1881

17 lutego – Ferdynand Weigel został prezydentem Krakowa.
18 lutego – nieznani sprawcy podpalili Starą Synagogę w Szczecinku.
12 lipca – powstała Kasa im. Józefa Mianowskiego – Fundacja Popierania Nauki.
18 sierpnia – Henryk Sienkiewicz poślubił Marię Szetkiewiczównę.
3 września – otwarto Teatr Nowy w Warszawie.
20 listopada – powstało Koło Geografów Uniwersytetu Jagiellońskiego – najstarsza w Polsce geograficzna organizacja studencka.
1 grudnia – powstała KWK „Centrum” w Bytomiu.
25 grudnia – Warszawa: podczas trwającej w kościele św. Krzyża mszy świątecznej wybuchła panika spowodowana fałszywym alarmem pożarowym, w wyniku której zostało zadeptanych 20 osób. Plotka o wywołaniu alarmu przez przyłapanego na kradzieży kieszonkowej Żyda doprowadziła do pogromu, w którym zginęły 2 osoby, 24 zostały ranne, a około 10 tys. Żydów poniosło znaczne straty finansowe.

Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]

4 stycznia – powstała japońska żandarmeria wojskowa Kempeitai.
16 stycznia – na zamku Markree w irlandzkim hrabstwie Sligo zmierzono najniższą temperaturę w historii wyspy (–19,1 °C).
17 stycznia – wojna o Pacyfik: wojska chilijskie zdobyły stolicę Peru, Limę.
28 stycznia – I wojna burska: zwycięstwo armii burskiej nad Brytyjczykami w bitwie na przełęczy Laing.
8 lutego – I wojna burska: zwycięstwo wojsk burskich nad brytyjskimi w bitwie pod Ingogo.
10 lutego – w Paryżu odbyła się premiera opery Opowieści Hoffmanna Jacques’a Offenbacha.
24 lutego – Rosja i Chiny zawarły w Sankt Petersburgu układ ustanawiający wspólną granicę w rejonie rzeki Ili.
27 lutego:
- I wojna burska: klęska Anglików w bitwie na wzgórzu Majuba.
- Wilhelm Hohenzollern (późniejszy cesarz niemiecki i król Prus Wilhelm II) poślubił księżniczkę Augustę Wiktorię.
4 marca – James Garfield został 20. prezydentem Stanów Zjednoczonych.
13 marca – car Rosji Aleksander II Romanow zginął w wyniku zamachu bombowego przeprowadzonego na Newskim Prospekcie w Petersburgu przez działacza Narodnej Woli Polaka Ignacego Hryniewieckiego, który również poniósł śmierć.
14 marca – powstało Królestwo Rumunii.
23 marca – podpisano traktat pokojowy kończący I wojnę burską.
26 marca:
- Rumunia została ogłoszona monarchią, pierwszym królem został Karol I.
- w wieku 20 lat w Madison w stanie Wisconsin padła samica bielika amerykańskiego o imieniu Old Abe, która była maskotką 8. Regimentu Piechoty Ochotniczej z Wisconsin w trakcie wojny secesyjnej i której wizerunek stanowi obecnie element godła elitarnej 101. Dywizji Powietrznodesantowej.
30 marca – w amerykańskim magazynie satyrycznym Puck pojawiły się pierwsze emotikony.
3 kwietnia – w trzęsieniu ziemi o sile 7,3 stopnia w skali Richtera na greckiej wyspie Chios i pobliskim wybrzeżu tureckim zginęło 7866 osób.
