Akitsushima
 Krążownik „Akitsushima” na kartce pocztowej | |
| Klasa | |
|---|---|
| Historia | |
| Stocznia |
Stocznia Yokosuka |
| Położenie stępki |
marzec 1890 |
| Wodowanie |
6 lipca 1892 |
 Dai-Nippon Teikoku Kaigun
| |
| Wejście do służby |
31 marca 1894 |
| Wycofanie ze służby |
1921 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
3100 t |
| Długość |
92,1 m |
| Szerokość |
13,1 m |
| Zanurzenie |
5,32 m |
| Napęd | |
| 6 kotłów, 2 maszyny parowe o łącznej mocy 8516 ihp | |
| Prędkość |
19 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| pierwotne: 1 działo 320 mm (Canet), 12 dział 120 mm QF, 8 dział 47 mm, 4 wyrzutnie torped 381 mm[1] od 1895: 4 działa 152 mm (4xI), 6 dział 120 mm QF (6xI), 10 dział 47 mm, 4 wt 381 mm[2] | |
| Opancerzenie | |
| pokład 76 mm, tarcze dział 114 mm | |
| Załoga |
330 |
Akitsushima (jap. 秋津洲) – krążownik pancernopokładowy Marynarki Wojennej Imperium Japońskiego z przełomu XIX i XX wieku; wybudowany w stoczni w Yokosuka, jako silna i nowoczesna jednostka odegrał ważną rolę w czasie wojny chińsko-japońskiej; następnie służył podczas wojny rosyjsko-japońskiej i I wojny światowej, a od 1921 roku – jako okręt szkolny. Ostatecznie skreślony z listy floty i złomowany w 1927 roku. Nazwa pochodziła od archaicznego, poetyckiego terminu oznaczającego Japonię, użytego w Kojiki.
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Stępkę pod krążownik położono w 1890 w stoczni w Yokosuce. Zwodowany w 1892, był ostatnim okrętem zbudowanym z importowanej stali. Pierwotnie okręt miał być zbliżony do typu Matsushima, włącznie z uzbrojeniem głównym w postaci 66-tonowego działa Caneta kal. 320 mm, przeznaczonego do zwalczania okrętów pancernych[1]. Ostateczny kształt przypominał nieco zmniejszoną wersję amerykańskiego „Baltimore” (oba okręty były budowane według planów Wiliama White’a ze stoczni Armstrong Whitworth)[3].
„Akitsushima” miała długość 92,11 m, szerokość 13,1 m[a] i zanurzenie 5,32 m. Napęd stanowiły dwie poziome[1][3] maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 8515[1] lub 8400[3][2] ihp, poruszające dwie śruby. Parę dostarczało sześć cylindrycznych kotłów[1]. Okręt osiągał prędkość 19 węzłów i zabierał 500 (a maksymalnie 800) ton węgla[2].
Opancerzenie stanowił pokład pancerny o grubości 76 mm[3] (H. Wilson podaje grubość 37 mm w poziomie i 64 mm na skosach[4]). Działa osłonięte były maskami pancernymi o grubości 114 mm[3].
Początkowo „Akitsushima” niosła jedno działo Caneta kal. 320 mm i 12 (lub 11[5]) szybkostrzelnych armat 120 mm[1][6]. Pociski dział 320 mm miały zdolność przebicia 970 mm żelaznego pancerza; podobne działa były wówczas instalowane na jednostkach europejskich, jednak ich przeciwnicy byli dużo lepiej opancerzeni niż okręty operujące na morzach dalekowschodnich i moc dział Caneta była de facto na tym akwenie nadmiarowa, a lepszym uzbrojeniem byłyby dwa działa mniejsze, a bardziej szybkostrzelne[7]. Ostatecznie Japończycy dokonali dokładnie takiej przebudowy w 1894 roku, zdejmując armatę 320 mm, a okręt przezbrajając w 4 działa 152 mm i 6 120 mm[1][b], stąd niektóre publikacje podają jako najcięższe uzbrojenie tylko działa tych kalibrów[2][8].
Po przebudowie, uzbrojenie główne składało się z czterech dział kal. 152 mm, umieszczonych pojedynczo w burtowych sponsonach, po dwa na rufie i dziobie, i 6 armat szybkostrzelnych 120 mm, w sponsonach po dwa na każdej burcie i po jednym na dziobie i rufie. Okręt dysponował więc salwą burtową z dwóch dział 152 mm i czterech 120 mm, a dziobową i rufową z dwóch dział 152 mm i jednego – 120 mm[2]. Uzbrojenie pomocnicze stanowiły szybkostrzelne działka kal. 47 mm w liczbie 8[3][1] lub 10[2][8][9] (nawet 14[4]). Okręt posiadał też cztery wyrzutnie torpedowe 381 mm[1] (lub 356 mm[3]).
