After Man: A Zoology of the Future

After Man: A Zoology of the Future

Autor	Dougal Dixon
Tematyka	ewolucja spekulatywna
Typ utworu	literatura popularnonaukowa, science fiction
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Nowy Jork, Stany Zjednoczone
Język	angielski
Data wydania	1981
Wydawca	St. Martin’s Press

After Man: A Zoology of the Future – książka szkockiego geologa Dougala Dixona, wydana w 1981 roku, z pogranicza literatury popularnonaukowej oraz science fiction. Autor prezentuje w niej hipotetyczne organizmy, które zamieszkują Ziemię po 50 milionach lat od wymarcia człowieka. After Man jest pierwszą książką autora z zakresu ewolucji spekulatywnej.

Zarys treści

We wstępnych rozdziałach książki autor porusza zagadnienia związane z ewolucją, genetyką komórek, doborem naturalnym, zachowaniem zwierząt, rozwojem organizmów żywych, łańcuchem troficznym oraz historią życia na Ziemi (od pochodzenia życia do ery człowieka).

Wymarcie człowieka

W książce After Man: A Zoology of the Future człowiek wyginął w wyniku ograniczenia wpływu naturalnego mechanizmu ewolucji na swój własny gatunek, który odpowiedzialny był za kształtowanie i przystosowanie wszystkich organizmów w powolnym procesie. Konsekwencją było pojawienie się szkodliwych mutacji u gatunku ludzkiego, które nie mogły zostać usunięte w drodze doboru naturalnego. Ponadto człowiek – w wyniku ingerencji w otaczające go środowisko, które dostosowywał do swoich potrzeb, powodując jego jednoczesne zanieczyszczenie – doprowadził do swojej samozagłady.

Ruch kontynentów

Położenie kontynentów w świecie za 50 milionów lat

W świecie za 50 milionów lat po wymarciu człowieka, który został przedstawiony w książce After Man: A Zoology of the Future, ruchy tektoniczne doprowadziły do przekształcenia świata pod względem geograficznym. Zderzenie Afryki z Europą doprowadziło do zamknięcia Morza Śródziemnego, natomiast Ameryka Północna połączyła się z północno-wschodnią Azją poprzez pas lądu zwany Beringią. Dodatkowo Australia połączyła się z Azją Południowo-Wschodnią. Około 25 milionów lat po wymarciu człowieka Ameryka Południowa oddzieliła się od Ameryki Północnej. Antarktyda, podobnie jak dziś, miała znajdować się w rejonie bieguna południowego.

Dodatkowo ruchy tektoniczne doprowadziły do utworzenia wyspy Lemuria, która powstała poprzez oderwanie się od kontynentu afrykańskiego. Położona jest na wschód od Afryki. We wschodniej oraz w środkowej części Oceanu Spokojnego wyrosły dwa archipelagi wysp pochodzenia wulkanicznego, są to odpowiednio archipelag wysp Pacaus (powstały na krawędzi dwóch płyt tektonicznych: australijskiej i pacyficznej) i Batawii (utworzony w miejscu występowania tzw. plamy gorąca).

Środowisko

W książce After Man autor wyróżnił kilka typów formacji roślinnych, które w głównej mierze odpowiadają współczesnym im odpowiednikom, są to: lasy i obszary trawiaste strefy umiarkowanej, lasy iglaste, tundra i obszary polarne, pustynie, stepy i sawanny oraz lasy równikowe. Lasy i obszary trawiaste strefy umiarkowanej są szeroko rozprzestrzenione na półkuli północnej (głównie w Eurazji) oraz występują punktowo na półkuli południowej (południowa część Afryki i Ameryki Południowej). Lasy iglaste zlokalizowane są na dalekiej północy dwóch kontynentów: Azji i Ameryki Północnej, a na północnych krańcach graniczą z obszarami tundrowymi. Tundra i obszary polarne zajmują skrajne szerokości geograficzne zarówno na półkuli północnej, jak i południowej oraz obszary górskie (np. pasmo górskie okalające wybrzeże Oceanu Spokojnego). Pustynie położone są w przeważającej większości na półkuli północnej (Afryka, Azja, Ameryka Północna). Stepy i sawanny zlokalizowane są w strefie zwrotnikowej (m.in. w Afryce, Lemurii, Australii i Ameryce Południowej) i stanowią pas przejściowy pomiędzy obszarami pustynnymi i lesistymi. Ostatnia formacja roślinna, czyli lasy równikowe charakteryzujące się bujną roślinnością, położona jest w strefie międzyzwrotnikowej (występuje w Afryce, archipelagu Batawii, Australii i Ameryce Południowej).

