Thomas Gainsborough

Chłopiec w błękicie ok. 1770, Huntington Art Gallery, San Marino

Thomas Gainsborough (ur. przed 14 maja 1727, kiedy został ochrzczony, zm. 2 sierpnia 1788) – malarz angielski, znany portrecista i pejzażysta.

Biografia

Suffolk

Gainsborough urodził się w Sudbory (hrabstwo Suffolk) w Anglii. Jego ojciec był tkaczem związanym z handlem wełną. Umiejętności rysownicze syna wywarły na nim tak wielkie wrażenie, że pozwolił mu w 1740 wyjechać do Londynu by się kształcić. W stolicy Gainsborough początkowo trenował pod okiem rytownika Huberta Gravelota, ale ostatecznie dołączył do Williama Hogartha i jego szkoły. Jednym z jego mentorów był Francis Hayman. W latach 40. Gainsborough poślubił Margaret Burr, nieślubną córkę księcia Beaufort, który przekazał młodej parze 200 funtów szterlingów. Prace artysty, wtedy głównie pejzaże, nie sprzedawały się zbyt dobrze. W 1748–49 powrócił do Sudbury i skupił się na malowaniu portretów. W 1752 małżeństwo z dwiema córkami przeprowadziło się do Ipswich. Ilość zleceń na portrety zwiększyła się, ale klientela składała się głownie z lokalnych kupców i dziedziców. Gainsborough był zmuszony do pożyczania z renty dożywotniej żony.

Bath

W 1759 Gainsborough z rodziną przeprowadził się do Bath. Tam badał portrety van Dycka i zaczął przyciągać dobrze płacącą klientelę z wyższych klas. W 1761 zaczął wysyłać swoje prace na wystawę Towarzystwa Sztuki w Londynie (obecnie Królewskie Towarzystwo Sztuki, którego był z jednym pierwszych członków), zaś od 1765 na doroczną wystawę Royal Accademy. Wybierał portrety dobrze znanych i sławetnych klientów, by przyciągnąć uwagę. Te wystawy pomogły mu w zdobyciu reputacji na skalę narodową, dzięki czemu zaproszono go do stania się jednym z założycielskich członków Royal Academy w 1769. Jego stosunki z akademią nie były jednak proste i w 1773 przestał wystawiać tam swoje obrazy.

Londyn

W 1774 Gainsborough z rodziną przeniósł się do Londynu by mieszkać w Schomberg House przy ulicy Pall Mall. W 1777 ponownie zaczął wystawiać prace w Royal Academy, w tym portrety współczesnych sław, jak Książę i Księżna Cumberland. Wystawa jego prac trwała przez następne 6 lat. W 1780 namalował portrety Jerzego III Hanowerskiego oraz królowej. Krótko po tym otrzymał wiele innych królewskich zleceń. Dało mu to możliwość wpływania na Akademię i pozwoliło wybierać sposób, w jaki życzył sobie wystawiać swoje prace. Jednakże w 1783 usunął je z nadchodzącej wystawy i przeniósł je do Schomberg House. W 1784 malarz królewski Allan Ramsay zmarł i król był zmuszony do zatrudnienia rywala Gainsborougha, prezesa Akademii – Joshuę Reynoldsa. Gainsborough pozostał jednak ulubionym malarzem dworu. Zmarł na raka 2 sierpnia 1788 w wieku 61 lat. Według swojej woli został pochowany przy kościele pw. św. Anny w Kew, gdzie regularnie brała udział w nabożeństwach rodzina królewska. W ostatnich latach swojego życia Gainsborough często malował stosunkowo proste, zwyczajne pejzaże. Wraz z Richardem Wilsonem był jednym z inicjatorów osiemnastowiecznej brytyjskiej szkoły pejzażystów, choć jednocześnie tak jak Joshua Reynolds był dominującym portrecistą brytyjskim drugiej połowy XVIII wieku.

Sztuka i komentarz

Gainsborough tworzył bardziej z własnych obserwacji natury (także ludzkiej) niż według założeń formalnych zasad akademickich. Poetycka wrażliwość jego obrazów skłoniła Constable'a do wypowiedzenia się: Patrząc na nie, ostrzegamy łzy w naszych oczach i nie wiemy, skąd się wzięły. Jedynym znanym asystentem artysty był jego krewny, Gainsborough Dupont. Gainsborough uchodził również za świetnego malarza zwierząt, które często towarzyszyły portretowanym kobietom. Namalował m.in. The Watering Place (1777), Robert Andrews z żoną Frances Mary (1748), Błękitny chłopiec (ok. 1770).

Wybrane dzieła

nr	tytuł	czas powstania	technika i wymiary	miejsce przechowywania	ilustracja
1.	Rozmowa w parku	1745	olej na płótnie, 73 cm x 68 cm	Luwr, Paryż
2.	Pejzaż w Suffolk	ok. 1748	olej na płótnie	Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
3.	Państwo Andrews	ok. 1750	olej na płótnie, 69,8 cm x 119,4 cm	National Gallery, Londyn
4.	Córki artysty z kotem	ok. 1760–61	olej na płótnie, 75,6 cm x 62,9 cm	National Gallery, Londyn
5.	Mery, hrabianka Howe	ok. 1760	olej na płótnie	Iveagh Bequest, Kenwood House, Londyn
6.	Johann Christian Bach	1776	olej na płótnie	Bibliografico Musicale, Museo Civico, Bolonia
7.	Dama w błękicie	późne lata 70. – wczesne lata 80. XVIII w.	olej na płótnie, 76 cm x 64 cm	Ermitaż, Sankt Petersburg
8.	Portret Grace Dalrymple Elliott	1778	olej na płótnie, 234,3 cm x 153,7 cm	Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork