Łuczydłowate
| ||
_%E1%BB%9F_VQGTC.jpg) Xyris indica | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | jednoliścienne | |
| Rząd | wiechlinowce | |
| Rodzina | łuczydłowate | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Xyridaceae C. Agardh Aphor. Bot.: 158. 23 Mai 1823[2] | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Xyris L. (1753)[2] | ||
Łuczydłowate (Xyridaceae) – rodzina roślin jednoliściennych z rzędu wiechlinowców. Centrum zróżnicowania rodziny znajduje się w Ameryce Południowej, gdzie w północnej części kontynentu występują wszyscy przedstawiciele podrodziny Abolbodoideae (zwłaszcza na Wyżynie Gujańskiej). W Brazylii rośnie ponad połowa gatunków z podrodziny Xyridoideae. Należący tu rodzaj Xyris jest najszerzej rozpowszechniony – spotykany jest także w Ameryce Północnej, w Afryce, południowej Azji, w Australii i wyspach Oceanii[1]. Należy tu w sumie ok. 260 gatunków, przy czym rodzaj Xyris reprezentuje ok. 230 gatunków.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Byliny z mieczowatymi liśćmi skupionymi u nasady pędu naprzemianlegle lub w dwóch rzędach. Spomiędzy liści wyrasta kwiatostan na bezlistnej łodydze (głąbiku). Kwiaty zebrane są krótkie kłosy lub główki. Wewnętrzny okółek okwiatu składa się z trzech okazałych listków o barwie białej, żółtej lub niebieskiej. Zewnętrzny okółek ma symetrię grzbiecistą – dwa listki są zielone, a jeden jest błoniasty i albo wyraźnie większy (Xyris) lub mniejszy od pozostałych (ewentualnie nawet zanikły). Pręcikowie składa się z dwóch okółków. Zewnętrzny to prątniczki, często rozgałęzione widełkowato, rzadziej nitkowate lub zanikłe. Pręciki okółka wewnętrznego zrośnięte są z listkami okwiatu. Słupek z trzech zrośniętych owocolistków. Owocem są wielonasienne torebki[3].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Kwiaty zapylane są przez owady, kwitną krótko, przez kilka godzin. Drobne nasiona wysypują się z torebek przez pękające szwy lub wieczko i rozsiewane są przez wiatr. Łuczydłowate rosną najczęściej na stanowiskach wilgotnych i mokrych, także na bagnistych solniskach, rzadziej na suchych siedliskach[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd wiechlinowce (Poales), rodzina łuczydłowate (Xyridaceae). Rodzina stanowi grupę siostrzaną dla rodziny niedotrawowatych (Eriocaulaceae)[1].
Pozycja rodziny w kladogramie przedstawiającym powiązania filogenetyczne w obrębie rzędu wiechlinowców:
| wiechlinowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website
- podrodzina Xyridoideae
- podrodzina Abolbodoideae
- rodzaj Abolboda Bonpl. – 22 gatunki
- rodzaj Achlyphila Maguire & Wurdack
- rodzaj Aratitiyopea Steyerm.
- rodzaj Orectanthe Maguire
Rodzaj Abolboda wyodrębniany był do rodziny Abolbodaceae (1943), która jednak w systemach z drugiej połowy XX wieku i późniejszych uznawanej za synonim Xyridaceae[1].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
W Azji południowej i południowo-wschodniej oraz w Ameryce Południowej liści niektórych gatunków wykorzystuje się do leczenia chorób skóry[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-25] (ang.).
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium (ang.). University of Maryland. [dostęp 2010-11-10].
- ↑ a b c Rosliny kwiatowe. Wielka Encyklopedia Przyrody. Warszawa: Muza SA, s. 462-463. ISBN 83-7079-779-2.