Kościół św. Jerzego w Gnieźnie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Architektura: drobne redakcyjne |
→Historia: drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
| Linia 86: | Linia 86: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Kościół został zbudowany na pozostałościach kamiennego kopca, będącego do X w. ważnym obiektem kultu pogańskiego{{r|Encyklopedia Gniezna}}. Po przyjęciu chrztu w 966 książę Mieszko I obrał to symboliczne miejsce na siedzibę, wznosząc tu swoją rezydencję z kaplicą<ref>T.Sawicki "Badania przy kościele św. Jerzego w Gnieźnie", [w:] Gniezno w świetle ostatnich badań archeologicznych, Gniezno 2001, s.177 nn.</ref>. |
Kościół został zbudowany na pozostałościach kamiennego kopca, będącego do X w. ważnym obiektem kultu pogańskiego{{r|Encyklopedia Gniezna}}. Po przyjęciu chrztu w 966 książę Mieszko I obrał to symboliczne miejsce na siedzibę, wznosząc tu swoją rezydencję z kaplicą<ref>T.Sawicki "Badania przy kościele św. Jerzego w Gnieźnie", [w:] Gniezno w świetle ostatnich badań archeologicznych, Gniezno 2001, s.177 nn.</ref>. Obiekt ten został spalony w 1192 roku przez wojska Kazimierza Sprawiedliwego, podczas jego odwetowej wyprawy na Gniezno{{r|Encyklopedia Gniezna}}. Na ich miejscu wzniesiono nową siedzibę z małym kościołem św. Jerzego, pełniącym funkcję kościoła grodowego. Od XIII w. jest kościołem kolegiackim. W połowie XVI wieku został przejęty przez kapitułę metropolitalną, która w 1607 roku przeprowadziła remont świątyni. Po pożarze w 1613 roku, został odbudowany w latach 1615-1632. W 1760 roku spłonął prawie całkowicie. Arcybiskup Antoni Ostrowski, nie mając środków na odbudowę świątyni, kazał kościół rozebrać{{r|Księga pamiątkowa}}. Gruntownie odrestaurowany i zbarokizowany w 1782 roku, dzięki staraniom kanonika Baltazara Pstrokońskiego wg projektu architekta Bernarda Landwerbera z Poznania. Z tego okresu pochodzi zasadnicza bryła kościoła<ref name="UM Gniezno">{{Cytuj stronę | url = http://gniezno.eu/atrakcje/atrakcja/847/kosciol_sw_jerzego | tytuł = Kościół św. Jerzego | opublikowany = Urząd Miasta Gniezna | data dostępu = 2017-01-10}}</ref>. Został gruntownie odnowiony w 1936 roku<ref name="Archiwum Prymasa Polski">{{Cytuj pismo | nazwisko = Archiwum Prymasa Polski | tytuł = Kolegiata św. Jerzego w Gnieźnie | wydawca = Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie | data = 1925-1937}}</ref>. |
||
Z dniem 7 września 1974 roku [[Stefan Wyszyński|kard. Stefan Wyszyński]] przekazał kościół [[Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie|gnieźnieńskiemu seminarium duchownemu]]{{r|Księga pamiątkowa}}. Z tego okresu wspominamy m.in. nieistniejące już dziś wybicie drewnem posadzki prezbiterium, a także przystosowanie kościoła do odnowionej, posoborowej liturgii. Z momentem przeznaczenia kościoła dla celów dydaktyczno-duszpasterskich seminarium duchownemu, całkowitą troskę i odpowiedzialność za stan budynku miała ponosić Kapituła Kolegiacka, zgodnie z paragrafem I dekretu Prymasa Wyszyńskiego z dnia 30 września 1974 roku. Obecnie nad tymi sprawami czuwa rektor seminarium duchownego. Seminarium Duchowne podjęło w latach 90. renowację wnętrza: dokonano całkowitego przełożenia posadzki kościoła wraz ze zmianą drewnianej nakładki posadzki w prezbiterium, wymalowania świątyni i niezbędnych napraw{{r|Księga pamiątkowa}}. |
