Aleja Ossolińskich w Bydgoszczy
{{{jednostki}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||
{{{opis zdjęcia}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | PL | ||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość |
{{{miejscowość}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||
Długość |
500 m | ||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednie nazwy |
{{{poprzednie nazwy}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||
Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||
[[Plik:{{{plan}}}|240x240px|alt=Plan przebiegu ulicy|]] | |||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Bydgoszczy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} |
Aleja Ossolińskich – dwujezdniowa ulica z chodnikiem i szpalerem drzew pośrodku, położona na terenie Śródmieścia w Bydgoszczy.
Przebieg
Aleja znajduje się we wschodniej części Śródmieścia Bydgoszczy i łączy Plac Weyssenhoffa z rondem Ossolińskich.
Historia
Ulicę wytyczono w 1903 r. w trakcie zagospodarowania urbanistycznego terenu położonego na wschód od ul. Gdańskiej tzw. Hempelscher Felde[1]. W latach 90. XIX wieku miasto Bydgoszcz zakupiło teren położony między dzisiejszymi ulicami: Gdańską, Krasińskiego, Chodkiewicza i Ogińskiego oraz opracowało dla niego plany urbanistyczne według koncepcji miasta-ogrodu[1].
Osią całego założenia była dwujezdniowa aleja obsadzona drzewami, w części południowej nazwana Hohenzzolernstrasse, a w północnej Bülowstrasse (od 1920 r. al. Adama Mickiewicza). Styk obu części następował na Placu Weyssenhoffa.
Wytyczenie ulicy miało bezpośredni związek z zamierzeniem budowy kompleksu pierwszej bydgoskiej uczelni wyższej i zakładu naukowego, tj. Instytutu Rolniczego im. cesarza Wilhelma (niem. Kaiser-Wilhelm-Insitut für Landwirtschaft)[1]. 15 listopada 1902 r. odbyła się konferencja z udziałem komisarzy Niemieckiego Ministerstwa Robót Publicznych oraz Finansów i Rolnictwa dotycząca spraw organizacyjnych związanych z założeniem instytutu. Władze Bydgoszczy zobowiązały się wówczas oddać pod budowę placówki teren na północno-wschodnim obrzeżu miasta i wytyczyć tamże reprezentacyjną aleję, która stanowiłaby oś całego założenia urbanistycznego[2].
Budowę alei ukończono w 1903 r. Była to najszersza wówczas ulica w mieście. Posiadała szerokość 40 m, dwie jezdnie, a pośrodku dziewięciometrowy chodnik dla pieszych z dwoma pasmami trawnika. Posadzono na nim dęby czerwone o stożkowych koronach, połączone między sobą festonami z winobluszczu pięciolistkowego[3].
Po wschodniej stronie ulicy w latach 1903-1906, powstały budynki Instytutów Rolniczych. Natomiast na terenie przylegającym od zachodu do alei rozplanowano w 1912 r. według założeń znanego architekta i urbanisty niemieckiego Josepha H. Stübbena willowe osiedle mieszkaniowe Sielanka, zabudowane zasadniczo jednak dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym[4].
W 1924 r. na terenie przylegającym od wschodu do alei rozpoczęto wznoszenie największej bydgoskiej świątyni, która miała być wotum miejscowego społeczeństwa za odzyskanie przez Polskę niepodległości. Kościół św. Wincentego à Paulo w formie rzymskiego panteonu wykonano w stanie surowym do 1938 r., wnętrza wyposażono do 1976 r., zaś cały kompleks ukończono w 2003 r.[5]
W latach 50. XX w. podczas urbanizacji nowych osiedli w Bydgoszczy powstały dwie aleje na podobieństwo al. Ossolińskich[6]: ul. 11 Listopada na os. Leśnym dawna ul.22 lipca oraz ul. Noakowskiego na Kapuściskach.
Nazwy
- 1906-1920 – Hohenzzollernstrasse
- 1920-1939 – Aleja Ossolińskich
- 1939-1945 – Johann Herder Allee
- od 1945 – Aleja Ossolińskich
Patronem ulicy jest ród Ossolińskich, związanych z Bydgoszczą w XVII wieku m.in. poprzez starostwo kanclerza wielkiego koronnego Jerzego Ossolińskiego (1633-1645, 1648-1650) i jego syna Franciszka (1645-1648).
