Adolf Kaschny

Adolf Kaschny

Data i miejsce urodzenia	30 maja 1881 Kobierzyce
Data śmierci	16 września 1951
Nadburmistrz Raciborza
Okres	od 1924 do 1933
Poprzednik	Hans Piontek
Następca	Max Burda

Adolf Kaschny (ur. 30 maja 1881 roku w Kobeřicach, zm. 16 września 1951 w Monachium) – adwokat, notariusz, polityk śląski, działacz Katholische Volkspartei – górnośląskiego odłamu partii Centrum, do roku 1933 nadburmistrz Raciborza, w latach 1927–1933 przewodniczący Zjednoczonych Związków Górnoślązaków Wiernych Ojczyźnie (Vereinigte Verbande Heimattreuer Oberschlesier), w latach 1933–1944 w podziemnej opozycji antynazistowskiej, od 1944 więzień nazistowskiego obozu koncentracyjnego, w roku 1945 organizator struktur CDU, od roku 1950 z ramienia CDU poseł sejmu krajowego Północnej Nadrenii-Westfalii.

Biografia polityczna

Adolf Kaschny był działaczem Katolickiej Partii Ludowej (Katholische Volkspartei), z której szeregów wywodzili się czołowi działacze na rzecz niepodległości Górnego Śląska – Ewald Latacz, Józef Musioł i Heinrich Skowronek. Z jej ramienia piastował on funkcję nadburmistrza Raciborza. Miał znaczący wpływ na politykę całej Prowincji Górnośląskiej. Nazwisko Kaschnego wymieniano obok nadprezydenta Prowincji Górnośląskiej – Alfonsa Proskego i górnośląskiego starosty krajowego Hansa Piontka wśród górnośląskich "arcyksiążąt" lidera górnośląskiego Centrum – ks. Carla Ulitzki, zwanego przez niemiecką prasę "królem" Górnego Śląska. Od początkowych członów nazwisk tych czterech polityków, Prowincję Górnośląską nazywano żartobliwie "Provinz Propiulka" (PROske, PIontek, ULitzka, KAschny). W 1926 roku kandydatem na funkcję przewodniczącego Zjednoczonych Związków Górnoślązaków Wiernych Ojczyźnie (VVHO) był Hans Lukaschek. Jednak Polacy domagali się uczciwego rozdziału stanowisk w Komisji Mieszanej od organizacyjnych.

Ostatecznie w lipcu 1927 roku na czele VVHO stanął ich długoletni członek, nadburmistrz Raciborza – Adolf Kaschny. W celu zniwelowania wpływów prawicowych nacjonalistów w tej organizacji, Kaschny znacznie zwiększył efektywną kontrolę nad nią, jednak nie udało mu się zapobiec uroczystościom gloryfikującym nacjonalistyczne ekscesy - jak sam pisał. 11 marca 1930 roku przewodniczący frakcji Polsko-Katolickiej Partii Ludowej w Sejmiku Prowincji Górnośląskiej – Arkadiusz Bożek, pod koniec posiedzenia komory rolniczej w Opolu, poinformował tamtejszych członków Centrum, że zwarty blok niemieckiej prawicy, socjaldemokraci (SPD) i Polacy (PKPL) odrzucą kandydaturę Franza Erhardta na stanowisko starosty krajowego. Partie te jednocześnie podkreśliły, że nie mają nic przeciwko kandydaturze raciborskiego nadburmistrza Kaschnego. 16 marca 1930 roku "Schlesische Zeitung" pisała: raz kiedy nastąpiła kuriozalna i jednorazowa koalicja interesów od niemieckiej prawicy narodowej, poprzez SPD, które wystąpiły wspólnie z obozem narodowo-polskim i innymi siłami, popierając kandydaturę Kaschnego – przewodniczącego VVHO, tak żarliwie zwalczanego przez stronę narodowo-polską. Ostatecznie starostą został jednak Theophil Woschek

Do przejęcia władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera 23 maja 1933 roku Adolf Kaschny został odwołany z urzędu nadburmistrza Raciborza, następnie przeszedł do podziemnej opozycji. 20 lipca 1944 roku w kwaterze głównej „Wilczy Szaniec” w Prusach Wschodnich dokonano nieudanego zamachu na Hitlera. Nazajutrz gestapo rozpoczęło krwawą rozprawę z jego organizatorami, a wkrótce również zajęło się pozostałymi opozycjonistami. Adolf Kaschny był najpierw długotrwale przesłuchiwany przez śledczych z raciborskiej komendy nazistowskiej Służby Bezpieczeństwa (SD), a następnie trafił do obozu koncentracyjnego. W lutym w 1945 roku został zwolniony i zamieszkał w Kłodzku. Po zakończeniu wojny wrócił do Raciborza i zaoferował współpracę polskim władzom. Spotkał się jednak z odmową i wyjechał do rodzinnych Kobeřic.

W Hlučínie został honorowym przewodniczącym Komitetu do spraw uciekinierów z okolic Koźla, Raciborza i Głubczyc. Komitet prowadził rozległą działalność polityczną i kulturalną żądając m.in. przyłączenia rejonu Koźla, Raciborza i Głubczyc do Czechosłowacji. Władze czechosłowackie dążąc do poprawy stosunków z Polską odwołały Adolfa Kaschnego z komitetu. W połowie 1946 roku został on wysiedlony do Niemiec. Dzięki pomocy Konrada Adenauera zamieszkał w Westfalii.

W styczniu 1947 roku Adolf Kaschny, łudząc się, że sprawa Śląska nie jest jeszcze ostatecznie przesądzona, wysłał do przyszłego szefa państwa niemieckiego – Konrada Adenauera list następującej treści: Dlaczego by nie spróbować zrobić ze Śląska drugiej Szwajcarii. Ten przesadny nacjonalizm, wytwarzający nienawiść między narodami, który dzisiaj widzimy w Polsce i Czechosłowacji, szalejący tak samo jak po roku 1933 w Niemczech, musi być w końcu pokonany. W jego postulacie widać wyraźny powrót do koncepcji lansowanej po I wojnie światowej przez Związek Górnoślązaków-Bund der Oberschlesier oraz jego sponsora księcia pszczyńskiego Jana Henryka XV, czyli niepodległego państwa śląskiego wzorowanego na Szwajcarii. 23 maja 1947 roku Adolf Kaschny w liście do Carla Ulitzki pisał: Widać jak na dłoni, że jestem na bardziej poufałej stopie z dr Adenauerem, z którym wcześniej współpracowałem w pruskiej Radzie Państwa, jak również w zarządzie Związku Niemieckich Miast, niż z kimkolwiek innym na obcym dla mnie do dziś zachodzie Niemiec […] Jednak można się obawiać, że Adenauer nie będzie gotowy na porzucenie interesów Zachodnich Niemiec, by np. Zagłębie Ruhry pod rosyjską kontrolę oddać, w zamian za kompromis w sprawie międzynarodowej kontroli Śląska. Sam Adolf Kaschny w roku 1950 uzyskał mandat posła w Landtagu Północnej Nadrenii-Westfalii z ramienia CDU. 16 września 1951 roku w drodze na Kongres Śląski, zginął w wypadku drogowym w Monachium, przeżywszy 70 lat.

Bibliografia

• DariuszD. Jerczyński DariuszD., Orędownicy niepodległości Śląska, Zabrze: Narodowa Oficyna Śląska, 2005, ISBN 83-919589-4-9, OCLC 749595039 .brak strony (książka)