Jednostka nie była nadmiernie udana, miała słabą dzielność morską, cierpiała z powodu nadmiernych przechyłów i miała kłopoty z utrzymaniem prędkości[3].
Służba[edytuj | edytuj kod]
W czasie wojny chińsko-japońskiej krążownik pod dowództwem kmdr. Kamimury brał udział w starciu pod Pungdo, gdzie poddała mu się chińska kanonierka „Caojiang”[10]. 17 września 1894 walczył w składzie Lotnej Eskadry adm. Tsuboi pod Jalu, gdzie stracił 15 ludzi; kilka dni później, wraz z „Naniwą”, zniszczył kanonierkę „Guangjia”, która zbiegła z pola bitwy i wpadła na skały niedaleko Portu Artura[c][11]. Następnie brał udział w operacjach przeciw Weihaiwei. Podczas wymiany ognia z chińskimi fortami 7 lutego 1895 rany odniosło dwóch marynarzy[12]. Po oficjalnym zakończeniu wojny wszedł w skład eskadry operującej przeciw Tajwanowi, m.in. ostrzeliwał forty w Gaoxiongu[13].
W czasie wojny rosyjsko-japońskiej był w składzie 6. Eskadry 3. Floty, z którą wziął udział w bitwie pod Cuszimą[14]. Mimo leciwego wieku, uczestniczył też w oblężeniu Qingdao na początku I wojny światowej[15].
W 1921 krążownik został wycofany z aktywnej służby i był użytkowany jako baza dla okrętów podwodnych. Ostatecznie złomowany w 1927 roku[1].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 10,1 m według Warships of the Imperial Japanese Navy, lecz jest to najprawdopodobniej literówka (33 zamiast 43 stóp).
- ↑ Warships of the Imperial Japanese Navy podaje daty przebudowy 1894–1895, ale okręt posiadał już nowe uzbrojenie podczas pod Jalu 17 września 1894 roku (Brassey's Naval Annual, 1895, s. 102)
- ↑ Jukichi Inouye podaje, że Chińczycy sami wysadzili okręt na widok zbliżających się wrogich krążowników.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Hansgeorg Jentsura, Dieter Jung, Peter Mickel: Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Naval Institute Press, 1976, s. 97–98. ISBN 0-87021-893-X. (ang.).
- ↑ a b c d e f Jane 1904 ↓, s. 92.
- ↑ a b c d e f g h Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1860–1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 399. ISBN 0-85177-133-5.
- ↑ a b Herbert Wrigley Wilson: Ironclads in Action; a Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895. London: S. Low, 1896, s. 60. (ang.).
- ↑ Émile Bujac: Précis de quelques campagnes contemporaines. T. 2: La guerre sino-japonaise. Paris: Henri Charles-Lavauzelle, s. 69.
- ↑ Brassey's Naval Annual. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1894, s. 308.
- ↑ Brassey 1895 ↓, s. 319.
- ↑ a b Suliga 1995 ↓.
- ↑ Brassey 1895 ↓, s. 254.
- ↑ Jukichi 1895 ↓, s. 19.
- ↑ Jane 1904 ↓, s. 149.
- ↑ Jukichi 1895 ↓, s. 80.
- ↑ James W. Davidson: The Island of Formosa, Past and Present. London: Macmillian & Co, 1903, s. 358.
- ↑ Akitsushima. W: Rotem Kowner: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Toronto: Scarecrow, 2006, s. 29–30. ISBN 0-8108-4927-5.
- ↑ Jarosław Witkowski. Upadek Tsingtao. „Morze, Statki i Okręty”. XVII, s. 84, 2012. Magnum-X. ISSN 1426-529X. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Brassey's Naval Annual. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1895.
- Fred. T. Jane: The Imperial Japanese Navy. Londyn: W. Thacker & co., 1904.
- Jukichi Inouye: A Concise history of the war between Japan and China. Osaka i Tokyo: Z. Mayekawa i Y. Okura, 1895.
- Siergiej Suliga: Japonskij fłot. Korabli Russko-Japonskoj wojny 1904–1905. Wypusk 2. Moskwa: Askold, 1995. ISBN 5-86579-001-3. (ros.).
- Hansgeorg Jentschura, Dieter Jung, Peter Mickel: Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Naval Institute Press, 1976, s. 99. ISBN 0-87021-893-X. (ang.).
