Al-Muttaki
| |
| kalif | |
| Okres |
od 15 grudnia 840 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
lipiec 968 |
| Ojciec | |
| Matka |
Khalub, znana również jako Zuhra |
| Moneta | |
Srebrny dinar kalifa Al-Muttakiego | |
Abu Iszak Ibrahim ibn Dża’far al-Muktadir al-Muttaki (arab. أبو إسحاق إبراهيم بن جعفر المقتدر), znany również jako Al-Muttaki (arab. المتقي; ur. ok. 908 w Bagdadzie, zm. 968) – dwudziesty pierwszy kalif Abbasydów.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ibrahim był synem osiemnastego kalifa Al-Muktadira i jego greckiej konkubiny Khalub, która znana była również jako Zuhra[1][2][3]. Jego pełne imię to Ibrahim ibn Dża’far al-Muktadir al-Muttaki, a jego kunja Abu Iszak[1][2].
Za czasów swego kalifatu Al-Muttaki stał się mało znaczący. Gdy jego poprzednik, Ar-Radi zmarł, najważniejsi urzędnicy Bagdadu wybrali Ibrahima na następcę. Al-Muttaki w podzięce za jego nowe stanowisko, wysłał sztandar i szaty honorowe tureckiemu oficerowi Bajkamowi[4]. To właśnie Bajkam wysłał Al-Muttakiemu urzędników do Bagdadu, aby pomogli w wyborze następnego kalifa[4]. W ten sposób Al-Muttaki niepotrzebnie potwierdził Bajkamowi, że ma wysoką rangę. Przez krótki okres w stolicy znów panował spokój[4]. W momencie jednak, gdy Bajkam udał się na polowanie i zginął z rąk bandy maruderów Kurdów, stolica stała się miejscem odnowionej anarchii[4].
Po odejściu wezyra Abu Abdallah al-Baridiego, do urzędu zostali wezwani Ali ibn Isa ibn al-Dżarrah i jego brat Abd al-Rahman i zostali mianowani szefami administracji, ale bez tytułu wezyra[5]. Po kilku dniach bracia zostali odwołani, a Abu Iszak Muhammad ibn Ahmad Al-Karariti mianowany wezyrem[5]. Kurankij został mianowany natomiast tytułem amir al-umara (dowódca dowódców)[6].
W międzyczasie poprzednik Kurankija, Muhammad ibn Ra’ik, który uciekł do Syrii, został wzmocniony napływem dowódców tureckich opuszczających Bagdad i otrzymał list od Al-Muttakiego zapraszający go do powrotu do stolicy Abbasydów[7]. Gdy Kurankij dowiedział się, że Muhammad wraca do Bagdadu, wysłał swoją armię, która spotkała siły zbrojne Muhammada w Ukbarze. Obie armie walczyły kila dni, ale ibn Ra’ik nie był w stanie zapewnić sobie zwycięstwa. Niemniej jednak oddział armii ibn Ra’ika wkroczył do Bagdadu, a dwa dni później większość jego armii. W walce, która wybuchła w samym mieście, armia Kurankija została rozgromiona, ponieważ byli atakowani również przez ludność. Kurankij ukrył się, a dominacja Muhammada została zapewniona[8][9]. 22 września kazał stracić ocalałych ludzi Kurankija, a następnego dnia został ponownie mianowany tytułem amir al-umara. Kurankij został odnaleziony i uwięziony w pałacu[10][9].
Muhammad jako nowy amir al-umara przekonał Al-Muttakiego dla jego bezpieczeństwa, aby uciekł do Mosulu, gdzie został powitany przez dynastię Hamdanidów. Zorganizowali oni kampanię, aby przywrócić kalifa do stolicy. Ich cele były jednak czysto egoistyczne: zamordowali ibn Ra’ik i dołączyli jego rząd syryjski do swojego, a następnie zwrócili swoje ambicje w stronę Bagdadu. Ówczesny wódz Hamdanidów, Nasir Al-Dawla, ruszył z kalifem do Bagdadu[11][12].