Z dniem 7 września 1974 roku [[Stefan Wyszyński|kard. Stefan Wyszyński]] przekazał kościół [[Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie|gnieźnieńskiemu seminarium duchownemu]]{{r|Księga pamiątkowa}}. Z tego okresu wspominamy m.in. nieistniejące już dziś wybicie drewnem posadzki prezbiterium, a także przystosowanie kościoła do odnowionej, posoborowej liturgii. Z momentem przeznaczenia kościoła dla celów dydaktyczno-duszpasterskich seminarium duchownemu, całkowitą troskę i odpowiedzialność za stan budynku miała ponosić Kapituła Kolegiacka, zgodnie z paragrafem I dekretu Prymasa Wyszyńskiego z dnia 30 września 1974 roku. Obecnie nad tymi sprawami czuwa rektor seminarium duchownego. Seminarium Duchowne podjęło w latach 90. renowację wnętrza: dokonano całkowitego przełożenia posadzki kościoła wraz ze zmianą drewnianej nakładki posadzki w prezbiterium, wymalowania świątyni i niezbędnych napraw{{r|Księga pamiątkowa}}. |
||
Wersja z 18:18, 22 mar 2017
| kolegiacki, rektorski | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Seminaryjny Kościół Kolegiacki • nadający tytuł |
od 7 września 1974 roku | ||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
24 kwietnia | ||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||
| Relikwie |
Św. Stanisława Kostki i św. Grzegorza Wielkiego | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Gniezna  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu gnieźnieńskiego  | |||||||||||||||||
| 52°32′14,6400″N 17°35′35,1600″E/52,537400 17,593100 | |||||||||||||||||
Kościół św. Jerzego w Gnieźnie, Seminaryjny Kościół Kolegiacki pw. św. Jerzego na Zamku Gnieźnieńskim – kościół kolegiacki w Gnieźnie. Siedziba Kapituły Kolegiackiej pw. św. Jerzego. Kościół rektorski, którego rektorem jest każdorazowo rektor Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego.
Kościół mieści się na Wzgórzu Lecha (w sąsiedztwie bazyliki prymasowskiej) przy ul. Kolegiaty. Opiekę nad nią od 1974 roku sprawuje Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne[2].
Architektura
Na starych fundamentach i w dolnych partiach kościół zbudowany jest z ciosów granitowych, uzupełnionych w dużych, przede wszystkim górnych partiach cegłą, w dolnych partiach od strony południowej i północnej ciosy odsłonięte, mury ceglane otynkowane. Jest to kościół jednonawowy z węższym i niższym, niewielkim prezbiterium, zamkniętym wielobocznie. Prezbiterium jest jednoprzęsłowe, nawa trzyprzęsłowa, nakryta sklepieniem żeglastym na gurtach, spływających na przyścienne, silnie występujące filary opilastrowane na narożach. Łuk tęczowy półkolisty. Chór muzyczny podsklepiony żeglasto, wsparty na trzech opliastrowanych arkadach. W późnobarokowej fasadzie zachodniej z 1782 roku, boniowanej, ujętej w dwie narożne, ukośne, zbarokizowane szkarpy zwieńczone sterczynami w kształcie obelisków - w półkolistej niszy znajduje się rzeźba św. Jerzego dłuta Marcina Rożka z 1936 roku. Dachy dwuspadowe, kryte dachówką. Ołtarz główny i dwa boczne przy tęczy z około 1782 roku, ze współczesnymi obrazami[2]. Na ścianie południowej w nawie wtórnie osadzone w 2006 po odrestaurowaniu marmurowe epitafium byłego rektora seminarium duchownego bpa pomocniczego gnieźnieńskiego Józefa Cybichowskiego[3].
