Stowarzyszenie Rodzina Ponarska
54°24′50″N 18°33′21″E/54,413861 18,555806 Członkowie Stowarzyszenia Rodzina Ponarska z nagrodą Semper Fidelis. Od lewej: Maria Wieloch, Jan Pilść, Stanisław Bieg, Joanna Janusiak i Anna Bach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba |
Gdańsk |
| Data założenia |
8 lipca 2002 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Profil działalności | |
| Zasięg |
Polska |
| Prezes Stowarzyszenia | |
| Nr KRS | |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
| 54°24′50″N 18°33′21″E/54,413861 18,555806
| |
| Strona internetowa | |
Stowarzyszenie Rodzina Ponarska – organizacja społeczna dokumentująca i propagująca pamięć o zbrodni w Ponarach.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nieformalna działalność Stowarzyszenia datuje się od września 1994 r., kiedy to grupa osób skupiona wokół Heleny Pasierbskiej zapoczątkowała działania mające na celu upamiętnienie ofiar masowych egzekucji, które Niemcy i ich litewscy kolaboranci przeprowadzali w latach 1941–1944 w okolicach miejscowości Ponary pod Wilnem. Początkowo ta grupa działała jako oddział Stowarzyszenia „Straży Mogił Polskich na Wschodzie”, które wspierało ich od strony organizacyjnej oraz finansowej[1]. Pierwszą podjętą inicjatywą przez Stowarzyszenie było wystosowanie listu otwartego do Ministra Spraw Zagranicznych oraz 25 polskich instytucji z apelem o upamiętnienie zbrodni ponarskiej. W kolejnych latach Stowarzyszenie ufundowało pamiątkowy krzyż na cmentarzu powązkowskim w Warszawie oraz tablicę w Bazylice Mariackiej w Gdańsku i w Kościele Świętego Ducha w Białymstoku[2].
Wraz z dotarciem do szerszego kręgu osób spokrewnionych z ofiarami zbrodni ponarskiej oraz osób zainteresowanych historią Polaków na Kresach podjęta została decyzja o sformalizowaniu działalności. Stowarzyszenie zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego 8 lipca 2002 r.[3] Stowarzyszenie organizuje w Warszawie cykliczne uroczystości majowe upamiętniające zbrodnię ponarską, a także modlitwy na cmentarzu powązkowskim w dniu wszystkich świętych. Od 2014 r. organizowane są przez Stowarzyszenie w Wilnie i na Wileńszczyźnie Uroczystości Ponarskie, które mają zarówno charakter memoratywny, jak i edukacyjny[2]
W trakcie dotychczasowej działalności Stowarzyszenie ufundowało w kościołach[4] oraz na cmentarzach[5] szereg tablic i pomników upamiętniających zbrodnię w Ponarach. Jego członkowie, a zwłaszcza Helena Pasierbska, opublikowali wiele artykułów i książek związanych z tą tematyką[6]. Stowarzyszenie bierze udział w Wilnie w obchodach Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa Żydów podczas których oddaje hołd ofiarom ludobójstwa narodowości żydowskiej oraz polskiej[7][8]. Za swą działalność Stowarzyszenie zostało w 2017 r. uhonorowane przez tygodnik „Do Rzeczy” nagrodą Strażnik Pamięci[9].
Działalność Stowarzyszenia została podsumowana podczas konferencji zorganizowanej w 2019 r. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku[10]. W 2021 r. Stowarzyszenie otrzymało nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii „Ochrona Dziedzictwa kulturowego za granicą”[11]. Stowarzyszenie jest organizatorem i współorganizatorem konferencji popularnonaukowych poświęconych zagadnieniu zbrodni ponarskiej[12]. 3 grudnia 2022 r. został rozstrzygnięty w Wilnie konkurs „Młodzi XXI wieku o młodzieży ponarskiej 1942” zorganizowany przez Stowarzyszenie obejmujący cztery kategorie tematyczne (multimedialną, muzyczną, plastyczną oraz literacką)[13].
5 grudnia 2022 r. Instytut Pamięci Narodowej przyznał Stowarzyszeniu nagrodę Semper Fidelis za upamiętnianie polskich obywateli zamordowanych w latach 1941–1944 w Ponarach[14].
Cele działalności Stowarzyszenia[edytuj | edytuj kod]
Stowarzyszenie stawia sobie następujące cele[15]:
- upowszechnienie i dokumentowanie pamięci o Polakach zamordowanych w Ponarach,
- dążenie do ujawnienia prawdy o ludobójstwie w Ponarach,
- identyfikacja wszystkich ofiar,
- zapewnienie opieki nad pomnikami i tablicami poświęconymi ofiarom Zbrodni Ponarskiej oraz fundowanie nowych,
- dążenie do uzyskania zadośćuczynienia oraz organizowanie pomocy koleżeńskiej dla członków Stowarzyszenia.
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
- nagroda Strażnik Pamięci (2017),
- nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2021),
- nagroda Semper Fidelis (2022).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ O Stowarzyszeniu Rodzina Ponarska. Stowarzyszenie Rodzina Ponarska. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).
- ↑ a b Wieloch 2021 ↓.
- ↑ Stowarzyszenie Rodzina Ponarska. Krajowy Rejestr Sądowy. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).
- ↑ Uroczystość patriotyczna dla uczczenia ofiar Zbrodni Ponarskiej. Cyfrowy Powiat Bocheński. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
- ↑ Na Cmentarzu Łostowickim odsłonięty zostanie Pomnik Ponarski. Dzieje.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
- ↑ 25-lecie Stowarzyszenia Rodzina Ponarska. „Początek działalności otworzył ludziom usta i pozwolił wydobyć myśli”. Radio Gdańsk. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).
- ↑ Rodzina Ponarska: musimy pamiętać i mówić prawdę o Ponarach. Kurier Wileński. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).
- ↑ Obchody Dnia Ponarskiego w Wilnie. Dzieje.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
- ↑ J.M.Rymkiewicz, Rodzina Ponarska, M.Radziwiłł i Fundacja PGNiG z nagrodami Strażnik Pamięci. Dzieje.pl. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
- ↑ Konferencja z okazji 25-lecia działalności Stowarzyszenia Rodzina Ponarska. Muzeum II Wojny Światowe. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).
- ↑ Poznaliśmy laureatów Dorocznej Nagrody Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. gov.pl, 15 października 2021. [dostęp 2021-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-17)].
- ↑ Konferencja Ponarska w Jaszunach – „Pamięć niegasnąca”. L24plius. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
- ↑ W Wilnie rozstrzygnięto konkurs „Młodzi XXI wieku o młodzieży ponarskiej 1942”. Radio Gdańsk. [dostęp 2022-12-04]. (pol.).
- ↑ Uroczysta gala wręczenia nagród Instytutu Pamięci Narodowej „Semper Fidelis” – Warszawa, 5 grudnia 2022. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-12-05]. (pol.).
- ↑ Statut. Stowarzyszenie Rodzina Ponarska. [dostęp 2022-12-03]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maria Wieloch: Szkice ponarskich wspomnień. Biogramy. Gdańsk: Stowarzyszenie Rodzina Ponarska, 2021. ISBN 978-83-961193-1-5. OCLC 1281921537.