Szachy korespondencyjne

Szachy korespondencyjne – szachy rozgrywane na odległość, przy pomocy poczty, e-mail i innych środków łączności lub specjalnych serwerów do gry korespondencyjnej. Umożliwiają szachistom (reprezentacjom klubów, miast, itd) przebywającym w różnych miejscach i bezpośrednio nie znających siebie nawzajem na rozgrywanie partii szachowych. Długość partii korespondencyjnej zależna jest przede wszystkim od metody używanej do przesyłania posunięć: w przypadku gry poprzez serwer bądź e-mail może ona trwać kilka dni, tygodni lub miesięcy, zaś w przypadku wykorzystania tradycyjnej poczty przez zawodników zamieszkujących w różnych krajach – nawet kilka lat.

Historia rozgrywania partii szachowych rozgrywanych na odległość sięga XII wieku. Posunięcia były wówczas przesyłane za pośrednictwem posłańców. Najwcześniejsze zapisy partii korespondencyjnych pochodzą z początków XIX wieku. Wraz z początkiem XX wieku do gry korespondencyjnej zaczęto używać zdobycze ówczesnej techniki: telegrafu, telefonu i radia, zaś później – również telefaksu.

Tradycje gry korespondencyjnej w Polsce

Najszybszy mat w szachach korespondencyjnych

Dane zostały przedrukowane z komunikatu nr kwietnia 1967 r. PZSzach KSzGK, z opracowania Ludwika Gerlicza, uzupełnione o materiały A. Zakrzewskiego.

Tradycje gry korespondencyjnej w Polsce sięgają XIX wieku, kiedy to w 1875 roku rozegrano korespondencyjną partię między Warszawą i Moskwą. Partia ta o bardzo ciekawym przebiegu nie została zakończona i przerwana w pozycji wygranej dla Warszawy.

Rozwój gry korespondencyjnej nastąpił w latach 1903-1914, do czołowych polskich szachistów korespondencyjnych należeli m.in.: H. Bartmański, H. Zioło, a. Żuk-Skarszewski, A. Wagner. Brali oni udział w turniejach organizowanych przez redakcje czasopism w kraju jak i w turniejach międzynarodowych.

Po pierwszej wojnie światowej organizacją gry korespondencyjnej w kraju zajął się miesięcznik "Świat Szachowy" redagowany przez Dawida Przepiórkę. Pierwsze pięcioosobowe grupy zorganizowane przez redakcję tego miesięcznika rozpoczęły się w r. 1930. Rozgrywki te prowadził Wiktor Geier, znany z zagranicznych turniejów korespondencyjnych.

W majowym numerze Świata Szachowego z 1930 r. ukazał się artykuł redakcyjny, przytaczający wyjątki listu Edwarda Arłamowskiego, ówczesnego studenta praw, który postulował powołanie Polskiego Związku Szachistów Korespondencyjnych pod patronatem Polskiego Związku Szachowego. Powyższa propozycja, podana przez redakcję pod dyskusję czytelników, nie wywołała jednakże wielkiego echa, a Świat Szachowy po uruchomieniu kilkunastu grup korespondencyjnych zaniechał w grudniu 1932 r. dalszego patronowania grze korespondencyjnej w szachy. W niedługim czasie Świat Szachowy przestał ukazywać się i tym samym sprawa utworzenia związku upadła.

Sprawa ta nabrała nowych rumieńców z chwilą ukazania się w styczniu 1933 r. miesięcznika Szachista, redagowanego i wydawanego we Lwowie przez mistrza Henryka Friedmana. W numerze 10/11 Szachisty z 1933 r. wystąpił on we wstępnym artykule z projektami utworzenia Polskiego Związku Szachistów Korespondencyjnych, w wyniku czego powołano Komitet Założycielski Związku. W numerze 1/2 Szachisty z 1934 r. ukazał się komunikat o ukonstytuowaniu się Zarządu PZSzK w składzie: Przewodniczący Henryk Friedman, wiceprzewodniczący Aleksander Wagner i Jan Hermanowski, sekretarz - skarbnik Julian Madfes, członkowie: M. Steifer, L.Tuhan-Baranowski, H. Salzman, B. Korenhlit, A. Sternak, L. Gerlicz. W momencie utworzenia PZSzK liczył 26 członków.