11 kwietnia – założono niemiecki klub piłkarski Schwarz-Weiß Essen.
15–16 kwietnia – w Jelizawietgradzie (dzisiejszym Kropywnyćkim) na Ukrainie doszło do pogromu Żydów.
18 kwietnia – otwarto Muzeum Historii Naturalnej w Londynie.
22 kwietnia – Dimitrie Brătianu został premierem Rumunii.
26 kwietnia – założono Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie.
8 maja – uruchomiono konną komunikację tramwajową w niemieckim Augsburgu.
12 maja – Tunezja stała się protektoratem Francji.
16 maja – w Groß-Lichterfelde (wówczas miasteczko na przedmieściach Berlina, dziś dzielnica Berlina) Werner von Siemens oddał do użytku pierwszą linię tramwaju elektrycznego.
17 maja – Prithvi Bir Bikram Shah Dev został królem Nepalu.
21 maja – założono Amerykański Czerwony Krzyż (ARC).
22 maja – została odkryta kometa długookresowa C/1881 K1.
25 maja – przyjęto hymn Wenezueli.
29 maja – Agostino Depretis został po raz trzeci premierem Włoch.
13 czerwca – na Morzu Wschodniosyberyjskim został zgnieciony przez lód statek USS „Jeannette” z wyprawą badawczą pod dowództwem George’a Washingtona De Longa. Podczas próby wydostania się na saniach i łodziach na brzeg syberyjski i następnie z wyczerpania na lądzie zginęła większość członków wyprawy, w tym dowódca.
29 czerwca:
- sudański kaznodzieja Muhammad Ahmad Ibn Abd Allah, przybrał samowolnie tytuł Mahdiego i wzniecił pierwsze w Afryce zakończone sukcesem powstanie przeciwko europejskim kolonizatorom.
- papież Leon XIII wydał encyklikę Diuturnum illud o pochodzeniu władzy cywilnej.
1 lipca – pierwsze międzynarodowe połączenie telefoniczne pomiędzy miejscowościami St. Stephen w Kanadzie a Calais w USA.
2 lipca – na waszyngtońskim dworcu kolejowym adwokat Charles J. Guiteau śmiertelnie postrzelił Jamesa Garfielda, dwudziestego prezydenta Stanów Zjednoczonych.
14 lipca – Dziki Zachód: szeryf Pat Garrett zastrzelił rewolwerowca Billy Kida.
4 sierpnia – temperatura w Sewilli osiągnęła +50,0 °C. Była to najwyższa odnotowana temperatura w historii Hiszpanii i Europy.
19 września – Chester Arthur został 21. prezydentem USA.
1 października – założono klub piłkarski Girondins Bordeaux.
2 października – w amerykańskim New Haven założono największą na świecie katolicką organizację świecką o charakterze charytatywnym, Zakon Rycerzy Kolumba.
10 października – ukazała się ostatnia książka Karola Darwina: O tworzeniu się gleby w następstwie działania dżdżownic oraz obserwacje nad ich zachowaniem się.
26 października – w Tombstone (Arizona) miała miejsce strzelanina w O.K. Corral, w której brał udział jeden z najsłynniejszych rewolwerowców Wyatt Earp.
4 grudnia – ukazał się pierwszy numer Los Angeles Times.
8 grudnia – pożar w Ringtheater w Wiedniu; zginęło ok. 400 osób.
19 grudnia – w Brukseli odbyła się prapremiera opery Herodiada Jules’a Masseneta.

