Faustyn Ciecierski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 16:44, 26 cze 2018

Faustyn Ciecierski (ur. w 1760^[1] na Warmii, zm. w 1832 w Poporciach koło miasteczka Żośle^[2]) – polski ksiądz katolicki, Dominikanin, pamiętnikarz, zesłany na katorgę na Syberię.

Życiorys

Urodził się jako syn Jana. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. W roku 1777 wstąpił do zakonu dominikanów^[3]. Doktorat z filozofii i teologii obronił na Uniwersytecie Wileńskim^[4]. Był członkiem spisku, przygotowującego w 1794 roku wybuch Insurekcji kościuszkowskiej na Litwie^[5]. W 1797 został przeorem konwentu wileńskiego. Jednocześnie działał w tzw. asocjacji wileńskiej (odłam Centralizacji Lwowskiej). Z tego powodu zatrzymany przez Rosjan w 1797 r. pod zarzutem wspierania polskiej emigracji w Europie Zachodniej oraz działalności patriotycznej na Litwie^[4]. Za te czyny został skazany przez sąd rosyjski na chłostę, piętnowanie, wyrwanie nozdrzy, utratę szlachectwa i majątku oraz dożywotnią katorgę w kopalniach nerczyńskich^[4]. Wyrok potwierdził rosyjski senat, ale później chłostę i wyrwanie nozdrzy uchylił car Paweł I^[4]. W 1799 r. dotarł do Nerczyńska, gdzie jednak nie skierowano go do pracy fizycznej pod ziemią, a z inicjatywy lokalnych władz kopalni zatrudniono jako tłumacza z języka niemieckiego przy kierownictwie kopalni^[4] (uczył tam też niemieckiego syna jednego z urzędników^[2]). W roku 1801 został ułaskawiony^[4] i wrócił do ojczyzny^[2]. W 1804 roku został przeorem w klasztorze Dominikanów w Zabiałach^[4]^[6]. Po około 1809-1810 roku był przeorem w klasztorze w Różanymstoku. W latach 1818-24 prowincjałem litewskim, a następnie wizytatorem dominikańskich szkół klasztornych.

Zesłanie i twórczość

W trakcie pobytu na Syberii ksiądz Ciecierski gromadził informacje i obserwacje etnograficzne^[7] na temat m.in. Oroczonów (jako pierwszy Polak), a także dotyczące historii rejonu nerczyńskiego i ziem przyległych^[4].

Pracę Ciecierskiego, pod tytułem "Pamiętnik księdza Ciecierskiego, przeora Dominikanów Wileńskich, zawierający jego i jego towarzyszy przygody doznane na Sybirze w latach 1797 - 1801" opublikowano dopiero po jego śmierci, we Lwowie w 1865 r.^[4]. Nową edycję wspomnień Ciecierskiego (bazującą na innej, pełniejszej, kopii rękopisu, znalezionej w archiwach Wilna^[2]) wydano w 1998 r. pod tytułem "Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku" . Wydawcą tej wersji było Stowarzyszenie "Wspólnota Polska"; Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, a opracowali Antoni Kuczyński i Zbigniew Wójcik^[8].

Ważniejsze dzieła

Pamiętnik, wyd. A. Bielowski pt. "Pamiętnik księdza Ciecierskiego, przeora dominikanów wileńskich, zawierający jego i towarzyszów jego przygody doznane na Sybirze w latach 1797-1801", Lwów 1865, (dodatek do Tygodnika Naukowego), rękopis: Ossolineum, sygn. 2030/I
("Dziennik wizytatora"), Archieograficzeskij sbornik, t. 14, Wilno 1904, (bez nazwiska autora)
Kronika domowa ks. dominikanów prowincji litewskiej (Ciecierski kontynuował tę kronikę), rękopis znajdował się w Bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego
kilka prac z zakresu filozofii oraz poświęconych dziejom Litwy.

Listy prywatne

Korespondencja z J. Zawadzkim z roku 1809, wyd. T. Turkowski: Materiały do dziejów literatury i oświaty na Litwie i Rusi, t. 1, Wilno 1935, s. 166-167.