Zieleń
W ciągu alei rosną dwa szpalery dębów czerwonych, posadzonych na początku XX wieku. Okazały drzewostan sąsiaduje również z aleją od wschodu w rejonie Instytutów Rolniczych. Znajdują się tam cztery drzewa wpisane do rejestru pomników przyrody[7]:
- trzy magnolie pośrednie (Al. Ossolińskich 12)
- kasztanowiec biały (Al. Ossolińskich 3)
Jedyną w swoim rodzaju jest również pomnikowa aleja jarzębów szwedzkich (46 szt.) posadzona wzdłuż ul. Szymanowskiego – ulicy prostopadłej do alei Ossolińskich i wytyczonej w tym samym czasie.
Komunikacja
Przez aleje Ossolińskich przejeżdżają autobusy linii nr 52, 59, 64 i 67.[8].
Obiekty godne uwagi[9]
Nr | Obiekt | Adres | Lata budowy | Budowniczy | Styl architektoniczny | Wpisany do rejestru zabytków | Uwagi | Zdjęcie |
1. | Instytuty Rolnicze | al. Ossolińskich 4-12 | 1903-1906 | Delius | eklektyzm | zespół 8 budynków, pierwsza placówka naukowa w mieście | ||
2. | Bazylika św. Wincentego à Paulo | al. Ossolińskich 2 | 1924-1938 | Adam Ballenstaedt | neoklasycym | bazylika mniejsza, forma wzorowana na panteonie rzymskim | ||
3. | Willa | al. Ossolińskich 5 | 1935 | Jan Kossowski | funkcjonalizm | |||
4. | Willa | al. Ossolińskich 7 | 1927-1929 | Bronisław Jankowski | styl narodowy | w wilii w latach 1930-1939 mieścił się Sztab Komendy Okręgu Straży Granicznej, podczas okupacji Selbstschutz Westpreussen, po wojnie NKWD, a w latach 1947-2004 Delegatura NIK; na fasadzie znajduje się tablica ku czci pomordowanych przez NKWD żołnierzy Straży Granicznej (1994 r., art. rzeźb. Aleksander Dętkoś)[10] | ||
5. | Willa | al. Ossolińskich 9 | 1927-1931 | Edward Stecewicz | funkcjonalizm | |||
6. | Willa | al. Ossolińskich 11 | 1932-1933 | Henryk Misterek | funkcjonalizm | |||
7. | Willa | al. Ossolińskich 17 | 1932-1933 | Bolesław Polakiewicz | funkcjonalizm | |||
8. | Willa | al. Ossolińskich 19 | 1932-1933 | Bolesław Polakiewicz | funkcjonalizm | |||
9. | Willa | al. Ossolińskich 21 | 1932-1933 | Bolesław Polakiewicz | funkcjonalizm | |||
10. | Willa | al. Ossolińskich 25 | 1927-1929 | Bronisław Jankowski | styl narodowy | siedziba oddziału Fortis Banku | ||
11. | Pomnikowa aleja jarzębów | ul. Szymanowskiego | aleja 46 jarzębów szwedzkich wpisana w całości do rejestru pomników przyrody |
Komunikacja
Przez aleje Ossolińskich przejeżdżają autobusy linii nr52, 59, 64, 67[8].
- ↑ a b c Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
- ↑ Grzybowska Maria, Wernerowska Zofia: Przyczynki do historii architektury zespołu naukowych Instytutów Rolniczych w Bydgoszczy. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 4. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1999
- ↑ Kuczma Rajmund: Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995
- ↑ Okoń Emanuel, Tandecki Janusz. Bydgoszcz – historia i rozwój przestrzenny. [w.] Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997
- ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
- ↑ dwie jezdnie, chodnik i spaler drzew pośrodku
- ↑ Kaja Renata. Bydgoskie pomniki przyrody. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995. ISBN 83-85860-32-0
- ↑ a b http://web.archive.org/web/20100331174021/http://www.zdmikp.bydgoszcz.pl/ufiles/linie_dzienne.pdf dostęp 19-03-2010
- ↑ Derkowska-Kostkowska Bogna: O założeniu Sielanki – bydgoskiego miasta-ogrodu. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 4. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1999
- ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5
Zobacz też
Bibliografia
- Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997
- Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
- Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996