Zamek w Tykocinie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Architektura zamku: źródła/przypisy |
→Przypisy: drobne redakcyjne |
||
| Linia 57: | Linia 57: | ||
Zamek został zbudowany na planie zbliżonym do [[trapez]]u z [[dziedziniec|dziedzińcem]] i 4 cylindrycznymi wieżami w narożach. Kompleks zabudowań zamkowych otaczały fortyfikacje z murowanymi [[basteja]]mi oraz połączone [[Kurtyna (fortyfikacje)|kurtynami]] cztery ziemne [[bastion]]y z wewnętrznymi drewnianymi konstrukcjami wzmacniającymi. Twierdza obejmowała obszar o powierzchni ponad 6 hektarów. Długość jednego boku fortecy wynosiła ok. 250 m. Wnętrza zamku były bogato dekorowane. |
Zamek został zbudowany na planie zbliżonym do [[trapez]]u z [[dziedziniec|dziedzińcem]] i 4 cylindrycznymi wieżami w narożach. Kompleks zabudowań zamkowych otaczały fortyfikacje z murowanymi [[basteja]]mi oraz połączone [[Kurtyna (fortyfikacje)|kurtynami]] cztery ziemne [[bastion]]y z wewnętrznymi drewnianymi konstrukcjami wzmacniającymi. Twierdza obejmowała obszar o powierzchni ponad 6 hektarów. Długość jednego boku fortecy wynosiła ok. 250 m. Wnętrza zamku były bogato dekorowane. |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 16:52, 11 maj 2011
 Zrekonstruowany fragment zamku w Tykocinie - widok od strony wschodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Ważniejsze przebudowy |
1550-1582; 1611-1632; rekonstrukcja - od 2002 |
| Zniszczono | |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
| Strona internetowa | |
Zamek w Tykocinie - zamek królewski z XV wieku położony na prawym brzegu rzeki Narwi w miejscowości Tykocin w województwie podlaskim.
Budowa i dzieje zamku
Zamek zbudowany został w 1433 roku przez wojewodę trockiego i wileńskiego Jana Gasztołda na miejscu drewnianej warowni z 1 ćw. XIV w. ród Gasztołdów wymarł w 1542 roku w związku z czym zamek przeszedł na własność króla Zygmunta Starego. Rozbudowany w latach 1550-1582 na polecenie króla Zygmunta Augusta. Rozbudową kierował inżynier wojskowy i budowniczy królewski, Hiob Bretfus, który w latach 1568 – 1571 był starostą tykockim. Za panowania Zygmunta Augusta pełnił role królewskiej rezydencji, mieszcząc prywatny skarbiec i bibliotekę króla sprowadzoną z Wilna. Król Stefan Batory umieścił w zamku arsenał koronny z 500 armatami. W latach 1611-1632 przebudowany przez starostę tykockiego Krzysztofa Wiesiołowskiego herbu Ogończyk i otoczony fortyfikacjami z bastionami. Pomiędzy 14 listopada 1630 roku, a 8 lutego 1631 roku na zamku przebywał wraz z rodziną i dworem król Zygmunt III Waza.
W czasie potopu szwedzkiego w 1655 roku zamek obsadziły wojska Radziwiłłów. 31 grudnia 1655, kiedy zamek oblegały wojska konfederacji tyszowieckiej, zmarł tu Janusz Radziwiłł. Ostatecznie został zdobyty 27 stycznia 1657 roku. Wybuch prochu podczas zdobywania spowodował śmierć wielu obrońców zamku oraz częściowe jego zniszczenie. Za zasługi w wojnie zamek wraz z okolicznymi dobrami został ofiarowany Stefanowi Czarnieckiemu (staroście tykockiemu od 1659 r.). Zamek następnie przez małżeństwo jego córki Aleksandry Katarzyny przeszedł w ręce Jana Klemensa Branickiego. W 1662 roku komendantem zamku był Samuel Gorzkowski. Mieszkał też na nim wtedy podstarości tykocki Kazimierz Gorzejewski. W 1676 roku żołnierzami na zamku dowodził burgrabia Wawrzyniec Boryński[1] W listopadzie 1705 roku miała miejsce narada króla Augusta II Mocnego z carem Piotrem I Wielkim, na którym ustanowiono na zamku w Tykocinie Order Orła Białego.
W 1734 roku zamek został zniszczony przez pożar. Od tego czasu nie zamieszkana budowla zaczęła popadać w ruinę. W 1750 roku zaczęto rozbiórkę zamku, a okoliczni mieszkańcy wykorzystywali materiał do budowy nowych domów. W 1771 roku pozostałości zamku zostały zniszczone przez powódź. W tym roku rozpoczęto budowę Zespołu Klasztornego Misjonarzy Bernardynów, gdzie z polecenia Jana Klemensa Branickiego zostały rozebrane i wykorzystane przy budowie cegły z zamku. W 1914 roku, podczas I wojny światowej pozostałości murów posłużyły niemieckim żołnierzom do budowy dróg, natomiast ziemię z dwóch bastionów wykorzystano do usypywania grobli.
 |
Próby rekonstrukcji
W 1965 roku nastąpiła pierwsza próba rekonstrukcji zamku do poziomu fundamentów i murów przyziemia; zaniechana z powodu braku dokładnych planów i opisów zamku. Kolejną próbę podjęto, kiedy zamek i okoliczny teren przeszedł w ręce prywatnego przedsiębiorcy (Jacek Nazarko) z Białegostoku. W 2002 roku wmurowano kamień węgielny pod odbudowę tykocińskiego zamku. Prace przy rekonstrukcji ruszyły z miejsca. Na podstawie zachowanych planów warowni, odnalezionych w archiwum w Petersburgu, została odtworzona mieszkalna część zamku (skrzydło zachodnie w stylu późnego gotyku).
Wspomniany przedsiębiorca zainwestował w odbudowę ok. 12 mln złotych, zamierzając stworzyć w tym miejscu centrum hotelowo-turystyczne. W trakcie odbudowy teren znajdował się pod nadzorem archeologów, a odkryte znaleziska mają być w przyszłości eksponowane w zamkowym muzeum. Tym samym zamek ma szansę stać się jedną z większych historycznych atrakcji turystycznych na Podlasiu. Od 2006 roku w okolicach zamku odbywa się cyklicznie bitwa stanowiąca rekonstrukcję historycznego oblężenia twierdzy w Tykocinie.
Architektura zamku
Zamek został zbudowany na planie zbliżonym do trapezu z dziedzińcem i 4 cylindrycznymi wieżami w narożach. Kompleks zabudowań zamkowych otaczały fortyfikacje z murowanymi bastejami oraz połączone kurtynami cztery ziemne bastiony z wewnętrznymi drewnianymi konstrukcjami wzmacniającymi. Twierdza obejmowała obszar o powierzchni ponad 6 hektarów. Długość jednego boku fortecy wynosiła ok. 250 m. Wnętrza zamku były bogato dekorowane.
- ↑ Anna Laszuk "Dwory urzędników na Podlasiu w II poł. XVII w." [w:]Białostocczyzna nr 1 z 1993 r., s.16