Anna Beniszowa
| Imię i nazwisko urodzenia |
Anna Szafran-Początka |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
działaczka na rzecz polskości Śląska |
| Odznaczenia | |
| |
Anna Beniszowa z Szafran-Początków (ur. 1894 w Tychach, zm. 1975 w Nowym Sączu) – polska uczestniczka powstań śląskich, działaczka plebiscytowa.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w 1894 roku w Tychach. Pochodziła z ziemiańskiej rodziny[1], jej rodzicami byli Emanuel Szafran-Początka i Regina de domo Radrańska[2]. Uczęszczała do szkoły średniej w Mikołowie[1], w której propagowała wśród uczennic idee polskości[3]. Jej dom rodzinny był miejscem spotkań inteligencji polskiej, do gości należeli Władysław Seyda, Wojciech Korfanty czy Marian Różański[4].
W 1918 roku została wybrana przez komitet, pod przewodnictwem Pawła Pośpiecha i Janiny Omańkowskiej[5], na przedstawicielkę powiatu bytomskiego w Polskim Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu[1]. Podczas obrad sejmu uczestniczyła w sekcji szkolnej[6]. Po powrocie założyła w Tychach Towarzystwo Polek – patriotyczną organizację agitacyjną zrzeszoną w Związku Towarzystw Polek[7], którego została przewodniczącą[5]. W 1919 roku do jej koła należało 200 kobiet[7]. Udzielała się także w lokalnym oddziale Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz w chórze „Harmonia”[1].
Wiosną 1919 roku wstąpiła do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Uczestniczyła we wszystkich powstaniach śląskich w służbie sanitarnej Polskiego Czerwonego Krzyża, w połowie 1919 roku zaczęła prowadzić jego delegaturę, która obejmowała kilkanaście wsi. Jej misją było spisywanie przestępstw popełnionych przez Niemców wobec Polaków i niesienie pomocy ludności po I powstaniu śląskim. Podczas powstań działała również w służbie łącznościowej[1]. Jej dom rodzinny kilkukrotnie został zrewidowany przez uzbrojonych przedstawicieli strony niemieckiej[8]. Po I powstaniu trafiła do aresztu[1].
W wyniku wyborów komunalnych w 1919 roku została radną w Tychach[1], została także członkinią tamtejszej komisji plebiscytowej[9]. Ze względu na agitację na łamach lokalnej prasy, w której m.in. opisywała dwulicowość miejscowego kleru, który stawał po stronie niemieckiej, niemiecka prasa nadała jej tytuł „Róża Luxemburg nr 2”[10]. W 1921 roku wyszła za mąż za prawnika i działacza społecznego Adama Benisza[1] i wycofała się z działalności społecznej, złożyła także mandat radnej[11]. Małżeństwu urodziło się dwoje dzieci[1].
Podczas II wojny światowej włączyła się w pomoc więźniom obozów koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau i Groß-Rosen. W 1958 roku zamieszkała w Katowicach, a później przeniosła się z mężem do Nowego Sącza, gdzie zmarła[2] w 1975 roku[1].
Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2]. W 2020 roku została jedną z postaci opisanych w komiksie Patriotki ze Śląska. Historia polskiego ruchu kobiecego na Górnym Śląsku Aliny Bednarz i Marty Dąbrowskiej-Okrasko[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Lusek 2019 ↓, s. 57.
- ↑ a b c Lusek 2019 ↓, s. 58.
- ↑ Lusek 2019 ↓, s. 59.
- ↑ Lusek 2019 ↓, s. 60.
- ↑ a b Lusek 2019 ↓, s. 64.
- ↑ Lusek 2019 ↓, s. 62.
- ↑ a b Alina Bednarz, Magda Goik, Katarzyna Tobór-Osadnik, Patriotki ze Śląska. Pięć posłanek na Sejm Śląski w okresie międzywojennym, Stowarzyszenie ON/OFF, 2018, s. 22, ISBN 978-83-942352-2-2.
- ↑ Lusek 2019 ↓, s. 67.
- ↑ Lusek 2019 ↓, s. 68.
- ↑ Lusek 2019 ↓, s. 68-69.
- ↑ Lusek 2019 ↓, s. 69.
- ↑ Patriotki ze Śląska 2020 [online], Stowarzyszenie ONOFF [dostęp 2021-03-19] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Anna Beniszowa z Szafran-Początków (1894–1975). W: Zanim nastała Polska... Praca społeczna kobiet w okresie powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku. Wybór relacji. Joanna Lusek (oprac.). Bytom: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, 2019. ISBN 978-83-65786-34-0.