Adam Żółtowski

Adam Żółtowski

Data i miejsce urodzenia	4 grudnia 1881 Lwów
Data i miejsce śmierci	7 maja 1958 Londyn
Poseł II kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1928 do 1930
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Odznaczenia

Adam Żółtowski herbu Ogończyk (ur. 4 grudnia 1881 we Lwowie, zm. 7 maja 1958 w Londynie) – polski filozof, hrabia, powstaniec śląski, poseł na Sejm II kadencji w II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego.

Życiorys

Ukończył Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu i od 1900 studiował filozofię na uniwersytetach w Heidelbergu i w Monachium. W 1905 obronił w Monachium doktorat z filozofii, na podstawie pracy Graf August Cieszkowski's "Philosophie der Tat". W 1910 roku habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy Metoda Hegla i zasady filozofii spekultaywnej. Jako docent wykładał tam historię filozofii w latach 1910–1914. Okres I wojny światowej spędził na Wileńszczyźnie, gdzie napisał obszerną pracę o filozofii Kanta .

Po odzyskaniu niepodległości pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Uczestniczył w pracach Polskiego Komisariatu Plebiscytowego podczas przygotowań do plebiscytu na Górnym Śląsku, w 1921 brał udział w III powstaniu śląskim, odznaczony Krzyżem Walecznych .

Od 1920 do 1933 roku był profesorem historii filozofii na Uniwersytecie Poznańskim. W 1937 ogłosił studium o Kartezjuszu. Zbierał i ogłosił drukiem (z komentarzami) obszerną korespondencję Augusta Cieszkowskiego z Zygmuntem Krasińskim i korespondencję Zygmunta Krasińskiego z Delfiną Potocką. Członek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

W latach 1928–1930 był posłem na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z listy państwowej Związku Ludowo-Narodowego. W 1933 roku został pozbawiony katedry z powodów politycznych, osiadł w majątku żony w Bolcienikach na Wileńszczyźnie .

Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę od września 1939 znalazł się na uchodźstwie w Londynie. Był jednym z założycieli Zrzeszenia Profesorów i Docentów Polskich Szkół Akademickich w Wielkiej Brytanii (1940), od 1945 roku aż do śmierci był prezesem tej organizacji. Zrzeszenie jako ośrodek myśli badawczej i pedagogicznej powstały w Wielkiej Brytanii było podstawą organizacyjną i kadrową powołania Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie. Był członkiem Senatu tego Uniwersytetu, w którym wykładał historię filozofii. W ramach kursu korespondencyjnego, prowadzonego przez Uniwersytet został wydany jego podręcznik, obejmujący w szczególności filozofię starogrecką (Platon i Arystoteles) .

Był współzałożycielem Polskiego Ośrodka Naukowego (ang. The Polish Research Centre) w Londynie (1940). W latach 1940–1958, aż do chwili zgonu był dyrektorem Ośrodka, który pod jego kierownictwem zgromadził najobfitszą w Wielkiej Brytanii bibliotekę emigracyjną. Zginął w wypadku samochodowym .

Był członkiem założycielem i przewodniczącym Wydziału Humanistycznego Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.

Poglądy

Był znawcą filozofii niemieckiej, w szczególności Hegla i heglizmu, Cieszkowskiego i Kanta. Jako jeden z nielicznych w Polsce rozwijał neoheglizm. W polemikach z przedstawicielami szkoły lwowsko-warszawskiej bronił metafizyki i pluralizmu filozoficznego .

Życie prywatne

Był synem hrabiego i polityka konserwatywnego Stanisława Żółtowskiego oraz Marii Jadwigi z książąt Sapiehów-Kodeńskich . W 1904 uzyskał papieski tytuł hrabiego (podobnie jak w 1877 jego dziad Franciszek i ojciec Stanisław). W 1910 roku ożenił się z Janiną Marią z baronów Puttkammerów, prawnuczką Maryli Wereszczakównej.

Dzieła

Własne

• Graf August Cieszkowski's "Philosophie der Tot": die Grundzüge seiner Lehre und der Aufbau seines Systems, Posen 1904,
• O podstawach filozofii Hegla. Cz. 1, Zasada, metoda i pierwsze ustępy logiki Kraków 1907, Wyd. Gebethner i Wolff,
• Metoda Hegla i zasady filozofii spekulatywnej Kraków 1910, Wyd. Akademia Umiejętności,
• Filozofia Kanta, jej dogmaty, złudzenia i zdobycze Poznań 1923, Wyd. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk,
• O potrzebie i zadaniach historii filozofii w Polsce, Przegląd Filozoficzny, 30, 1927,
• Descartes, Poznań 1937, Wyd. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Descartes polemistą, Przegląd Filozoficzny r. 40. zeszyt 2., Warszawa 1937 s. 152-171.
• Germany, Russia and Central Europe, Londyn 1942 (^2 1944),
• Border of Europe: a study of the polish eastern provinces przedmowa Ernest Barker, London 1950 Wyd. Hollis & Carter
• Zarys historii filozofii, Londyn 1952, Wyd. Polski Uniwersytet na Obczyźnie,
• East and West in European History, Londyn 1954.

Redagowane

• Listy Zygmunta Krasińskiego do Augusta Cieszkowskiego, t. I-II, Kraków 1912,
• Listy do Delfiny Potockiej. I. 1839-1843. Zygmunt Krasiński, przysposobił do druku Adam Żółtowski. Poznań 1930, wyd. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Listy do Delfiny Potockiej. II. 1843-1845. Zygmunt Krasiński, przysposobił do druku Adam Żółtowski. Poznań 1935, wyd. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Listy do Delfiny Potockiej. III. 1846-1848. Zygmunt Krasiński, przysposobił do druku Adam Żółtowski. Poznań 1938, wyd. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)
• Krzyż Walecznych

Bibliografia

• Biogram Adam Żółtowski w: Stanisław Portalski, Zarys Historii Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, Londyn 2009, wyd. PTNO s.29-31.
• Adam Żółtowski w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1 s. 490.
• RyszardR. Polak RyszardR., Żółtowski Adam, [w:] AndrzejA. Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 911-912 .