Przejdź do zawartości

Adam Bieniasz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Adam Bieniasz
Ilustracja
Adam Bieniasz (przed 1938)
Data i miejsce urodzenia

23 lutego 1911
Sanok

Data i miejsce śmierci

2 lutego 1983
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Narodowość

polska

Edukacja

Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku

Alma Mater

Akademia Handlu Zagranicznego we Lwowie

Pracodawca

Gimnazjum Kupieckie i Liceum Handlowe w Sanoku

Małżeństwo

Wilhelmina

Dzieci

Ewa, Maciej

Krewni i powinowaci

Elżbieta (siostra)

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons

Adam Wojciech Bieniasz (ur. 23 lutego 1911 w Sanoku, zm. 2 lutego 1983 tamże) – polski nauczyciel, pilot balonowy i szybowcowy, działacz i sędzia sportowy.

Nagrobek Adama Bieniasza (z lewej)

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 23 lutego 1911 w Sanoku[1][2][3]. Pochodził z położonego nieopodal Wielopola (obecnie część Zagórza)[4]. Był synem Ludwika (inżynier[5], 1882-1949[6]) i Antoniny z domu Krzyształowicz (zm. 1961)[7][8]. Miał siostrę Elżbietę Zwonarz (ur. 1909, od 1929 do 1938 zamężna z Alojzym Bełzą)[7][9].

W 1929 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Stanisław Gerstmann, Norbert Ramer, Lidia Sembratowicz, Eugeniusz Duda, Ryszard Linscheid, Mieczysław Wiśniowski)[4][10]. Podjął studia na Akademii Górniczej w Krakowie, które przerwał po trzech latach z uwagi na kłopoty materialne[4]. Przeniósł się do Lwowa zamieszkując u swojego stryja[4]. Tam podjął studia w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego, od 1937 Akademia Handlu Zagranicznego we Lwowie, gdzie w 1938 zdobył dyplom[1][4]. Pod kierunkiem instruktorów Humena i Młynarskiego ukończył szkołę pilotażu w Bezmiechowej uzyskując kategorię C (uprawniająca do noszenia odznaki z trzema „mewkami”)[4]. Był członkiem sekcji sanockiej Szkoły Szybowcowej LOPP[11]. Po studiach powrócił do Sanoka i podjął pracę w fabryce Sanok Polska Spółka dla Przemysłu Gumowego[4]. Przystąpił do przyzakładowego Klubu Balonowego, dysponującego największym w kraju balonem „Sanok” (o pojemności 2000 m³)[4]. Odbywał pierwsze loty wraz z Alfredem Miklerem oraz dyrektorem technicznym fabryki inż. Władysławem Kubicą[4]. W trwających od 16 czerwca 1938 Lwowskich Zawodach Balonowych balonów wolnych pilotując balon „Sanok” z por. Bronisławem Koblańskim[12], docierając aż na obszar przygraniczny w pobliże wsi Wołkowce i Dźwinogród, a tym samym uzyskując najdalszy przelot i wygrywając rywalizację (podczas lądowania doznał złamania lewej nogi)[4][13][14][15][16]. Pod koniec lat 30. udzielał się w działającej w podsanockich Olchowcach Szkole Szybowcowej Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (m.in. wspólnie z Zbigniewem Szuberem)[17].

W 1939 podjął pracę w Hucie Stalowa Wola nadal startując w zawodach balonowych w parze z Alfredem Miklerem[4]. W Warszawie zdał egzamin na pilota balonów wolnych uzyskując legitymację federacji FIA. Został wskazany jako członek załogi towarzyszącej na zawody o Puchar Gordona Bennetta, planowane na wrzesień 1939, co uniemożliwił wybuch II wojny światowej[4].

Po tułaczce w trakcie okupacji niemieckiej dotarł do Wielopola[4]. Wraz z żoną Wilhelminą został aresztowany przez gestapo w Sanoku w związku z podejrzeniem udziału w pomocy przy przekraczaniu granicy uchodźcom na Węgry i osadzony[4][18] i 2 lutego 1940 osadzony w więzieniu w Sanoku[19]. Po torturach i sześciomiesięcznym areszcie został zwolniony[4]. Wraz z żoną działali w konspiracji w ramach ZWZ-AK udzielając pomocy działaczom ruchu oporu, a ich dom służył jako miejsce przechowywania broni i lokal do celów prowadzenia tajnego kursu podoficerskiego[20]. Adam Bieniasz posługiwał się wówczas pseudonimem „Aspik”[21]. W konspiracji współpracował także ze swoją siostrą, Elżbietą ps. „Elza” (kurierka, więziona przez Niemców) oraz jej mężem Alojzym Bełzą ps. „Alik”, a także z Mieczysławem Przystaszem[22][9][23]. Ponownie został aresztowany przez Niemców w 1944, a wolność odzyskał w czasie nadejścia frontu wschodniego i Armii Czerwonej[4]. Latem 1944 brał udział w akcji „Burza” w szeregach Oddziału Partyzanckiego „Południe”[24].