W numerze 4/5 Szachisty z 1934 r. ogłoszono pierwszy turniej o mistrzostwo Polski, w którym mogli brać udział tylko członkowie Związku, bez względu na ich siłę gry. Do końca grudnia 1934 r. uruchomiono dwie pełne grupy 10-osobowe i jedną niepełną 6-osobową, przy czym trzech pierwszych z pełnych grup i dwóch pierwszych z niepełnej grupy przechodziło do grupy ostatecznej, tzw. grupy zwycięzców.

W tym czasie Związek liczył już 48 członków, a komunikaty o wynikach rozgrywek ukazywały się w kąciku szachistów korespondencyjnych Szachisty. W numerze 8 Szachisty z 1935 r. L. Gerlicz zaproponował zjazd szachistów korespondencyjnych w trakcie trwania Olimpiady Szachowej w Warszawie. Rozmaite trudności, zwłaszcza finansowe spowodowały, że na zjazd przybyło zaledwie czterech szachistów korespondencyjnych.

W grudniu 1935 r. ukazał się ostatni numer Szachisty (w latach 1938–1939 ponownie wydawany). Wraz z upadkiem pisma sam Związek, niemal automatycznie, został rozwiązany, ponieważ nie znalazło się inne czasopismo, które chciałoby współpracować ze Związkiem. Charakterystyczne jest przy tym, że przez cały okres swego istnienia Polski Związek Szachistów korespondencyjnych działał zupełnie niezależnie od Polskiego Związku Szachowego.

Pomimo tych trudności turniej o Mistrzostwo Polski nie został przerwany i został zakończony w połowie 1936 r. Wyniki tego turnieju zostały opublikowane tylko w biuletynie wydawanym przez władze Związku, rozesłanym jedynie do zainteresowanych. Wyniki tego historycznego turnieju były następujące: 1. M. Tomaszewicz 8 p., 2. H. Friedman - 7,5 p., 3. A. Kościelniak - 7 p., Dalsze miejsca zajęli Szpigelmacher, Czerniaków, Spitz, Silberman, Pauter, Popiel, Dąbrowski, Zakrzewski /wycofał się z powodu rozpoczęcia służby wojskowej/.

Wkrótce zorganizowano mecz korespondencyjny o pierwszeństwo pomiędzy M. Tomaszewiczem a S. Czerniakowem, który w okresie poprzedzającym rozegranie mistrzostwa Polski był uważany za nieoficjalnego mistrza Polski. Mecz składał się z 6 partii i zakończył się zwycięstwem S. Czerniakowa, który wygrał 3 partie, pozostałe zaś zremisował.

Tak więc S. Czerniaków uważany był za mistrza Polski w grze korespondencyjnej do okresu powojennego, kiedy to sam zajął się organizowaniem na nowo szachowej gry korespondencyjnej w Polsce.

Historyczne daty

• 1824-1826 – pierwszy mecz korespondencyjny rozegrany pomiędzy drużynami Londynu i Edynburga, zakończony zwycięstwem Edynburga 3 - 2,
• 1839-1840 – pierwszy mecz korespondencyjny z udziałem polskiej drużyny, w spotkaniu rozegranym pomiędzy zespołami Poznania i Berlina zwycięstwo 2 - 0 odnieśli reprezentanci Berlina,
• 1880-1882 – dwupartiowy mecz pomiędzy Warszawą i Moskwą, zakończony wynikiem 1½ - ½ dla Warszawy,
• 1844 – pierwszy mecz rozegrany przy pomocy telegrafu (pomiędzy Baltimore i Waszyngtonem),
• 1878 – pierwsza partia rozegrana poprzez telefon przez F.Thompsona z jednym ze swoich przyjaciół,
• 1945 – pierwszy mecz rozegrany drogą radiową, pomiędzy drużynami Związku Radzieckiego i Stanów Zjednoczonych,
• 1965 – rozegranie przez Bobby Fischera w Nowym Jorku wszystkich partii turnieju poświęconego pamięci Jose Raula Capablanki w Hawanie drogą telefoniczną (wskutek nieotrzymania zezwolenia na wyjazd na Kubę),
• 1976 – pierwszy mecz teleksowy Londyn-Belgrad.

