Zamek w Brodnicy: Różnice pomiędzy wersjami

Zamek Krzyżacki w Brodnicy
	nr rej. A/127/46 z 10.02.1931 (ruiny zamku); i A/42 z 20.10.1970 (przedzamcze)
	; Widok od strony rzeki Drwęcy
Państwo	Polska
Miejscowość	87-300 Brodnica
Adres	ul. Zamkowa 1
Typ budynku	Zamek
Styl architektoniczny	gotycki murowany zamek konwentualny
Wysokość całkowita	wieża: 54
Kondygnacje	obecnie brak (pozostałości piwnic zamkowych)
Rozpoczęcie budowy	1305 lub 1312
Ukończenie budowy	1317 lub 1330
Ważniejsze przebudowy	1415 – Mikołaj Fallenstein
Zniszczono	1550 (pożar), 1785 (rozbiórka)
Pierwszy właściciel	Zakon krzyżacki
Kolejni właściciele	starostowie brodniccy; Skarb Państwa; od 1986 roku w posiadaniu Muzeum Regionalnego w Brodnicy;
	Położenie na mapie Brodnicy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie powiatu brodnickiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 15:32, 23 paź 2015

Zamek w Brodnicy – dobrze ufortyfikowany zamek krzyżacki w Brodnicy.

Opis

Zbudowany został na planie kwadratu. Cztery skrzydła zamku otaczały wewnętrzny dziedziniec. Wysoka, 50-metrowa wieża posiadała wejście na wysokości drugiej kondygnacji. W narożach zamku umieszczono wieżyczki wysunięte poza linię murów zamkowych. Piwnice zamkowe pełniły rolę pomieszczeń gospodarczych. W poziomie przyziemia umieszczone były pomieszczenia o funkcji reprezentacyjnej: kaplica, refektarz, kapitularz, infirmeria, izba komtura i inne. Wejścia do nich prowadziły z krużganka okalającego dziedziniec. Druga kondygnacja mieściła w sobie: od strony dziedzińca magazyny i spichlerz, strona zewnętrzna to ganek obronny umieszczony wewnątrz murów zamkowych. Obok wieży głównej umieszczona była brama, do której podjeżdżało się przez most zwodzony. W skład całego kompleksu obronnego wchodziło także ufortyfikowane przedzamcze. Położone było pomiędzy miastem a zamkiem. Miało kształt litery "L", mieściły się w nim stajnie, kuźnie, młyn i browar, spichlerze i mieszkania załogi zamku. Przedzamcze posiadało dwie bramy: od południa - prowadzącą do miasta i od północy - wiodącą do traktu toruńskiego^[2]. Całość chroniona była systemem fos, który pozwalał na szybkie piętrzenie wody i zatopienie okolicy wraz z częścią miasta.

Historia

Murowany zamek powstał w pierwszej połowie XIV wieku, według niektórych w latach 1312-1330 według innych w latach 1305-1317, a wg T.Trupindy nie wcześniej niż w latach 30. XIV wieku^[3]. Na pewno w 1337 roku zamek był ukończony, ponieważ pomiędzy 1335 a 1337 rokiem utworzono w Brodnicy komturię krzyżacką^[4]. W kronikach odnotowany jest zapis dotyczący przyjazdu do Brodnicy wielkiego mistrza Wernera von Orselna i uroczystości konsekracji ołtarza w kaplicy zamkowej. W 1415 r. fortyfikacja została przystosowana do walk z użyciem broni palnej. Prace były prowadzone pod kierunkiem Mikołaja Fellensteina. Pierwszym komturem w Brodnicy (od 1337) był Fryderyk von Spangenberg. Po bitwie pod Grunwaldem zamek i miasto poddały się wojskom polskim, jednak w 1411 wróciły pod władzę zakonu. Komturzy sprawowali władzę na zamku w Brodnicy do 1454 r., czyli do zajęcia miasta i zamku przez oddziały Związku Pruskiego. W 1456 r. bulla papieska nakazywała zwrot ziem pod władzę krzyżacką. Podzamcze zostało zajęte przez czeskie wojska zaciężne w służbie zakonu (załoga polska na zamku poddała się dopiero w 1462). Ziemie wróciły pod panowanie polskie po pokoju toruńskim w 1466 r. Załoga czeska, pod wodzą Bernarda Szumborskiego opuściła zamek dopiero w 1479. (Krzyżacy zalegali z żołdem, oddziały czeskie zajmowały zamek żądając spłaty zobowiązań. Miało to miejsce dopiero w 1478 r.).