Po wojnie osiadł wraz z żoną w Sanoku[4]. Został nauczycielem w Gimnazjum Kupieckim i Liceum Handlowym w Sanoku (późniejsze Technikum Ekonomiczne), gdzie uczył w roku szkolnym 1944/1945 i 1945/1946, następnie po dwóch latach przerwy ponownie pracował od września 1948 do sierpnia 1972, wykładając matematykę, arytmetykę handlową, towaroznawstwo, przysposobienie wojskowe[1][4][25][26][27]. Z jego inicjatywy powstało boisko sportowe przy pierwotnym budynku szkoły przy ulicy Jagiellońskiej w Sanoku[1]. Ponadto w szkole był organizatorem przedstawień teatralnych, chóru[28].

Po zakończeniu wojny działał w utworzonej w Sanoku Filii Aeroklubu Rzeszowskiego nr 1 (m.in. ponownie z Adamem Bieniaszem)[29]. W 1946 został członkiem zarządu reaktywowanego wówczas sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[30][31]. Od 1947 przebywał na obozach szkoleniowych dla pilotów pilotażu w miejscowościach Goleszów i Porąbka–Żar[4]. Działał w sanockiej filii Aeroklubu Podkarpackiego nr 1[11]. Czynnym pilotem szybowcowym był do 1951[4]. Był jednym z inicjatorów powstania oddziału PTTK w Sanoku (1951/1952)[32]. Równolegle z pracą pedagogiczną zaangażował się w działalność sportową w dyscyplinach narciarstwa i lekkiej atletyki[4]. Będąc członkiem klubu Unia Sanok był współorganizatorem Wojewódzkich Mistrzostw Okręgowych Juniorów w Lekkoatletyce rozegranych w czerwcu 1951 w Sanoku[33]. Od końca 1952 był jednym z osób kierujących budową[34]. Na początku 1953 został kierownikiem mistrzostw Polski juniorów w narciarstwie w Iwoniczu[35]. W 1953 został państwowym sędzią związkowym w narciarstwie, w 1975 sędzią międzynarodowym z prawem orzekania skoków narciarskich[1][4][36]. Przez wiele lat działał w Okręgowym Związku Narciarskim w Krośnie[25]. Był także wieloletnim sędzią lekkoatletycznym[1][4]. Na początku lat 70. odszedł na emeryturę[4]. Był także muzykiem i działaczem kulturalnym[1]. Był członkiem zespołu wokalnego Czwórka Rewelersów, działającym w Powiatowym Domu Kultury, działającym w budynku przy ul. Adama Mickiewicza 24 w Sanoku (prócz niego także m.in. Zbigniew Dańczyszyn, Benedykt Gajewski)[37]. Należał do sanockiej organizacji ORMO[38][39]. W 1965 zasiadł w zarządzie oddziału w Sanoku ZBoWiD[40].

W Sanoku zamieszkiwał przy ulicy Marcelego Nowotki 25 (późniejsza ulica 2 Pułku Strzelców Podhalańskich)[41], później w domu przy ulicy Cichej 8[4]. Jego żoną była Wilhelmina z domu Chmielewska (1914-1992), także absolwentka AHZ we Lwowie i również powojenna nauczycielka w szkole ekonomicznej w Sanoku[1][42].