Pierwszy na świecie zabieg resekcji żołądka z powodu owrzodzenia dokonany przez Ludwika Rydygiera.
Odtajnienie Archiwum Watykańskiego przez Papieża Leona XIII.
Największe miasta świata: Londyn (3452 tys. mieszkańców), Paryż (2269 tys.), Pekin (1649 tys.), Kanton (ok. 1500 tys.), Nowy Jork (1206 tys.), Wiedeń (1104 tys.) i Nankin (ok. 1000 tys.).

Urodzili się[edytuj | edytuj kod]

4 stycznia – Wilhelm Lehmbruck, niemiecki rzeźbiarz (zm. 1919)
5 stycznia – Pau Gargallo, kataloński rzeźbiarz (zm. 1934)
8 stycznia:
- Stanisław Bagiński, polski adwokat, polityk, poseł na Sejm Ustawodawczy (zm. 1941?)
- Maria Sagrario od św. Alojzego Gonzagi, hiszpańska karmelitanka, męczennica, błogosławiona (zm. 1936)
- Józef Stabrawa, polski duchowny katolicki, działacz społeczny i samorządowy (zm. 1942)
14 stycznia – Francis Gladheim Pease, amerykański astronom (zm. 1938)
15 stycznia:
- Tadeusz Stanisław Grabowski, polski historyk literatury, dyplomata (zm. 1975)
- Witold Łuniewski, polski psychiatra (zm. 1943)
16 stycznia – Sigurd Agrell, szwedzki poeta i interpretator palindromu z Pompei (zm. 1937)
17 stycznia – Antoni Łomnicki, polski matematyk (zm. 1941)
26 stycznia – Walter Krueger, amerykański generał i dowódca wojskowy (zm. 1967)
29 stycznia
- Alice Evans, amerykańska mikrobiolog (zm. 1975)
- Dawid Galván Bermúdez, meksykański duchowny katolicki, męczennik, święty (zm. 1915)
3 lutego – Harry Edwin Wood, południowoafrykański astronom (zm. 1946)
4 lutego – Fernand Léger, francuski malarz związany z kubizmem (zm. 1955)
6 lutego - Eline Eriksen, duńska modelka (zm. 1963)
21 lutego – Waldemar Bonsels, niemiecki pisarz (zm. 1952)
23 lutego – Tytus Brandsma, holenderski zakonnik, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1942)
25 lutego – Aleksiej Rykow, radziecki polityk, premier ZSRR (zm. 1938)
16 marca – Jan Witkiewicz, polski architekt, konserwator zabytków (zm. 1958)
23 marca – Roger Martin du Gard, pisarz francuski, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (zm. 1958)
25 marca – Béla Bartók, węgierski kompozytor i pianista (zm. 1945)
28 marca – Henri Grappin, francuski pisarz (zm. 1959)
1 kwietnia:
- Octavian Goga, rumuński poeta i dramaturg, dziennikarz, nacjonalistyczny polityk, premier Rumunii w l. 1937-1938 (zm. 1938)
- Stanisław Cyganiewicz, polski zapaśnik, promotor sportowy (zm. 1967)
16 kwietnia – Anzelm Polanco Fontecha, hiszpański augustianin, biskup, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1939)
18 kwietnia – Izydor De Loor, belgijski pasjonista, błogosławiony katolicki (zm. 1916)
27 kwietnia – Wlastimil Hofman, polski malarz (zm. 1970)
4 maja – Aleksander Kiereński (ros. Александр Фёдорович Керенский), rosyjski polityk (zm. 1970)
20 maja – Władysław Sikorski, generał i polityk, premier rządu w latach 1922–1923 oraz 1939–1943, Wódz Naczelny Wojska Polskiego w latach 1939–1943 (zm. 1943)
9 czerwca – Iwan Łuckiewicz (biał. Іва́н Луцке́віч), białoruski działacz narodowy (zm. 1919)
21 czerwca – Wojciech Świętosławski, polski chemik, biofizyk i polityk (zm. 1968)
4 lipca – Tadeusz Ostrowski, polski lekarz, chirurg, taternik (zm. 1941)
5 lipca – August Hlond, prymas Polski (zm. 1948)
7 lipca – Marthe Jordán, francuska alpinistka i taterniczka (zm. 1959)
13 lipca – Karol Englisch, polski prawnik, wybitny taternik (zm. 1945)
22 lipca – Bolesław Wieniawa-Długoszowski, polski generał i dyplomata, adiutant Józefa Piłsudskiego (zm. 1942)
3 sierpnia – Elias Corneliussen, norweski admirał (zm. 1951)
6 sierpnia – Alexander Fleming, szkocki bakteriolog i lekarz, wynalazca penicyliny (zm. 1955)
