Setniczka zwyczajna
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
setniczka zwyczajna |
| Nazwa systematyczna | |
| Sarcogyne regularis Körb. Syst. lich. germ. (Breslau): 267 (1855) | |
Setniczka zwyczajna (Sarcogyne regularis Körb.) – gatunek grzybów z rodziny Acarosporaceae[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Acarosporaceae, Acarosporales, Acarosporomycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[3]:
- Biatorella flava W. Johnson ex A.L. Sm. 1917
- Biatorella pruinosa var. regularis (Körb.) Zahlbr. 1939
- Biatorella regularis (Körb.) Lettau 1912
- Sarcogyne pruinosa var. regularis (Körb.) H. Magn., 1935
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Plecha skorupiasta, endolityczna lub zewnętrzna. Jest mączysta, ma barwę białawą lub jasnoszarą. Zawiera glony protokokkoidalne[4].
Licznie występują owocniki. Są to rozproszone lub skupione w grupki lecideowe apotecja o średnicy o,3-1,5(2) mm. Mają okrągły lub nieregularny kształt, przylegają do plechy, lub są zagłębione w niej. W stanie suchym mają barwę od ciemnobrunatnej do niemal czarnej, w stanie wilgotnym są czerwonobrunatne. Są płaskie lub nieco wypukłe, nagie, lub obficie białawo oprószone. Brzeżek trwały, różnej grubości, czarny i nagi[4].
Obłocznia o grubości 70-100 (120) μm, bezbarwna, tylko w najwyższej części brunatna. Znajdują się w niej wstawki o grubości (1) 1,5-2 μm i wierzchołkach rozszerzonych do 3-5 um. Subhymenium niewyraźne, o grubości 15-35 (-50) μm. Hypotecjum bezbarwne, o grubości 7-10 (-12) μm. Worki zgrubiałe, o rozmiarach 60-85 × 14-18 (-27) μm. W jednym worku powstaje po 100- 200 szeroko elipsoidalnych, czasami kulistych zarodników o rozmiarach 3-5 (-6) × 1,5-2 (-2,5) μm. Pyknidiów brak[5].
Reakcje barwne: wszystkie negatywne. Kwasów porostowych brak[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Na półkuli północnej setniczka zwyczajna jest szeroko rozprzestrzeniona; występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. W Europie na północy sięga po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego. Na półkuli południowej podano jej występowanie tylko w Australii, występuje także w okolicach równikowych w Ekwadorze[6]. W Polsce występuje we wszystkich niemal regionach[2], ale częsta jest tylko w górach i w pasie wyżyn, na niżu jest rzadka[4].
Rośnie głównie na skałach wapiennych, czasami także na betonie, na skałach krzemianowych rzadko. Preferuje miejsca suche i dobrze oświetlone[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Podobna jest setniczka zaniedbana (Sarcogyne privigna), ma jednak tarczki aspotecjów przeważnie czarne i w obłoczni brak brunatnej barwy[5]. Rośnie głównie na skałach krzemianowych[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2015-03-21]. (ang.).
- ↑ a b c d Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b c Consortium North American Lichen Herbaria. [dostęp 2015-03-23].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-03-23].