Przypisy

↑ T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360; Kajdański, 2005 podaje rok urodzenia na "ok. 1770"
↑ ^a ^b ^c ^d Alwida Antonina Bajor: Słynny przeor dominikanów wileńskich. NaszaGazeta, nr 15
↑ T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Kajdański E.: Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005
↑ Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994, s. 116.
↑ K.K. Shastouski K.K., Wołyńce | Kościół Św. Jerzego i klasztor Dominikanów - Komentarze [online], radzima.org [dostęp 2018-06-26] .
↑ Antoni Kuczyński, 1971: "Wkład polskich podróżników do historii etnografii. Pamiętnik Faustyna Ciecierskiego jako źródło etnograficzne XVIII wieku". Etnografia Polska, 15(2): 201-224.
↑ Katalog Biblioteki Narodowej

Bibliografia

EdwardE. Kajdański EdwardE., Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005, ISBN 83-88164-88-0, OCLC 69311634 .
T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360-361.

Literatura uzupełniająca

Janusz Iwaszkiewicz: Ciecierski Faustyn. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 4: Chwalczewski Jerzy – Dąbrowski Ignacy. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1938, s. 36–37. Reprint wydany przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1989, ISBN 83-04-03291-0.

[1] T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360; Kajdański, 2005 podaje rok urodzenia na "ok. 1770"

[ReferenceA-2] Alwida Antonina Bajor: Słynny przeor dominikanów wileńskich. NaszaGazeta, nr 15

[3] T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360

[ReferenceB-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Kajdański E.: Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005

[5] Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994, s. 116.

[6] K.K. Shastouski K.K., Wołyńce | Kościół Św. Jerzego i klasztor Dominikanów - Komentarze [online], radzima.org [dostęp 2018-06-26] .

[7] Antoni Kuczyński, 1971: "Wkład polskich podróżników do historii etnografii. Pamiętnik Faustyna Ciecierskiego jako źródło etnograficzne XVIII wieku". Etnografia Polska, 15(2): 201-224.

