Abenakowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Abenakowie
Ilustracja
Flaga Abenaków Zachodnich
Populacja

12 000

Miejsce zamieszkania

Stany Zjednoczone
ME, NH, VT
Kanada
NB, QC

Język

angielski, francuski, abenacki

Religia

katolicyzm

Pokrewne

ludy algonkiańskie

Indianin Abenaki w tradycyjnym stroju, w tle współcześni indiańscy weterani wojenni armii amerykańskiej
Para Abenaków

Abenakowie (ang. Abenaki, Abnaki, Wabanaki) – federacja plemion indiańskich Penobscot, Passamaquoddy i Malecite, zamieszkujących głównie obszar dzisiejszych stanów Maine i New Hampshire) oraz kanadyjskiego Quebecu. Byli jednymi z pierwszych mieszkańców Ameryki Północnej, z jakimi zetknęli się pierwsi osadnicy angielscy.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym Europejczykiem, który zetknął się z Abenakami, był Giovanni da Verrazzano, który w roku 1524 odwiedził złożoną z krytych korą chat wioskę Agguncia u ujścia rzeki Penobscot „w krainie Abnaki”. W roku 1602 Samuel de Champlain posunął się w górę rzeki do wysokości dzisiejszego Bangor, gdzie spotkał „pana” Norumbegę, przypuszczalnie wodza Abenaków. Pierwsze doniesienia angielskie mówią o Abenakach jako o tych, którzy zamieszkiwali większą część stanu Maine i prowadzili wojny z nieznanymi plemionami nadmorskimi[a], które zapewne pokonali i wchłonęli, zanim pod naciskiem Anglików, wycofali się na północ, do Kanady[1].

Abenakowie przysporzyli wielu kłopotów kolonistom na początku XVIII wieku. Byli rzekomo podżegani przez francuskiego misjonarza-jezuitę, o. Rale’a[2], który prowadził misję katolicką w okolicach dzisiejszego miasteczka Norridgewock w górnym biegu rzeki Kennebec. Anglicy wysłali przeciw misji ekspedycję karną w roku 1622; o. Rale został zabity, a w jego papierach znaleziono słownik języka abenackiego, który opracowywał[3].

W roku 1749 wodzowie plemienia Penobscot zawarli traktat pokojowy z Anglikami uznając wytyczone przez kolonistów granice. Od tego czasu poszczególne szczepy zaczęły wymierać: Abenakowie walczyli po stronie Francuzów z Anglikami. Doprowadziło to do zniszczenia ich głównej osady w 1754 roku, stopniowego rozpadu więzi społecznych, upadku plemiennej kultury i języka[1].

Zwyczaje i wierzenia[edytuj | edytuj kod]

W czasie, gdy Anglicy przybyli do Ameryki, Abenakowie mieszkali w wioskach otoczonych drewnianymi palisadami, a swe domostwa o kształcie kopuł (drewniany szkielet kryty korą brzozową i plecionymi z traw matami) nazywali wigwamami, która to nazwa przyjęła się wśród kolonistów i egzystuje w języku angielskim do dziś. Każde plemię miało dwóch wodzów – jeden był odpowiedzialny za porządek, sądownictwo i sprawy socjalne, drugi natomiast był wyłącznie wodzem wojennym. Ubierali się w odzież zszywaną ze skór jelenich, a w zimie okrywali się futrami bobrów[4].

Abenakowie wierzyli w dobrego boga Kechi Niwaskw, który stworzył pierwszego mężczyznę i kobietę z kamienia, ale – po jakimś czasie, nie będąc zadowolony ze swego dzieła – zniszczył ich i stworzył nową parę, tym razem z drewna. Abenakowie uważali się za potomków tamtych, „drewnianych” Indian[5].

Abenakowie dzisiaj[edytuj | edytuj kod]

Obecnie posługują się językiem angielskim lub francuskim. Jedynie kilka najstarszych osób zna ich rodzimy język abnaki, zaliczany do grupy algonkiańskiej, występujący w dialektach wschodnim i zachodnim. Mimo rozproszenia po obu stronach granicy amerykańsko-kanadyjskiej, utraty niezależności politycznej i braku uznania przez władze federalne USA, Abenakowie (dzieleni często na Wschodnich i Zachodnich) zachowali swą tożsamość etniczną do dziś[6].

Liczebność[edytuj | edytuj kod]

Według danych US Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 2385 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia wyłącznie Abenaki, zaś 5472 – wyłącznie lub między innymi Abenaki[7][b].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Zapiski pierwszych kolonistów podają nazwę jednego z tych plemion jako Tarrateen, ale nie znajduje to potwierdzenia w dokumentach.
  2. Dane statystyczne nie obejmują zazwyczaj Indian żyjących w miastach (tzw. Urban Indians), których liczebność w poszczególnych stanach bywa wielokrotnie wyższa.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Stoutenburgh 1990 ↓, s. 2.
  2. Lub Raslesa
  3. Grant 2000 ↓, s. 13.
  4. Pritzker 2000 ↓, s. 403.
  5. Grant 2000 ↓, s. 14.
  6. Pritzker 2000 ↓, s. 404.
  7. Pritzker 2000 ↓, s. 42.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]