Fauna

Największą różnorodność w świecie za 50 milionów lat osiągnęły ssaki oraz ptaki, ze względu na szybką zdolność adaptacyjną do zmieniających się warunków. Autor opisuje hipotetyczne gatunki zwierząt z wieloma szczegółami, m.in.: budową anatomiczną, zależnościami występującymi między nimi oraz systematyką – z nazwami potocznymi i łacińskimi. Łącznie wyróżnionych zostało 110 gatunków zwierząt, które zostały zaliczone do kilkudziesięciu rzędów.

Poniżej przedstawiono przykładowe nazewnictwo zwierząt z nazwami łacińskimi oraz potocznymi w języku angielskim (w nawiasach):

Amphimorphodus cynomorphus (falanx); Anabracchium struthioforme (wakka); Aquator adepsicautus (desert leaper); Balenormis vivipera (vortex); Carnopapio vulgaris (raboons);

Cornudens rastrostrius (water hornhead); Cornudens vulgaris (common hornhead); Corvardea niger (bootie bird); Manambulus perhorridus (night stalker); Megalodorcas giganteus (gigantelope);

Phocapotamus lutuphagus (mud-gulper); Psammonarus spp. (desert shark); Smilomys atrox (bardelot); Tendesciurus rufus (chirit); Ungulagus scandens (mountain rabbuck).

Odbiór, wyróżnienia i adaptacje

Książka uważana jest za najwybitniejsze dzieło z zakresu ewolucji spekulatywnej. Jednocześnie jest to pierwsza książka autora, w której poruszył on temat ewolucji spekulatywnej. Następnie kontynuował powyższy temat w książkach: The New Dinosaurs: An Alternative Evolution (1988), Man After Man: An Anthropology of the Future (1990) i The Future Is Wild: A Natural History of the Future (2003, z Johnem Adamsem).

Książka została odebrana pozytywnie. W recenzji autora Redmonda O’Hanlona dla „Times Literary Supplement”, książka została określona jako genialny i zarazem ostrożny pomysł autora zaprezentowania (w oparciu o wiedzę z zakresu genetyki, ewolucji i geologii) genetyki komórek, ewolucji poprzez dobór naturalny oraz zachowań zwierząt i zależności występujących między nimi.

W opinii Dana Brothwella, w recenzji dla „British Book News”, w książce nie przedstawiono świata absurdalnych zwierząt, lecz uwzględniono czynniki biologiczne, które wpływają na ewolucję organizmów żywych. Natomiast Peter Stoler w magazynie „Time” określił futurystyczne zwierzęta jako zabawne i przerażające oraz jednocześnie jako zupełnie logiczne.

W 1982 roku Dougal Dixon za książkę After Man został nominowany do amerykańskiej nagrody literackiej Hugo w kategorii za najlepszą książkę non-fiction.

Książka After Man doczekała się dodatkowo kilku adaptacji. Po raz pierwszy została zaadaptowana w Newquay Zoo w mieście Newquay, gdzie w 1983 roku zostało umieszczonych osiem figur futurystycznych zwierząt z książki. Dodatkowo w 1984 roku w Japonii została zorganizowana objazdowa wystawa pt. After Man Exhibition, a w latach 1985–1986 była prezentowana w Stanach Zjednoczonych. Książka doczekała się również adaptacji telewizyjnej, która została wyemitowana przez Nexus Television w Tokio w 1990 roku.