://doba.pl/wroclaw/artykul/pierwszy-sedesowiec-na-pl-grunwaldzkim-juz-po-remoncie-foto-/8762/15
- ↑ Dokumentacja fotograficzna. Fotopolska.eu 03.08.2014 https://fotopolska.eu/613788,foto.html
- ↑ Dokumentacja fotograficzna. Fotopolska.eu 28.02.2021 https://fotopolska.eu/1769947,foto.html
- ↑ [2]
- ↑ Marta Gołębiowska: Wrocławski Manhattan. Od powstania do przedednia remontu. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-01-28. s. 3. [dostęp 2015-01-28]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Atlas architektury Wrocławia, tom II, Jan Harasimowicz, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998