Transkrypcja fonetyczna
Transkrypcja fonetyczna – system pisowni lub system konwersji pisma oparty na zasadzie ścisłej odpowiedniości głosek i liter - jednej głosce odpowiada tu zawsze jeden znak (czasem z diakrytyką), a jednemu znakowi jedna głoska. W węższym rozumieniu jest to sposób zapisu wymowy danego języka za pomocą ustalonego wzorca zrozumiałego także dla osób nieznających obowiązujących w piśmie tego języka zasad ortografii[1]. Najczęściej spotykanym zapisem tego rodzaju jest zapis za pomocą znaków międzynarodowego alfabetu fonetycznego, na przykład:
Transkrypcja fonetyczna dzieli się na dwie zasadnicze odmiany: transkrypcję fonetyczną szeroką, zwaną też transkrypcją fonologiczną lub fonemiczną, różnicującą jedynie fonemy, jak też transkrypcję wąską, zwaną również allofoniczną, która odzwierciedla wszystkie lub niektóre zjawiska fonetycznie w obrębie danego dźwięku, np. częściowe ubezdźwięcznienie, nietypową artykulację (np. zębowe /d/). Transkrypcję fonemiczną zapisuje się w pochyłych nawiasach //, a fonetyczną w kwadratowych [][2]. Przykładowo dla angielskiego słowa wheel transkrypcja fonemiczna to /wi:l/, a fonetyczna – [wi:ɫ] (zaznaczenie tzw. ciemnego /l/)
Transkrypcja fonetyczna jest zwykle realizowana w oparciu o nagranie mowy. Jednakże w systemach rozpoznawania mowy stosuje się także programy generujące transkrypcje fonetyczne w oparciu o zapis ortograficzny. Przykładem takiego programu dla języka polskiego jest OrtFon powstały w Zespole Przetwarzania Sygnałów AGH kierowanym przez profesora Mariusza Ziółko[3]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Polański 1999 ↓, s. 611.
- ↑ International Phonetic Association 1999 ↓, s. 27-30.
- ↑ OrtFon
Bibliografia
- Kazimierz Polański: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław: Ossolineum, 1999. ISBN 83-04-04445-5.
- International Phonetic Association: Handbook of the International Phonetic Association. Nowy Jork: Cambridge University Press, 1999. ISBN 100-521-65236-7.