Ich plany jednak się nie powiodły ze względu na obecność zagranicznych najemników i dobrze zorganizowane siły tureckie w mieście. Doprowadziło to do powrotu do Mosulu w niecały rok. Turecki generał, Tuzun, wkroczył do Bagdadu i został powitany jako amir al-umara. Jednakże nowe działania przeciwko jego wrogowi zmusiły Tuzuna do opuszczenia stolicy; a podczas jego nieobecności wybuchł spisek, który naraził kalifa na niebezpieczeństwo i zmusił go do ponownego zwrócenia się o pomoc do księcia Hamdanidów. Oddziały wysłane w odpowiedzi umożliwiły mu ucieczkę; uciekł do Mosulu, a następnie do Nusaybin[11][12]. Al-Muttaki zamieszkał w Ar-Rakka[11].
Upadek
[edytuj | edytuj kod]Później Al-Muttaki oddał się w ręce Tuzuna, który złożył najświętsze przysięgi, że będzie służył prawdziwie i wiernie. Jednak wkrótce potem pozbawił go władzy i oślepił[13][14]. Tego samego dnia Tuzun ustanowił kuzyna byłego kalifa swoim następcą, nadając mu tytuł Al-Mustakfi[13][14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Massignon i Masson 1994 ↓, s. 182.
- ↑ a b Massignon i Masson 2019 ↓, s. 364.
- ↑ Rizvi i Shou 2005 ↓, s. 63.
- ↑ a b c d Mottehedeh 2001 ↓, s. 92.
- ↑ a b Amedroz i Margoliouth 1921 ↓, s. 18-20.
- ↑ Amedroz i Margoliouth 1921 ↓, s. 18-19.
- ↑ Amedroz i Margoliouth 1921 ↓, s. 20-21.
- ↑ Amedroz i Margoliouth 1921 ↓, s. 21-23.
- ↑ a b Bowen 1928 ↓, s. 373.
- ↑ Amedroz i Margoliouth 1921 ↓, s. 23-24.
- ↑ a b c Sourdel 1971 ↓, s. 902.
- ↑ a b Kennedy 2004 ↓, s. 195-196.
- ↑ a b Kennedy 2004 ↓, s. 196, 312.
- ↑ a b Bacharach 2006 ↓, s. 55-56.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Henry Frederick Amedroz, David Margoliouth: The eclipse of the 'Abbasid caliphate; original chronicles of the fourth Islamic century. Oksford: Basil Blackwell, 1921. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- Jere L. Bacharach: Islamic History through Coins: An Analysis and Catalogue of Tenth-Century Ikhshidid Coinage. Kair: The American University in Cairo Press, 2006. ISBN 977-424-930-5. (ang.).
- Harold Bowen: The Life and Times of ʿAlí Ibn ʿÍsà, ‘The Good Vizier. Cambridge: Cambridge University Press, 1928. OCLC 386849. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- Hugh N. Kennedy: The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century. Wyd. 2. Pearson Education, 2004. ISBN 978-0-582-40525-7. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- L. Massignon, H. Masson: The Passion of Al-Hallaj: Mystic and Martyr of Islam. Princeton University Press, 1994, s. 182, seria: Bollingen Series. ISBN 978-0-691-01919-2. (ang.).
- L. Massignon, H. Masson: The Passion of Al-Hallaj, Mystic and Martyr of Islam. T. 1: The Life of Al-Hallaj. Princeton University Press, 2019, s. 394. (ang.).
- Roy P. Mottahedeh: Loyalty and Leadership in an Early Islamic Society. Bloomsbury Academic, 2001. ISBN 978-1-86064-181-7. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- Sayyid Saeed Akhtar Rizvi, Salman Shou: Mtazamo wa Kiislamu na wa Nchi za Magharibi. Al-Itrah Foundation, 2005, s. 63. ISBN 978-9987-9022-4-8. (suahili).
- Dominique Sourdel: bn Rāʾiḳ. W: Bernard Lewis, Victor Louis Ménage, Charles Pellat, Joseph Schacht: The Encyclopedia of Islam. T. VII. New Edition, 1971, s. 902. DOI: 10.1163/1573-3912_islam_SIM_3330. OCLC 495469525. (ang.).