Pierwszym starostą króla polskiego został Wincenty ze Skępego. W latach 1485 – 1604 ziemie brodnickie znajdowały się w rękach rodu Działyńskich. Najpomyślniejszy okres dla miasta miał miejsce podczas pobytu na zamku Anny Wazówny, siostry Zygmunta III Wazy, która w 1604 r. otrzymała w posiadanie starostwa golubskie i brodnickie. Podczas jej życia nastąpił szybki rozwój tych regionów. Po jej śmierci (6 lutego 1625 na brodnickim zamku) rozpoczął się okres konfliktów zbrojnych niszczących gospodarkę.

Po pierwszym rozbiorze Polski Brodnica dostała się pod panowanie pruskie. W 1785 Prusacy nakazali rozbiórkę zamku i murów obronnych miasta. Dewastacja została wstrzymana przez króla Fryderyka Wilhelma IV w 1842. Z zamku pozostała wieża i fundamenty oraz piwnice odkopane w 1940 r. Prace konserwatorskie zostały rozpoczęte w 1953 i są kontynuowane.

Zabytki do zwiedzania na terenie zamku

Brama Chełmińska – zwana dawniej Kamienną, wzniesiona w latach 1310-1330, nadbudowana około 1370. Ważny fragment fortyfikacji miejskich, do końca XIX w. jeden z głównych wjazdów do miasta. Od strony północnej zachowane fragmenty murów szyi bramnej. W XIX w. użytkowana jako więzienie, i waga miejska, obecnie od 1973 roku jedna z siedzib Muzeum w Brodnicy – Galeria Brama przeznaczona dla wystaw czasowych.

Zamek i Wieża – zbudowane w latach 1285-1339, siedziba komturii krzyżackiej, wystawy stałe i punkt widokowy o wysokości 54 m.

Spichlerz – zbudowany w roku 1604, wystawa stała, siedziba dyrekcji.

Zamek Krzyżacki

Zobacz też

Bibliografia

Źródło: Opis Zamku na jego dziedzińcu.

Arszyński Marian Tak zwany „Pałac Anny Wazówny” w Brodnicy, Biuletyn Historii Sztuki 1959, XXI(2), s. 231-234
Haftka M., Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów, Malbork – Płock, 1999

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2013-03-03] .
↑ Kazimierz Grążawski: Szkice brodnickie : praca zbiorowa. Brodnica: Towarzystwo Miłośników Ziemi Michałowskiej, 1993, s. 40.
↑ https://www.academia.edu/14525305/O_zamkach_konwentualnych_pa%C5%84stwa_zakonnego_w_Prusach_na_marginesie_najnowszej_ksi%C4%85%C5%BCki_Tomasza_Torbusa_Zapiski_Historyczne_79_z._4_2014
↑ Brodnica – Zamek w Brodnicy – OPIS – (Polskie zamki)

Linki zewnętrzne

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2013-03-03] .

[2] Kazimierz Grążawski: Szkice brodnickie : praca zbiorowa. Brodnica: Towarzystwo Miłośników Ziemi Michałowskiej, 1993, s. 40.

[3] ttps://www.academia.edu/14525305/O_zamkach_konwentualnych_pa%C5%84stwa_zakonnego_w_Prusach_na_marginesie_najnowszej_ksi%C4%85%C5%BCki_Tomasza_Torbusa_Zapiski_Historyczne_79_z._4_2014

[4] Brodnica – Zamek w Brodnicy – OPIS – (Polskie zamki)

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 77: / Linia 77: @@
 == Bibliografia ==
 ''Źródło:'' Opis Zamku na jego dziedzińcu.
+* Arszyński Marian ''Tak zwany „Pałac Anny Wazówny” w Brodnicy'', [[Biuletyn Historii Sztuki]] 1959, XXI(2), s. 231-234
+* Haftka M., ''Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów'', Malbork – Płock, 1999
 {{Przypisy}}