[8] Katalog Biblioteki Narodowej

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Linia 2: / Linia 2: @@
 == Życiorys ==
-Urodził się jako syn Jana. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. W roku 1777 wstąpił do zakonu dominikanów<ref>T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360</ref>. Doktorat z filozofii i teologii obronił na [[Uniwersytet Wileński|Uniwersytecie Wileńskim]]<ref name="ReferenceB">Kajdański E.: Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005</ref>. Został [[przeor]]em  w klasztorze Dominikanów w Zabiałach<ref name="ReferenceB"/>. Był członkiem spisku, przygotowującego wybuch [[insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]] na Litwie<ref>Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994, s. 116.</ref>. Zatrzymany w 1797 r. przez władze carskie pod zarzutem wspierania polskiej emigracji w Zachodniej Europie oraz działalności patriotycznej na [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwie]]<ref name="ReferenceB"/>. Skazany został za owe przestępstwa przez rosyjski sąd na chłostę, [[piętnowanie]], wyrwanie nozdrzy, utratę szlachectwa i majątku oraz dożywotnią katorgę w kopalniach [[nerczyńsk]]ich<ref name="ReferenceB"/>. Wyrok potwierdził rosyjski [[senat]], ale później chłostę i wyrwanie nozdrzy uchylił car [[Paweł I Romanow|Paweł I]]<ref name="ReferenceB"/>. W 1799 r. dotarł do Nerczyńska, gdzie jednak nie skierowano go do pracy fizycznej pod ziemią, a z inicjatywy lokalnych władz kopalni zatrudniono jako tłumacza z języka niemieckiego przy kierownictwie kopalni<ref name="ReferenceB"/> (uczył tam też niemieckiego syna jednego z urzędników<ref name="ReferenceA"/>). W roku 1801 został ułaskawiony<ref name="ReferenceB"/> i wrócił do ojczyzny<ref name="ReferenceA"/>.
+Urodził się jako syn Jana. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. W roku 1777 wstąpił do zakonu dominikanów<ref>T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 360</ref>. Doktorat z filozofii i teologii obronił na [[Uniwersytet Wileński|Uniwersytecie Wileńskim]]<ref name="ReferenceB">Kajdański E.: Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005</ref>. Był członkiem spisku, przygotowującego w 1794 roku wybuch [[insurekcja kościuszkowska|Insurekcji kościuszkowskiej]] na Litwie<ref>Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994, s. 116.</ref>. W 1797 został [[Przeor|przeorem]] konwentu wileńskiego. Jednocześnie działał w tzw. asocjacji wileńskiej (odłam [[Centralizacja Lwowska|Centralizacji Lwowskiej]]). Z tego powodu zatrzymany przez Rosjan w 1797 r. pod zarzutem wspierania polskiej emigracji w Europie Zachodniej oraz działalności patriotycznej na [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwie]]<ref name="ReferenceB" />. Za te czyny został skazany przez sąd rosyjski na chłostę, [[piętnowanie]], wyrwanie [[Nozdrza|nozdrzy]], utratę szlachectwa i majątku oraz dożywotnią katorgę w kopalniach [[nerczyńsk]]ich<ref name="ReferenceB" />. Wyrok potwierdził rosyjski [[senat]], ale później chłostę i wyrwanie nozdrzy uchylił car [[Paweł I Romanow|Paweł I]]<ref name="ReferenceB" />. W 1799 r. dotarł do [[Nerczyńsk|Nerczyńska]], gdzie jednak nie skierowano go do pracy fizycznej pod ziemią, a z inicjatywy lokalnych władz kopalni zatrudniono jako tłumacza z języka niemieckiego przy kierownictwie kopalni<ref name="ReferenceB" /> (uczył tam też niemieckiego syna jednego z urzędników<ref name="ReferenceA" />). W roku 1801 został ułaskawiony<ref name="ReferenceB" /> i wrócił do ojczyzny<ref name="ReferenceA" />. W 1804 roku został [[przeor]]em w klasztorze Dominikanów w Zabiałach<ref name="ReferenceB"/><ref>{{Cytuj |autor = K. Shastouski |tytuł = Wołyńce {{!}} Kościół Św. Jerzego i klasztor Dominikanów - Komentarze |data dostępu = 2018-06-26 |opublikowany = radzima.org |url = https://radzima.org/pl/miejsce_comm/7409.html}}</ref>. Po około 1809-1810 roku był przeorem w [[Bazylika Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Różanymstoku|klasztorze w Różanymstoku]]. W latach 1818-24 [[Prowincjał|prowincjałem]] litewskim, a następnie wizytatorem dominikańskich szkół klasztornych.
 == Zesłanie i twórczość ==
 W trakcie pobytu na Syberii ksiądz Ciecierski gromadził informacje i obserwacje [[Etnologia|etnograficzne]]<ref>Antoni Kuczyński, 1971: "Wkład polskich podróżników do historii etnografii. Pamiętnik Faustyna Ciecierskiego jako źródło etnograficzne XVIII wieku". Etnografia Polska, 15(2): 201-224.</ref> na temat m.in. [[Oroczanie|Oroczonów]] (jako pierwszy Polak), a także dotyczące historii rejonu nerczyńskiego i ziem przyległych<ref name="ReferenceB"/>.
-Pracę Ciecierskiego, pod tytułem "Pamiętnik księdza Ciecierskiego, przeora Dominikanów Wileńskich, zawierający jego i jego towarzyszy przygody doznane na Sybirze w latach 1797 - 1801" opublikowano dopiero po jego śmierci, we Lwowie w 1865 r.<ref name="ReferenceB"/>. Nową edycję wspomnień Ciecierskiego (bazującą na innej, pełniejszej, kopii rękopisu, znalezionej w archiwach Wilna<ref name="ReferenceA"/>) wydano w 1998 r. pod tytułem "Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku" . Wydawcą tej wersji było Stowarzyszenie "Wspólnota Polska"; Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, a opracowali [[Antoni Kuczyński]] i [[Zbigniew Wójcik (historyk)|Zbigniew Wójcik]]<ref>Katalog Biblioteki Narodowej</ref>.
+Pracę Ciecierskiego, pod tytułem ''"Pamiętnik księdza Ciecierskiego, przeora Dominikanów Wileńskich, zawierający jego i jego towarzyszy przygody doznane na Sybirze w latach 1797 - 1801"'' opublikowano dopiero po jego śmierci, we Lwowie w 1865 r.<ref name="ReferenceB"/>. Nową edycję wspomnień Ciecierskiego (bazującą na innej, pełniejszej, kopii rękopisu, znalezionej w archiwach Wilna<ref name="ReferenceA"/>) wydano w 1998 r. pod tytułem "Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku" . Wydawcą tej wersji było Stowarzyszenie "Wspólnota Polska"; Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, a opracowali [[Antoni Kuczyński]] i [[Zbigniew Wójcik (historyk)|Zbigniew Wójcik]]<ref>Katalog Biblioteki Narodowej</ref>.
 === Ważniejsze dzieła ===