Historia
Kościół został zbudowany na pozostałościach kamiennego kopca, będącego do X w. ważnym obiektem kultu pogańskiego[3]. Po przyjęciu chrztu w 966 książę Mieszko I obrał to symboliczne miejsce na siedzibę, wznosząc tu swoją rezydencję z kaplicą[4]. Obiekt ten został spalony w 1192 roku przez wojska Kazimierza Sprawiedliwego, podczas jego odwetowej wyprawy na Gniezno[3]. Na ich miejscu wzniesiono nową siedzibę z małym kościołem św. Jerzego, pełniącym funkcję kościoła grodowego. Od XIII w. jest kościołem kolegiackim. W połowie XVI wieku został przejęty przez kapitułę metropolitalną, która w 1607 roku przeprowadziła remont świątyni. Po pożarze w 1613 roku, został odbudowany w latach 1615-1632. W 1760 roku spłonął prawie całkowicie. Arcybiskup Antoni Ostrowski, nie mając środków na odbudowę świątyni, kazał kościół rozebrać[2]. Gruntownie odrestaurowany i zbarokizowany w 1782 roku, dzięki staraniom kanonika Baltazara Pstrokońskiego wg projektu architekta Bernarda Landwerbera z Poznania. Z tego okresu pochodzi zasadnicza bryła kościoła[5]. Został gruntownie odnowiony w 1936 roku[6]. Z dniem 7 września 1974 roku kard. Stefan Wyszyński przekazał kościół gnieźnieńskiemu seminarium duchownemu[2]. Z tego okresu wspominamy m.in. nieistniejące już dziś wybicie drewnem posadzki prezbiterium, a także przystosowanie kościoła do odnowionej, posoborowej liturgii. Z momentem przeznaczenia kościoła dla celów dydaktyczno-duszpasterskich seminarium duchownemu, całkowitą troskę i odpowiedzialność za stan budynku miała ponosić Kapituła Kolegiacka, zgodnie z paragrafem I dekretu Prymasa Wyszyńskiego z dnia 30 września 1974 roku. Obecnie nad tymi sprawami czuwa rektor seminarium duchownego. Seminarium Duchowne podjęło w latach 90. renowację wnętrza: dokonano całkowitego przełożenia posadzki kościoła wraz ze zmianą drewnianej nakładki posadzki w prezbiterium, wymalowania świątyni i niezbędnych napraw[2].
Funkcjonowanie
Obecnie liturgia sprawowana jest tylko w niedziele. Jedna Msza sprawowana jest przez wychowawców i profesorów seminarium, druga przez gnieźnieńskie Duszpasterstwo Akademickie. Kościół św. Jerzego jest również miejscem duchowych spotkań gnieźnieńskich hufców harcerskich oraz różnych modlitewnych grup młodzieżowych[7].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-06].
- ↑ a b c d e Wojciech Polak Maciej Lisiecki: Kościół św. Jerzego na Wzgórzu Lecha. W: Księga pamiątkowa PWSD 1602-2002. Gniezno 2002: Gaudentinum. ISBN 83-916905-1-2.
- ↑ a b c Towarzystwo Miłośników Gniezna: Encyklopedia Gniezna i Ziemi Gnieźnieńskiej. Gniezno: 2011. ISBN 978-83-932928-0-6.
- ↑ T.Sawicki "Badania przy kościele św. Jerzego w Gnieźnie", [w:] Gniezno w świetle ostatnich badań archeologicznych, Gniezno 2001, s.177 nn.
- ↑ Kościół św. Jerzego. Urząd Miasta Gniezna. [dostęp 2017-01-10].
- ↑ Archiwum Prymasa Polski. Kolegiata św. Jerzego w Gnieźnie. , 1925-1937. Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie.
- ↑ Zespół ds. wychowania duchowego i religijnego gnieźnieńskiego hufca harcerskiego. [dostęp 2017-01-13].
