Łaszak annamicki
| Chrotogale owstoni[1] | |
| O. Thomas, 1912[2] | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
Chrotogale |
| Gatunek |
łaszak annamicki |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Łaszak annamicki[4], kunołaz laotański[5] (Chrotogale owstoni) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kunołazów (Hemigalinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae). Jedyny przedstawiciel rodzaju łaszak[4] (Chrotogale)[6]. Gatunek słabo poznany, w muzeach znajduje się tylko kilkanaście okazów tego ssaka[7].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1912 roku Oldfield Thomas nadając im odpowiednio nazwy Chrotogale i Chrotogale owstoni[2]. Holotyp pochodził z zatoki Yen nad rzeką Songhoi, w Wietnamie[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju łaszak[4] (Chrotogale)[8][9][10].
Corbet i Hill zaproponowali w 1994 roku umieszczenie tego gatunku w rodzaju Hemigalus[11], lecz zostało to zakwestionowane w 2000 roku[12]. Analiza filogenetyczna przeprowadzona w 2004 roku przez Verona i współpracowników wskazuje na istnienie dwóch różnych geograficznych kladów wspieranych przez osiem synapomorfii[13]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[10].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Chrotogale: gr. χρως khrōs, χρωτος khrōtos „skóra i ciało”[14]; γαλεή galeē lub γαλή galē „łasica”[15].
- owstoni: Alan Owston (1853–1915), angielski przyrodnik[2].
Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten występuje w północnym i centralnym Laosie, Wietnamie oraz w południowych Chinach: w prowincji Yunnan i Regionie Autonomicznym Guangxi Zhuang[3][10][16]. Prawdopodobnie może występować też w Kambodży, lecz nie zostało to na razie potwierdzone[3]. Siedliska tego gatunku są słabo poznane. Zamieszkuje górskie i nizinne wiecznie zielone lasy, lasy liściaste i bambusowe, głównie w pobliżu źródeł wody[3][17]. Spotykany również w silnie zdegradowanych lasach[3]. Okoliczni myśliwi widywali ten gatunek w pobliżu wiosek[17].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 56–72 cm, długość ogona 35–47 cm, długość ucha 4–6 cm; masa ciała 2,5–4,2 kg[9]. Sierść koloru kremowobiałego. Na bokach ciała, szyi, kończynach oraz ogonie znajdują się rzędy ciemnych plam i pasów. Koniec długiego ogona koloru ciemnego. Od klatki piersiowej do krocza ciągnie się wąska, pomarańczowa linia[18]. Głowa dość mała z długim, zwężającym się pyskiem, dużymi oczami i uszami. W wąskiej szczęce znajdują się małe zęby[17]. Siekacze są blisko osadzone, szerokie i ułożone w półkole, po czym można ten gatunek odróżnić od innych przedstawicieli rodziny łaszowatych. Uzębienie podobne jest do uzębienia kunołaza pręgowanego (Hemigalus derbyanus), co jest związane z ich podobną dietą[19]. Wzór zębowy: I C P M = 40[9].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Niewiele wiadomo na temat trybu życia tego ssaka. Prowadzi głównie naziemny, samotny i nocny tryb życia[5][17]. W poszukiwaniu zdobyczy potrafi wspinać się na drzewa[18]. Na schronienie wykorzystuje pnie dużych drzew, naturalne otwory w drzewach, skałach lub w glebie. Do znakowania terenu i odstraszania wrogów używa gruczołów zapachowych, które wydzielają nieprzyjemny zapach[5][7][18]. W niewoli samce i samice nie przejawiają wobec siebie agresji i wrogości[18]. Na podstawie obserwacji zwierząt trzymanych w niewoli można stwierdzić, że okres rozrodczy przypada na styczeń-marzec, ale może trwać do listopada[17]. Ciąża u samic trwa około 60 dni. Po tym okresie rodzą się 1-3 młode o masie urodzeniowej 75-88 g[18]. U samic mogą występować jeden lub dwa mioty rocznie. Głównym pożywieniem kunołaza laotańskiego są dżdżownice[5][18]. Pokarm uzupełnia, zjadając inne bezkręgowce i owoce. Do zdobywania pożywienia używa przednich łap i długiego pyska.
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
W północnych Indochinach poluje się na tego ssaka, gdyż uważa się, że jego mięso ma właściwości lecznicze[17].
Zagrożenie i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (zagrożony wyginięciem)[3]. Stan populacji jest słabo poznany. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest degradacja środowiska i utrata naturalnych siedlisk oraz polowania dla mięsa i skór[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chrotogale owstoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d O. Thomas. Exhibition of skin and skull of a viverrine carnivore from Tonkin. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1912 (106), s. 17, 1912. (ang.).
- ↑ a b c d e f g R.J. Timmins i inni, Chrotogale owstoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-21] (ang.).
- ↑ a b c Nazwy polski za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 140. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Chrotogale. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 czerwca 2010]
- ↑ a b K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Chrotogale owstoni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-21].
- ↑ a b c A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 231. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 414. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ G. B. Corbet, J. E. Hill: Mammals of the Indo-Malayan Region: A Systematic Review. Oxford: Oxford University Press, 1994. ISBN 978-0-19-854693-1. (ang.).
- ↑ G. Veron, S. Heard. Molecular systematics of the Asiatic Viverridae (Carnivora) inferred from mitochondrial cytochrome b sequence analysis. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 38 (4), s. 209-217, 2000. DOI: 10.1046/j.1439-0469.2000.384132.x. (ang.).
- ↑ G. Veron, S. H. Rosenthal, B. Long, S. Roberton. The molecular systematics and conservation of an endangered carnivore, the Owston’s palm civet Chrotogale owstoni (Thomas, 1912) (Carnivora, Viverridae, Hemigalinae). „Animal Conservation”. 7 (1), 2004. DOI: 10.1017/S1367943003001136. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 50.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 94.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Chrotogale owstoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 4 czerwca 2010]
- ↑ a b c d e f A. Adams: Chrotogale owstoni. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-06-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e f R. M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Wyd. 6. Baltimore, MD: The Johns Hopkins University Press, 1999. ISBN 0-8018-5789-9. (ang.).
- ↑ B. Grzimek: Grzimek's Encyclopedia of Mammal. Wyd. 2. New York: McGraw-Hill, 1989. ISBN 0-07-909508-9. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).