Albańska Golgota
 Serbska piechota maszeruje przez góry | |||
| Konflikt | |||
|---|---|---|---|
| Terytorium | |||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Podmiot interweniujący | |||
 Serbia
| |||
| Przyczyny operacji | |||
| potrzeba ocalenia resztek armii serbskiej, rządu i uchodźców cywilnych | |||
| Cele operacji | |||
| dotarcie nad wybrzeże Adriatyku | |||
| Dowództwo operacji | |||
| Czas operacji |
25 listopada 1915 – 18 stycznia 1916 | ||
| Rezultaty operacji | |||
| udany odwrót przy ogromnych stratach | |||
| Straty prowadzącego operację | |||
| Straty wojskowe: 77 455 zabitych, 77 278 zaginionych[1] Straty cywilne: 160 000 zabitych[2] Jeńcy austriaccy: 47 000 zabitych[3] | |||
Albańska Golgota (serb. Албанска голгота, Albanska golgota, także Wielki Odwrót) – zorganizowany odwrót Królewskiej Armii Serbskiej przez góry Czarnogóry i Albanii zimą 1915/1916 podczas I wojny światowej.
Pod koniec października 1915 roku Cesarstwo Niemieckie, Austro-Węgry i Bułgaria rozpoczęły połączoną wielką ofensywę pod niemieckim dowództwem przeciwko Serbii. Na początku tego samego miesiąca Francja i Wielka Brytania wysadziły w Salonikach cztery dywizje, odpowiednio pod dowództwem generałów Maurice’a Sarraila i Byrona Mahona, aby pomóc swemu serbskiemu sojusznikowi, który był przytłoczony liczebnie przez najeźdźców i otoczony z trzech stron przez państwa-agresorów. Serbowie toczyli ciężkie walki odwrotowe, cofając się na południe z planem przedostania się do Macedonii, aby tam połączyć się z siłami aliantów. Po odstąpieniu Greków Bułgarzy zatrzymali francusko-brytyjskich interwentów w dolinie Wardaru, a Serbowie zostali rozgromieni na Kosowym Polu przez połączone siły austro-węgierskie, niemieckie i bułgarskie[4].
Aby ocalić pozostałe wojska z okrążenia i unicestwienia, 23 listopada 1915 roku rząd i naczelne dowództwo serbskie podjęli wspólną decyzję o wycofaniu się przez góry Czarnogóry i Albanii. Celem operacji było dotarcie do wybrzeża Adriatyku, gdzie przy pomocy aliantów przetrzebiona armia serbska miała zostać zreorganizowana i ponownie wyposażona. Serbowie wycofywali się przez góry w trzech kolumnach; odwrót obejmował resztki armii, króla, setki tysięcy uchodźców cywilnych oraz wziętych na początku wojny austriackich jeńców wojennych. Między listopadem 1915 a styczniem 1916 roku podczas trudnej, zimowej drogi przez góry 77 455 żołnierzy i 160 000 cywilów zmarło z wyziębienia, umarło z głodu, chorób lub zginęło w wyniku ostrzału ze strony wroga. Austriaccy piloci wykorzystali nową wówczas technologię, zrzucając bomby na wycofujące się kolumny, dokonując pierwszego udokumentowanego bombardowania ludności cywilnej z powietrza[5].
Spośród 400 000 osób, które wyruszyły na Albańską Golgotę, jedynie 120 000 żołnierzy i 60 000 cywilów dotarło do wybrzeża Adriatyku, aby ewakuować się statkami alianckimi na grecką wyspę Korfu, gdzie formował się serbski rząd na uchodźstwie, na którego czele stanął książę-regent Aleksander i Nikola Pašić. Kolejnych 11 000 Serbów zmarło później z powodu chorób, niedożywienia lub stresu powstałego podczas odwrotu. W niektórych źródłach opublikowanych po wojnie wydarzenie to określano jako „najtragiczniejszy epizod Wielkiej Wojny”[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Reader's Digest 2000 ↓.
- ↑ Hart 2015 ↓, s. 189.
- ↑ Dinardo 2015 ↓, s. 122.
- ↑ Hall 2014 ↓, s. 280.
- ↑ Motes 1999 ↓, s. 14.
- ↑ Gordon-Smith 1920 ↓, s. 1.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Richard L. Dinardo: Invasion: The Conquest of Serbia, 1915. Santa Barbara: Praeger, 2015. ISBN 978-1-4408-0092-4. (ang.).
- Gordon-Smith. The Retreat of the Serbian Army. „A Monthly Magazine of the New York Times”. Vol. XI, 1920. (ang.).
- Richard C. Hall: War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia. ABC-CLIO, 2014. ISBN 978-1-61069-031-7. (ang.).
- Peter Hart: The Great War: A Combat History of the First World War. Oxford University Press, 2015. ISBN 978-0-19-022735-7. (ang.).
- Mary Motes: Kosova, Kosovo: Prelude to War 1966-1999. Redland Press, 1999. ISBN 978-0-85036-492-7. (ang.).
- Reader's Digest Association: The War to End Wars, 1914-18. Reader's Digest, 2000. ISBN 978-0-7621-0288-4. (ang.).