8 sierpnia – Bonawentura Lenart, polski grafik, liternik, konserwator, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (zm. 1973)
11 sierpnia – Eugeniusz Nawroczyński, polski prawnik, nauczyciel, działacz endecki i oświatowy (zm. 1942)
15 sierpnia – Thomas Wedge, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1964)
19 sierpnia – George Enescu, rumuński kompozytor, skrzypek, dyrygent, pianista i pedagog (zm. 1955)
21 sierpnia – Maria Antonina Kratochwil, polska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1942)
23 sierpnia – Franciszek Adolf Acher, polski agronom, ogrodnik, działacz społeczny pochodzenia niemieckiego (zm. 1958)
29 sierpnia – Pat Harrison, amerykański polityk, senator ze stanu Missisipi (zm. 1941)
1 września – Bob Craig, australijski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1935)
9 września – Aniela Salawa, błogosławiona (zm. 1922)
10 września – Willy Gilbert, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1956)
12 września:
- Curt Andstén, fiński żeglarz, olimpijczyk (zm. 1926)
- Lucjan Ballenstedt, polski inżynier, specjalista w zakresie mechaniki budowli, projektant mostów (zm. 1958)
15 września – Ettore Bugatti, włoski projektant i konstruktor samochodów (zm. 1947)
16 września - Antoni Mińkiewicz, polski inżynier górnik, działacz społeczny, polityk (zm. 1920)
18 września – Piotr Ruiz de los Paños y Ángel, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
29 września – Ludwig von Mises, austriacki ekonomista (zm. 1973)
1 października – William Edward Boeing, amerykański przemysłowiec, konstruktor lotniczy i pilot (zm. 1956)
5 października – Franciszek Pianzola, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (zm. 1943)
12 października – John Joseph Wardell Power, australijski lekarz i malarz modernistyczny (zm. 1943)
15 października – Wincenty Sales Genovés, hiszpański jezuita, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
17 października – Maria Dulęba, polska aktorka (zm. 1959)
25 października – Pablo Picasso, jeden z najwybitniejszych artystów XX wieku (zm. 1973)
28 października – Karol Niemira, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy piński (zm. 1965)
16 listopada – Domenico Alaleona, włoski kompozytor (zm. 1928)
21 listopada – Franciszek Calvo Burillo, hiszpański dominikanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
25 listopada – Angelo Giuseppe Roncalli, papież Jan XXIII (zm. 1963)
26 listopada – Tadeusz Tomaszewski, polski prawnik, polityk, premier RP na uchodźstwie (zm. 1950)
27 listopada – Maria Czerkawska, polska poetka i nowelistka (zm. 1973)
28 listopada – Stefan Zweig, austriacki poeta, prozaik, dramaturg i tłumacz (zm. 1942)
7 grudnia:
- Marian Falski, polski pedagog i działacz oświatowy, autor Elementarza (zm. 1974)
- Maria Pia Mastena, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1951)
12 grudnia – Harry Warner, amerykański przedsiębiorca, współzałożyciel wytwórni filmowej Warner Bros. (zm. 1958)
14 grudnia:
- Jacob Björnström, fiński żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1935)
- Katherine MacDonald, amerykańska aktorka, producentka filmowa (zm. 1956)
17 grudnia:
- Franciszka Aldea Araujo, hiszpańska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- Mieczysław Orłowicz, polski doktor prawa, z zamiłowania krajoznawca i popularyzator turystyki (zm. 1959)
23 grudnia:
- Juan Ramón Jiménez, hiszpański poeta, laureat Nagrody Nobla (zm. 1958)
- Gunnar Tallberg, fiński żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1931)
26 grudnia – Aniela Zagórska, polska tłumaczka dzieł Josepha Conrada (zm. 1943)
27 grudnia – Maria Teresa Fasce, włoska augustianka, błogosławiona katolicka (zm. 1947)

