Łyska amerykańska
| Fulica americana[1] | |||
| J.F. Gmelin, 1789 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
łyska amerykańska | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty występuje przez cały rok zimowiska | |||
Łyska amerykańska[3] (Fulica americana) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Nie jest zagrożony.
- Morfologia
- Długość ciała 34–43 cm, rozpiętość skrzydeł 60–70 cm; masa ciała: samce 576–848 (średnio 742) g, samice 427–628 (średnio 560) g[4].
- Mają krótki, stożkowaty dziób, na czole nieopierzoną, białą lub czerwoną płytkę czołową, szare lub zielonkawe nogi, a każdy palec otoczony płatkowatymi błonami pławnymi umożliwiającymi pływanie i chodzenie po grząskim gruncie oraz pływających kożuchach roślin wodnych.
- Zasięg, środowisko
- Mokradła i nad słodkimi wodami, od środkowej części Ameryki Północnej do północno-zachodniej części Ameryki Południowej. Zimuje w dużych stadach, na wolnych od lodu słodkich oraz słonych wodach.
- Zachowanie i lęgi
- Pływając, charakterystycznie kiwa głową. Pokarm zdobywa na powierzchni wody lub nurkując w poszukiwaniu roślin wodnych, ich nasion oraz bezkręgowców. Dysponując krótkimi skrzydłami, przed poderwaniem się do lotu bierze długi rozbieg, uderzając stopami po powierzchni wody. Lata wytrwale i szybko.
- Gniazdo w kształcie kopczyka buduje z materiału roślinnego i składa do niego 8–12[5] nakrapianych jaj. Wysiadywanie trwa 23–25 dni[5]. Pisklęta rodzą się pokryte czarnym puchem, a ich naga głowa ma pomarańczowoczerwoną lub purpurową barwę. Są gotowe do opuszczenia gniazda w ciągu 6 godzin od wyklucia[5].
- Status
- IUCN uznaje łyskę amerykańską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji szacuje się na około 6 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[2].
- Podgatunki
- Wyróżniono dwa podgatunki F. americana[4][6]:
- F. a. americana J.F. Gmelin, 1789 – południowo-wschodnia Alaska i Kanada po Kostarykę, Karaiby, wybrzeże Wenezueli; zimą zasięg na południu rozciąga się do Panamy, a na zachodzie do Hawajów.
- F. a. columbiana Chapman, 1914 – Andy w środkowej Kolumbii, dawniej także północny Ekwador
- Populacja uznawana dawniej za osobny gatunek Fulica caribaea (łyska karaibska[7]), charakteryzująca się szerszą płytką czołową ubarwioną na kolor biały, czasem żółtawy[8], jest obecnie uznawana za odmianę barwną łyski amerykańskiej[4][6][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Fulica americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Fulica americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2021-11-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ a b c Taylor, B., Kirwan, G.M. & Christie, D.A.: American Coot (Fulica americana). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].
- ↑ a b c American Coot. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
- ↑ P. Mielczarek, W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40, zeszyt specjalny, 1999.
- ↑ Taylor, B.: Caribbean Coot (Fulica caribaea). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-09)].
- ↑ D. Sibley: The ‘Caribbean’ Coot in North America. [w:] Sibley Guides [on-line]. 2011-03-15. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
- Encyklopedia Britannica. Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006. ISBN 83-60563-04-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).