Alina Aleksandrowicz-Ulrich

Alina Aleksandrowicz-Ulrich

Data i miejsce urodzenia	13 kwietnia 1931 Boruny
profesor doktor habilitowana
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Odznaczenia

Alina Aleksandrowicz-Ulrich (ur. 13 kwietnia 1931 w Borunach k. Wilna) – polska filolog, profesor doktor habilitowana, badacz literatury Oświecenia, prodziekan Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej ds. dydaktycznych.

Życiorys

Jest córką Michała Aleksandrowicza i Stefanii, z d. Wasilewskiej. Po II wojnie światowej zamieszkała w Drawsku Pomorskim, tam ukończyła liceum ogólnokształcące. Od 1950 studiowała polonistykę, początkowo na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie w 1953 ukończyła studia I stopnia, od 1953 na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie ukończyła studia magisterskie. Po ukończeniu studiów w 1955 została pracownikiem Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie jako asystent w Katedrze Historii Literatury Polskiej. W 1962 obroniła pracę doktorską „Adam Naruszewicz jako satyryk. (Wybrane zagadnienia)” napisaną pod kierunkiem Janiny Garbaczowskiej. Następnie została adiunktem w Katedrze Historii Literatury II UMCS. W latach 1969–1978 była prodziekanem ds. dydaktycznych Wydziału Humanistycznego UMCS, od 1972 kierowała Zakładem Historii Literatury Polskiej, stworzyła tam zespół badawczy, zajmujący się literaturą przełomu oświecenia i romantyzmu oraz folklorystyką literacką. W 1975 otrzymała stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy „Nieznana twórczość Marii Wirtemberskiej”, za którą otrzymała także nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki II stopnia. W 1980 uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego. Od tego roku sprawowała funkcję redaktora naukowego Sekcji Filologicznej „Annales UMCS”. W 1992 uzyskała stanowisko profesora zwyczajnego.

Wypromowała ponad 400 magistrów i 15 doktorów. W 2001 przeszła na emeryturę.

Twórczość

Aleksandrowicz przez lata rozwijała swój warsztat badawczy. Jego podstawy kształtowała pod wpływem przewodników z okresu studiów uniwersyteckich, a później także współpracowników (prof. Ireny Sławińskiej, prof. Czesława Zgorzelskiego, prof. Zofii Szmydtowej, głównie zaś prof. Zdzisława Libery). Do rozpoznawalnych cech tego warsztatu należy orientacja tekstologiczna, polegająca na rozpoznaniu zarówno samego tekstu dzieła, jak i jego zawartości semantycznej, wariantywnej w zależności od podstawy źródłowej. Cechą wyróżniającą prowadzone przez nią badania jest także hermeneutycznie traktowany historyzm, przejawiający się w szczegółowej rekonstrukcji kontekstów dziejowych i kulturowych implikowanych przez tekst dzieła literackiego, a jednocześnie będących jego naturalnym przedłużeniem i rozwinięciem. Takie nastawienie badawcze zaowocowało w połowie lat siedemdziesiątych XX w. m.in. nowatorskim podówczas, a dziś dobrze zadomowionym w humanistyce, ujmowaniem rezultatów twórczej działalności człowieka jako tekstów kultury. Terenem jej badawczych eksploracji była literatura i kultura czasów oświecenia i preromantyzmu, a także współczesna folklorystyka literacka i nieprofesjonalna twórczość poetycką. Debiutancka monografia Twórczość satyryczna Adama Naruszewicza (1964) weszła na stałe do kanonu literatury przedmiotu. Wiele uwagi poświęciła fenomenowi twórczych inicjatyw i osiągnięć puławskiego środowiska książąt Czartoryskich, szczególnie księżnej Izabeli Czartoryskiej i skupionych wokół niej literatów (m.in. Nieznana „podróż sentymentalna” Marii Wirtemberskiej – 1968, L’Hôtel de Rambouillet polonais – 1976, Z kręgu Marii Wirtemberskiej – 1978 (dwutomowa antologia), Puławski historyzm i preromantyzm – 1987, Izabela Czartoryska. Polskość i europejskość – 1998, Ignacy Krasicki w sybillińskim panteonie – 2002, Różne drogi do wolności. Puławy Czartoryskich na przełomie XVIII i XIX wieku – 2011. Działem badawczym tematycznie odrębnym jest twórczość współczesnych poetów ludowych (m.in. Literatura ludowa Ziemi Chełmskiej – 1961, Pisarstwo ludowe w Polsce – 1981, Niektóre refleksje na temat wartości folkloru – 2000) oraz refleksja o cierpieniu, chorobie, życiu i śmierci, zapisywana przez lekarza, kapelana szpitalnego, pacjenta (W misterium dziecięcego cierpienia. O poezji ks. Lucjana Szczepaniaka – 2002, Liryczne impresje Aliny Jahołkowskiej – 2011). Gromadzone i archiwizowane przez Aleksandrowicz i kierowany przez nią zespół utwory poetów ludowych i twórców-nieprofesjonalistów poszerzyły repertuar ogólnodostępnej poezji amatorskiej (Wieś tworząca. Antologia współczesnej poezji chłopskiej Lubelszczyzny – 1962, Chłopski znak (1969 - ze Zbigniewem J. Hirszem) oraz Jan Pocek Poezje – 1980, wyd. 2 poszerz. – 1984).

