1 Szwadron Tatarski

Szwadron ułanów tatarskich
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1936
Rozformowanie	1939
	Tradycje
Rodowód	Pułk Jazdy Tatarskiej; Dywizjon Mahometański
	Dowódcy
Pierwszy	rtm. Michał Bohdanowicz
Ostatni	rtm. Aleksander Jeljaszewicz
	Organizacja
Dyslokacja	Nowa Wilejka
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Jazda
Podległość	13 Pułk Ułanów Wileńskich

Szwadron ułanów tatarskich – 1. szwadron 13 pułku Ułanów Wileńskich złożony z ułanów pochodzenia tatarskiego, ostatni pododdział jazdy tatarskiej w historii Rzeczypospolitej.

Historia

9 czerwca 1936 minister spraw wojskowych rozkazem Dep. Dow. Og. 1011–20 Og. nadał pierwszemu szwadronowi 13 pułku Ułanów Wileńskich nazwę „Szwadron ułanów tatarskich” oraz zezwolił oficerom, podoficerom i ułanom wchodzącym w jego skład na noszenie, na proporczykach u kołnierzy kurtek i płaszczy emblematu w kształcie półksiężyca z gwiazdą. Dla oficerów i chorążych emblematy były haftowane złotymi nićmi, oksydowanymi na stare złoto, natomiast dla pozostałych podoficerów i ułanów były wykonane z żółtego metalu, matowe^[1].

Początki szwadronu tatarskiego sięgają 1920, gdy po rozwiązaniu Pułku Jazdy Tatarskiej im. Mustafy Achmatowicza wielu ułanów trafiło do 13 puł.

Szwadron wraz z pułkiem stacjonował w Nowej Wilejce koło Wilna. Po nadaniu nazwy w 1936 zaczęto kierować do niego wszystkich poborowych Tatarów polskich. Podczas uroczystego składania serca marszałka Józefa Piłsudskiego na cmentarzu wileńskim na Rossie, 1 szwadron pełnił honorową asystę. W trakcie święta pułkowego 25 lipca 1937 wręczono szwadronowi buńczuk wykonany według wzorów starotatarskich, który ufundowany został przez całą społeczność tatarską Polski.

W kampanii wrześniowej 1939 szwadron walczył w składzie macierzystego pułku. Od 2 do 5 września brał udział w zaciętych walkach pod Piotrkowem Trybunalskim. 9 i 10 września poniósł dotkliwe straty w czasie przeprawy przez Wisłę, na przyczółku pod Maciejowicami. Następnie walczył na Lubelszczyźnie. Rozbity został na przeprawie pod Tomaszowem Lubelskim koło wsi Suchowola. 1 szwadronowi przypisuje się wykonanie jednej z szarż kawaleryjskich przeprowadzonych we wrześniu 1939. Doszło do niej pod dowództwem rotmistrza Aleksandra Jeljaszewicza w okolicach Maciejowic 9 lub 10 września. Maciejowicka szarża stanowi symboliczne zamknięcie historii walk oddziałów tatarskich w Wojsku Polskim. Po bitwie grupa ułanów na czele z rtm. Jeljaszewiczem próbowała przebić się bezskutecznie do granicy węgierskiej, a reszta żołnierzy pułku dołączyła do Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga.

Dowódcy szwadronu

rtm. Michał Bohdanowicz
rtm. Bazyli Marcisz
rtm. Jan Tarnowski (od 5 VIII 1938)
rtm. Aleksander Jeljaszewicz, „Sasza” (od 25 X 1938)

Żurawiejki

Z przodu księżyc, z tyłu gwiazda,

To tatarska nasza jazda.

Na łbie księżyc, wyżej gwiazda,

Sławna to tatarska jazda.

Z przodu księżyc, z tyłu gwiazda,

To słynna tatarska jazda.

Na łbie księżyc, niżej gwiazda,

To tatarska nasza jazda.

Księżyc w czole, w dupie gwiazda,

To tatarska nasza jazda.

W dupie księżyc, w sercu gwiazda,

To tatarska nasza jazda.

Z przodu księżyc, w dupie gwiazda,

Oto jest tatarska jazda.

Na dupie plaster, na łbie gwiazda,

To tatarska sławna jazda.

Pół Tatarów, pół Polanów,

To trzynasty pułk ułanów.

Zobacz też

Przypisy

↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 9 z 9 czerwca 1936 roku, poz. 104.

Bibliografia

Zygmunt Kosztyła, Szwadron Ułanów Tatarskich, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (118), Warszawa 1986.
Henryk Smaczny: Księga Kawalerii Polskiej 1914 – 1947. Warszawa: TESCO, 1989, s. 148. ISBN 83-00-02555-3.
Xenia Jacoby, Abramowicz - najstarszy ułan Rzeczypospolitej, 2 czerwca 2015.

[1] Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 9 z 9 czerwca 1936 roku, poz. 104.

[1]