Królestwo Indo-Greckie

Królestwo Indo-Greckie ok. 100 p.n.e.

Królestwo Indo-Greckie – państwo hellenistyczne istniejące na terenie dzisiejszego południowo-wschodniego Afganistanu, północnego Pakistanu i północno-zachodnich Indii w latach ok. 180 p.n.e. do ok. 10 n.e.

Początki królestwa indo-greckiego wiążą się z ekspansją greko-baktryjskiego króla Demetriusza I (ok. 200 p.n.e. - ok. 190 p.n.e.) w kierunku Indii. Ok. 190 p.n.e., wykorzystując upadek Maurjów, zajął on Paropamisos i Arachozję. Ekspansję na południe kontynuowali jego następcy, Agatokles (ok. 190 - ok. 180 p.n.e.) i Pantaleon (ok. 190 - ok. 185 p.n.e.), którzy opanowali Gandharę i zachodni Pendżab. To oni jako pierwsi zaczęli emitować monety nawiązujące do standardów indyjskich, zawierające obok napisów greckich legendę w piśmie brahmi. Pojawiające się na monetach późniejszych władców greko-baktryjskich motywy sugerujące rywalizację różnych rodów oraz niezbyt odległa w czasie wojna domowa, o której wzmiankuje Justynus, wskazują na rozpad królestwa greko-baktryjskiego i powstanie przynajmniej dwóch niezależnych organizmów, jednego z ośrodkiem w Baktrii, drugiego zaś, nazwanego przez późniejszych historyków królestwem indo-greckim, w Gandharze i Pendżabie.

Dalszą ekspansję w Indiach podjęli działający już niezależnie od Baktrii Apollodotos I (ok. 180 - ok. 160 p.n.e.) i Menander I (ok. 155 - ok. 130 p.n.e.). Ten ostatni był najpotężniejszym z królów indo-greckich. Jego panowanie rozciągało się od Kabulu na zachodzie po Czandigarh na wschodniej granicy Pendżabu oraz od Doliny Swat na północy po Kandahar na południu. W swoich wyprawach dotarł prawdopodobnie aż do Pataliputry (dzis. Patna). Imię Menandra zachowało się w tradycji buddyjskiej - w traktacie Milindapanha występuje on jako nawrócony na buddyzm król Milinda. Po śmierci Menandra królestwo rozpadło się, na co wskazuje już sama ilość znanych nam jedynie z monet i niewielkiej liczby inskrypcji imion greckich władców w Indiach (blisko 30). Możliwe jest, że w pewnych okresach istniały aż trzy królestwa indo-greckie. Ok. 130 p.n.e. królestwo greko-baktryjskie upadło pod naporem Saków i Yuezhi. Ci ostatni ok. 70 p.n.e. zajęli także Paropamisos i Gandharę, pozbawiając władzy króla Hermaiosa (ok. 90 - ok. 70 p.n.e.). Ostatecznie królestwo podbili jednak wywodzący się od Saków Indo-Scytowie. Ok. roku 85 p.n.e. indo-scytyjski król Maues (ok. 85 - ok. 60 p.n.e.) zajął Taksilę, jednak Grekom pod przywództwem Apollodotosa II (ok. 80 - ok. 65 p.n.e.) udało się odzyskać ich terytoria w Pendżabie. Z zachodniej części tego regionu, tym razem na zawsze, ok. 55 p.n.e. wyparł ich następca Mauesa, Azes I (57 p.n.e. - ok. 35 p.n.e.). Ostatnim królem indo-greckim był Straton II (ok. 25 p.n.e. - ok. 10 n.e.), panujący we wschodnim Pendżabie, który został podbity przez indo-scytyjskiego satrapę Mathury Rajuvulę (ok. 10 n.e.).

Królestwo indo-greckie początkowo było typowym państwem hellenistycznym, jednak stopniowo jego władcy ulegali indianizacji. Grecy przyjmowali buddyzm i hinduizm, a jedynym dostępnym dla nas świadectwem ich odrębności są monety, z typowo greckimi portretami władców i greckimi obok indyjskich napisami, a także przedstawieniami bogów olimpijskich, którym prawdopodobnie później nie towarzyszył jednak żywy kult. Wpływ Greków na kulturę Indii objawił się przede wszystkim w tzw. sztuce Gandhary, stanowiącej syntezę oddziaływań hellenistycznych i indyjskich.

Bibliografia

• Osmund Bopearachchi: INDO-GREEK DYNASTY. Encyclopaedia Iranica. [dostęp 21 czerwca 2010]. (ang.).zły zapis daty dostępu
• Stanisław Kalita: Grecy w Baktrii i Indiach. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagiellonica", 2009. ISBN 978-83-88737-92-3. Brak numerów stron w książce