Pełnione funkcje

W latach 1981–1989 i 1997-1999 była członkiem Komitetu Nauk o Literaturze PAN. Jest członkiem Lubelskiego Towarzystwa Naukowego. Współpracowała ze Stowarzyszeniem Twórców Ludowych, jest honorowym członkiem rady naukowej STL.

Od 1956 była członkiem PZPR, w tym samym roku została członkiem redakcji pisma Pod wiatr. W latach 1980–2001 była redaktorem naukowym sekcji filologicznej „Annales UMCS” (Philologiae)

Wyróżnienia

Za swoją pracę została wielokrotnie wyróżniona nagrodami ministerialnymi, odznaczeniami państwowymi i resortowymi. W 1971 została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, w 1980 Krzyżem Kawalerskim, w 2003 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1976 otrzymała Medal Komisji Edukacji Narodowej. Nadano jej także tytuł Honorowego Obywatela Miasta Puławy.

Najważniejsze publikacje

• Literatura ludowa Ziemi Chełmskiej (1961)
• Nieznana „podróż sentymentalna” Marii Wirtemberskiej (1968)
• Tradycyjne i współczesne wątki w pisarstwie ludowym (1974)
• L’Hôtel de Rambouillet polonais (1976)
• Niektóre zdarzenia, myśli i uczucia doznane za granicą (1978)
• Z kręgu Marii Wirtemberskiej. Antologia (1978)
• Z kręgu Marii Wirtemberskiej (1978)
• Jan Pocek. Poezje. Świat poetycki ludowego twórcy (1980)
• Pisarstwo ludowe w Polsce (1981)
• Puławski historyzm i preromantyzm (1987)
• „Puławskie” aspekty Sejmu Wielkiego (1992)
• Izabela Czartoryska. Polskość i europejskość (1998)
• Niektóre refleksje na temat wartości folkloru (2000)
• Ignacy Krasicki w sybillińskim panteonie (2002)
• W misterium dziecięcego cierpienia. O poezji ks. Lucjana Szczepaniaka (2002)
• Różne drogi do wolności. Puławy Czartoryskich na przełomie XVIII i XIX wieku (2011)
• Liryczne impresje Aliny Jahołkowskiej (2011)
• Opisy niektórych pamiątek zachowanych w Świątyni Sybilli w Puławach. Patriotyczny etos Świątyni Sybilli (2013)

Źródło:

Bibliografia

• Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. Tom 1. A-B, Warszawa 1994, s. 38-39
• Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. Tom dziesiąty. Ż i uzupełnienia do tomów 1 - 9, wyd. Fundacja Akademia Humanistyczna i IBL PAN, Warszawa 2007, s. 102-103
• Barbara Czwórnóg-Jadczak Biografia naukowa Prof. dr hab. Aliny Aleksandrowicz-Ulrich
• Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny. Tom I. A-G, b. m. i d.w., s. 34
• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. Tom 1. A-O, wyd. Warszawa 2000, s. 5