Źródło: Miesięcznik "Szachy", nr 5/1988

W roku 1928 powstał w Berlinie pierwszy związek zrzeszający graczy korespondencyjnych, później zaś krajowe federacje - Międzynarodowy Związek Szachowej Gry Korespondencyjnej (IFSB). Po zakończeniu II wojny światowej związek ten przekształcił się w Międzynarodowe Stowarzyszenie Szachowej Gry Korespondencyjnej (ICCA), z którego w roku 1951 powstała Międzynarodowa Federacja Szachowej Gry Korespondencyjnej (ICCF).

Mistrzostwa świata w szachach korespondencyjnych rozgrywane są od roku 1950 (mężczyźni) i 1968 (kobiety).

Mistrzowie świata w grze korespondencyjnej

w nawiasie podano lata trwania finału

1. Cecil Purdy (1950–1953)
2. Wjaczesław Ragozin (1956–1959)
3. Albéric O'Kelly de Galway (1959–1962)
4. Władimir Zagorowski (1962–1965)
5. Hans Berliner (1965–1968)
6. Horst Rittner (1968–1971)
7. Jakow Estrin (1972–1976)
8. Jørn Sloth (1975–1980)
9. Tõnu Õim (1977–1983)
10. Victor Palciauskas (1978–1984)
11. Friedrich Baumbach (1983–1989)
12. Grigorij Sanakojew (1984–1991)
13. Michaił Umański (1989–1998)
14. Tõnu Õim (1994–2000)
15. Gert Jan Timmerman (1996–2002)
16. Tunç Hamarat (1999–2004)
17. Ivar Bern (2002–2007)
18. Joop van Oosterom (2003–2005)
19. Christophe Léotard (2004–2007)
20. Pertti Lehikoinen (2004–2011)
21. Joop van Oosterom (2005–2008)
22. Aleksander Dronow (2007–2010)
23. Ulrich Stephan (2007–?)
24. Marjan Šemrl (2009–?)
25. turniej niezakończony (2009–)
26. turniej niezakończony (2010–)
27. turniej niezakończony (2011–)

Mistrzynie świata w grze korespondencyjnej

w nawiasie podano lata trwania finału

1. Olga Rubcowa (1968–1972)
2. Lora Jakowlewa (1972–1977)
3. Luba Kristoł (1978–1984)
4. Ludmiła Bieławieniec (1984–1992)
5. Luba Kristoł (1993–1998)
6. Alessandra Riegler (2000–2005)
7. Olga Sucharowa (2002–2006)
8. Olga Sucharowa (2007–2010)
9. turniej niezakończony (2011–)

Kultura

Korespondencyjne szachy są tematem jednego z odcinków serialu "Parada oszustów".

Bibliografia

• W.Litmanowicz, J. Giżycki, "Szachy od A do Z", tom I, Warszawa 1986, str. 463-464

Źródła

• ICCF – Tournament Tables Index (ang.)
• World Chess Championship: Correspondence Chess (ang.)
• Serwer ICCF (ang.)

Linki zewnętrzne

• Międzynarodowa Federacja Szachów Korespondencyjnych ICCF (ang.)
• Szachy korespondencyjne
• Komisja Szachowej Gry Korespondencyjnej Polskiego Związku Szachowego