Zaproć
 Zaproć górska | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Podklasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
zaproć |
| Nazwa systematyczna | |
| Oreopteris Holub Folia Geobot. Phytotax. (Praha). 4: 46. 1969[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Oreopteris limbosperma (Bellardi ex All.) Holub[4] | |
Zaproć (Oreopteris) – rodzaj paproci z rodziny zachylnikowatych. W niektórych systemach klasyfikacyjnych włączany jest do szeroko ujmowanego rodzaju zachylnik Thelypteris. Wyodrębniany obejmuje trzy gatunki. Zaproć górska O. limbosperma występuje na rozległym obszarze Europy[4], w tym także w Polsce[5], O. elwesii w Azji Sikkimie i w chińskim Junnanie, a O. quelpartensis w pasie wysp i wybrzeży wokół północnego Pacyfiku, od Japonii i Korei po stan Waszyngton w Stanach Zjednoczonych[4]. Paprocie te rosną zwykle w miejscach niezacienionych lub słabo ocienionych, wilgotnych, ale niezabagnionych[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Średnich rozmiarów paprocie naziemne z krótkim, prosto wzniesionym lub podnoszącym się kłączem[3].
- Liście
- Z krótkimi ogonkami barwy ciemnosłomkowej, pokryte brązowymi, błoniastymi łuskami, u nasady ogonka gęstymi, wyżej coraz luźniejszymi (jednak u O. elwesii łusek brak, obecne są rzadkie włoski[3]). Blaszki liściowe w ogólnym zarysie lancetowate, zwężające się ku nasadzie i wierzchołkowi. Blaszki podzielone symetrycznie pierzasto na odcinki, najdłuższe w środkowej części liścia. Odcinki pierwszego rzędu pierzasto wcinane niemal do nasady (u O. elwesii wcięcia nie sięgają do osi odcinka). Wiązki przewodzące w blaszce rozwidlają się lub są pojedyncze i sięgają brzegu blaszki[3][4].
- Zarodnie
- Zebrane w zaokrąglone kupki tworzące się nieco powyżej połowy długości wiązek przewodzących w obrębie poszczególnych odcinków II rzędu. Zawijki zaokrąglone do nerkowatych, z reguły z ogruczoloną krawędzią[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj wyróżniany jest w systemach klasyfikacyjnych dzielących rodzinę zachylnikowatych Thelipteridaceae na liczne rodzaje, w tym ujęty jest np. w systemie PPG I z 2016, jako jeden z 30 rodzajów w obrębie tej rodziny[2]. W systemach dzielących Thelipteridaceae na tylko kilka szeroko ujmowanych rodzajów, gatunki tu zaliczane są włączane do rodzaju zachylnik Thelypteris[6]. Podobnie do szeroko ujmowanego rodzaju Thelypteris zaliczane są też one w systemach włączających Thelipteridaceae do zachylnikowatych Aspleniaceae[7].
W każdym wypadku wszystkie trzy klasyfikowane tu gatunki tworzą monofiletyczną grupę[2]. Na ich podobieństwa i najwyraźniej bliskie pokrewieństwo pierwszy zwrócił uwagę R.C. Ching w 1963, a rodzaj ostatecznie opisał Holub w 1969[4].
- Wykaz gatunków
Na pierwszym miejscu wymieniona jest nazwa naukowa w ujęciu wyróżniającym rodzaj[4], na drugim podana jest nazwa gatunku w ujęciu włączającym tę grupę do rodzaju zachylnik Thelypteris[7]
- Oreopteris elwesii (Hooker & Baker) Holttum ≡ Thelypteris elwesii (Baker) Ching
- Oreopteris limbosperma (Bellardi ex All.) Holub ≡ Thelypteris limbosperma (Bellardi ex All.) H. P. Fuchs. – zaproć górska[5], zachylnik górski[8]
- Oreopteris quelpartensis (Christ) Holub ≡ Thelypteris quelpartensis (Christ) Ching
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c The Pteridophyte Phylogeny Group, A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ a b c d e Youxing Lin, Kunio Iwatsuki: Oreopteris Holub. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-03].
- ↑ a b c d e f g R.E. Holttum, The Genus Oreopteris (Thelypteridaceae), „Kew Bulletin”, 36 (2), 1981, s. 223–226, DOI: 10.2307/4113605, JSTOR: 4113605.
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 124, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Genus Oreopteris Holub. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-03].
- ↑ a b Oreopteris Holub. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-03].
- ↑ Wanda Karpowicz: Paprocie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 96–98.