Zmarł 2 lutego 1983 w Sanoku[43][25]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Sanoku 5 lutego 1983[43]. Obok grobowca Adama i Wilhelminy Bieniaszów została pochowana ich córka Ewa Bieniasz (1941-1946), zmarła na zapalenie opon mózgowych[44]. Synem Adama Bieniasza jest Maciej Bieniasz[45].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i Marek Boczar: Sylwetki nauczycieli z długoletnim stażem. W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 270. ISBN 83-903469-0-7.
  2. ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Tym humanistyczny. Katalog główny, rok 1927/28 (zespół 7, sygn. 100). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 688.
  3. ↑ Inskrypcja nagrobna wskazała dzień urodzenia 23 listopada 1911, jednak jest to omyłka pisarska, jako że poprawną datę 23 lutego 1911 wskazał zarówno Marek Boczar w swoim opracowaniu, jak również widnieje ona na odpisie świadectwa dojrzałości Adama Bieniasza, udostępnionym w Archiwum Państwowym w Rzeszowie, Oddziale w Sanoku.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Zbigniew Drzewicki. Sportowcy i działacze 35-lecia. Profesor z Sanoka. Adam Bieniasz. „Nowiny”. Nr 183, s. 5, 16 sierpnia 1979. 
  5. ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 51.
  6. ↑ Pochowany na Nowym Cmentarzu w Zagórzu
  7. ↑ a b Księga małżeństw (1924–1936). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 237.
  8. ↑ Ludwik i Antonina Bieniaszowie zostali pochowani na nowym cmentarzu w Zagórzu. Fotografia nagrobka Ludwika i Antoniny Bieniaszów1.
  9. ↑ a b Elżbieta Bieniasz: Relacja. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 154-160. ISBN 978-83-903080-5-0.
  10. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2017-08-03].
  11. ↑ a b Tradycje sportowe Sanoka do 1945 roku. isanok.pl, 2007-01-26. [dostęp 2017-08-03].
  12. ↑ Według innych źródeł leciał w parze wraz z kpt. Klemensem Mitręgą, zob. „Syrena” pilotowana przez kobiety. Start balonów. „ABC”. Nr 179, s. 5, 18 czerwca 1938.  Według innego źródła w parze z kpt. Franciszkiem Hynkiem, zob. Lądowanie balonów wolnych. „ABC”. Nr 136, s. 5, 18 czerwca 1938. 
  13. ↑ Zwycięzcy w zawodach krajowych. „Skrzydlata Polska”. Nr 11 (171), s. 332, 1938. 
  14. ↑ Sport balonowy. „Touring”. 12, s. 23, 1938. 
  15. ↑ Tomasz Matuszak: Udział żołnierzy wojsk balonowych w imprezach sportowych w latach 1921–1939. Centralne Archiwum Wojskowe. s. 7.
  16. ↑ Marcin Skobodziński: Początki sportu balonowego w Polsce. balony.org.pl. [dostęp 2017-08-03].
  17. ↑ 2. Lotnicze epizody z lat II Rzeczypospolitej. Zapomniane szybowisko. W: Andrzej Olejko: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 66. ISBN 978-83-7530-141-0.
  18. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 48.
  19. ↑ Gefängnis in Sanok. Księga więźniów śledczych 1939-1940 (zespół 134, sygn. 97). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 34 (poz. 307, 308).
  20. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 176, 179.
  21. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 280.
  22. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 280.
  23. ↑ Alojzy Bełza: Relacja. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 370, 375, 387. ISBN 978-83-903080-5-0.
  24. ↑ Alojzy Bełza: Część II. Wspomnienia z OP „Południe”. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 421, 422. ISBN 978-83-903080-5-0.
  25. ↑ a b c d e f g Adam Bieniasz. Nekrologi. „Nowiny”. Nr 32, s. 4, 8 lutego 1982. 
  26. ↑ Alicja Wolwowicz: Dzieje szkoły w zarysie (1945-1995). W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 66, 77. ISBN 83-903469-0-7.
  27. ↑ Grono pedagogiczne w okresie 1945-1994. W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 311. ISBN 83-903469-0-7.
  28. ↑ Dom rodzinny. Dzieciństwo i lata szkolne. W: Czesława Kurasz: Niczego nie żałuję. Wspomnienia. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2015, s. 25, 28. ISBN 978-83-61043-23-2.
  29. ↑ 2. Lotnicze epizody z lat II Rzeczypospolitej. Zapomniane szybowisko. W: Andrzej Olejko: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 67. ISBN 978-83-7530-141-0.
  30. ↑ Marcin Smoter. Próba reaktywacji Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w latach 1945–1949. „Rocznik Sanocki 2011”, s. 139-140, 2011. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  31. ↑ Zarząd. sokolsanok.pl. [dostęp 2017-08-03].
  32. ↑ J. Czaja. W 20-ecie PTTK. Dorobek godny uznania. „Podkarpacie”. Nr 2, s. 7, 8 października 1970. 
  33. ↑ Mistrzostwa lekkoatletyczne juniorów województwa rzeszowskiego w Sanoku przyniosły dwa rekordy okręgu. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 176, s. 6, 27 czerwca 1951. 
  34. ↑ M.K.. Wiadomości sportowe. Budują nowe obiekty sportowe. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 298, s. 4, 15 grudnia 1952. 
  35. ↑ Na iwonickim szlaku. Obsadza sędziowska na Mistrzostwa Polski Juniorów. „Nowiny Rzeszowskie-Nowiny Sportowe”. Nr 2, s. 1, 12 stycznia 1953. 
  36. ↑ Zdjęcie. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 28, s. 5, 1 lutego 1957. 
  37. ↑ Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 58. ISBN 83-909787-3-3.
  38. ↑ Marcin Drozd. Praca uwieńczona sukcesem. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 11 (80), s. 2, 1-15 czerwca 1977. 
  39. ↑ Marcin Drozd. Praca na rzecz środowiska. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 13 (82), s. 5, 1-15 lipca 1977. 
  40. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 85.
  41. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 117.
  42. ↑ Pół wieku później. „Tygodnik Sanocki”. Nr 25 (554), s. 7, 21 czerwca 2002. 
  43. ↑ a b Księga cmentarna nr 1. Matejki Rymanowska od 1973 do 2004 (stare cmentarze), Sanok, (poz. 702).
  44. ↑ Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 260 (poz. 103).
  45. ↑ Kondolencje. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 5 (261), s. 2, 10-20 lutego 1983. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Bieniasz&oldid=71915938”