data dzienna nieznana:
- Jolán Adriányi-Borcsányi, węgierska taterniczka (zm. 1930)
- Imre Barcza, węgierski taternik (zm. 1938)
- Magdalena Du Fengju, chińska męczennica, święta katolicka (zm. 1900)
- Richard Jackett, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1960)
- James Jose, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1963)
- Mieczysław Lerski, polski taternik, narciarz, inżynier (zm. 1945)
- Claude Whittindale, brytyjski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1907)
- Piotr Zhu Rixin, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1900)

Zmarli[edytuj | edytuj kod]

1 stycznia – Louis Auguste Blanqui, francuski działacz i przywódca rewolucyjny (ur. 1805)
19 stycznia – Herkules Dembowski, włoski astronom polskiego pochodzenia (ur. 1812)
25 stycznia – Teodor Tripplin, polski pisarz i podróżnik, prekursor fantastyki naukowej (ur. 1812)
3 lutego:
- John Gould, angielski ornitolog, badacz „zięb Darwina” (ur. 1804)
- Florentyna Włoszkowa, polska literatka, tłumaczka, nauczycielka (ur. 1844)
5 lutego – Thomas Carlyle, szkocki pisarz społeczny, historyk i filozof historii (ur. 1795)
6 lutego – Konstantin Thon (ros. Константин Андреевич Тон), rosyjski architekt, twórca stylu bizantyjsko-rosyjskiego (ur. 1794)
9 lutego – Fiodor Dostojewski (ros. Фёдор Михайлович Достоевский), rosyjski pisarz (ur. 1821)
25 lutego – August Treboniu Laurian, rumuński językoznawca, historyk, publicysta i polityk (ur. 1810)
13 marca – Aleksander II, car Rosji (ur. 1818)
26 marca – Florian Ceynowa, kaszubski działacz narodowy, lekarz, badacz folkloru i języka kaszubskiego (ur. 1817)
28 marca – Modest Musorgski (ros. Моде́ст Петро́вич Му́соргский), rosyjski kompozytor (ur. 1839)
29 marca – Karl Weyprecht, oficer marynarki wojennej Austro-Węgier, austriacki geofizyk, badacz polarny, odkrywca Ziemi Franciszka Józefa (ur. 1838)
13 kwietnia – Karol Scheibler, łódzki przemysłowiec (ur. 1820)
19 kwietnia – Benjamin Disraeli, polityk brytyjski, premier (ur. 1804)
28 kwietnia – Ján Botto, słowacki poeta romantyczny (ur. 1829)
30 kwietnia – Paulina von Mallinckrodt, niemiecka zakonnica, założycielka Sióstr Chrześcijańskiej Miłości, błogosławiona katolicka (ur. 1817)
14 maja – Maria Dominika Mazzarello, włoska zakonnica, współzałożycielka salezjanek, święta katolicka (ur. 1837)
18 maja – Alfred Barratt, brytyjski filozof i barrister (ur. 1844)
27 maja – Maciej Hirschler, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (ur. 1807)
1 lipca – Henri Étienne Sainte-Claire Deville, francuski inżynier chemik, autor przemysłowych metod otrzymywania glinu i magnezu (ur. 1818)
17 lipca – James Bridger, amerykański traper, handlarz futer, zwiadowca, jeden ze słynnych ludzi Dzikiego Zachodu (ur. 1804)
21 lipca – Ferdinand Keller, szwajcarski archeolog (ur. 1800)
11 sierpnia – Jane Digby, brytyjska arystokratka, kochanka króla Bawarii, Ludwika I, i króla Grecji, Ottona I (ur. 1807)
17 sierpnia – Maria Elżbieta Turgeon, kanadyjska zakonnica, błogosławiona katolicka (ur. 1840)
19 września – James Abram Garfield, 20. prezydent USA (ur. 1831)
10 października – Daniel Comboni, włoski biskup misjonarz, święty (ur. 1831)
21 października – Heinrich Eduard Heine, niemiecki matematyk, autor twierdzenia Heinego-Borela (ur. 1821)
30 października – George De Long, amerykański badacz Arktyki (ur. 1844)
2 listopada – Jan Nepomucen Bobrowicz, polski kompozytor i wirtuoz muzyki gitarowej (ur. 1805)

20 listopada - Adolf Dux, węgierski pisarz, tłumacz i publicysta pochodzenia żydowskiego (ur. 1822)
23 listopada – Nikołaj Pirogow (ros. Николай Иванович Пирогов), rosyjski lekarz, pionier nowoczesnej chirurgii (ur. 1810)
13 grudnia – August Šenoa, chorwacki pisarz, poeta, krytyk literacki, felietonista i tłumacz (ur. 1838)

Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]

Tłusty czwartek: 24 lutego
Ostatki: 1 marca
Popielec: 2 marca
Niedziela Palmowa: 10 kwietnia
Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 14 kwietnia
Wielki Czwartek: 14 kwietnia
Wielki Piątek: 15 kwietnia
Wielka Sobota: 16 kwietnia
Wielkanoc: 17 kwietnia
Poniedziałek Wielkanocny: 18 kwietnia
Wniebowstąpienie Pańskie: 26 maja
Zesłanie Ducha Świętego: 5 czerwca
Boże Ciało: 16 czerwca

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]