Antylopka piżmowa

Antylopka piżmowa
	Nesotragus moschatus
	Von Dueben, 1846
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Rodzina	wołowate
Podrodzina	antylopy
Plemię	Neotragini
Rodzaj	Nesotragus
Gatunek	antylopka piżmowa
Synonimy
	Neotragus moschatus (Von Dueben, 1846)
	Neotragus moschatus (Von Dueben, 1846)
Podgatunki
	N. m. kirchenpaueri Pagenstecher, 1885; N. m. livingstonianus Kirk, 1865; N. m. moschatus Von Dueben, 1846; N. m. zuluensis (Thomas, 1898);
	N. m. kirchenpaueri Pagenstecher, 1885; N. m. livingstonianus Kirk, 1865; N. m. moschatus Von Dueben, 1846; N. m. zuluensis (Thomas, 1898);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Antylopka piżmowa^[3], także: suni^[4] (Nesotragus moschatus) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wołowatych (Bovidae). Występuje we wschodniej i południowo-wschodniej Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem^[2].

Zasięg występowania

Antylopka piżmowa występuje we wschodniej i południowo-wschodniej Afryce – od Kenii do prowincji KwaZulu-Natal w Południowej Afryce^[2].

Systematyka

Gatunek ten opisał w 1846 roku szwedzki zoolog Magnus Wilhelm von Düben pod nazwą Nesotragus moschatus, umieszczając go w nowym rodzaju Nesotragus. Miejsce typowe to wysepka Chapani położona około 3 km od Zanzibaru (Tanzania)^[5]^[6]. Później gatunek był umieszczany w rodzaju Neotragus, ale w 2014 roku w oparciu o badania filogenetyczne przywrócono rodzaj Nesotragus, zaliczając doń antylopkę piżmową i antylopkę lilipucią (N. batesi)^[7].

Podgatunki

Wyróżnia się cztery podgatunki antylopki piżmowej^[6]^[8]:

Nesotragus moschatus kirchenpaueri Pagenstecher, 1885
Nesotragus moschatus livingstonianus Kirk, 1865
Nesotragus moschatus moschatus Von Dueben, 1846
Nesotragus moschatus zuluensis (Thomas, 1898)

Morfologia

Wymiary: Długość głowy wraz z tułowiem: 50–60 cm,
Długość ogona: 5–13 cm,
Wysokość w kłębie: 30–38 cm,
Masa ciała: do 4,5 kg^[8].

Umaszczenie: Ubarwienie sierści z wierzchu w kolorze cynamonowym, od spodu białawe. Spód i nasada ogona białe^[4].

Poroże: Rogi występują tylko u samców, są gładkie i krótkie o prostej linii, pierścienie występują na całej ich długości^[8].

Dymorfizm płciowy: Samice posiadają 2 pary sutków^[4] i są nieco większe od samców^[8].

Ekologia i tryb życia

Antylopka piżmowa zamieszkuje lasy (w tym lasy górskie) i gęste zarośla. Jest spotykana do 2700 m n.p.m.^[2] Zwykle żyje w pojedynkę, niekiedy w parach lub grupach składających się z jednego samca i kilku samic. Jest bardzo zwinna i skoczna. Aktywna o zmierzchu i nocą. Choć może obyć się bez wody długi czas, to preferuje tereny, na których obecne są akweny. Samce są terytorialne, dzielą jednak rewir z samicą, z którą kopulują. Inne samice również spotykają się z akceptacją ze strony samca. Granice terytorium wyznaczają składowiska odchodów. Dodatkowo znaczą roślinność wydzieliną gruczołów zapachowych zlokalizowanych na głowie^[8].

Dożywa 10 lat.

Rozród

Dojrzałość płciową osiąga po 1–1,5 roku. Po ciąży trwającej w przybliżeniu 180 dni wydaje na świat jedno młode^[8].

Przypisy

↑ Neotragus moschatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2023-12-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Nesotragus moschatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
↑ W. von Dueben. Ny Antelop-art. „Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-Akademiens Forhandlingar”. 3 (7), s. 221, 1847. (szw. • łac.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Neotragus moschatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-12-01]. (ang.).
↑ Eva V.E.V. Bärmann Eva V.E.V., TimT. Schikora TimT., The polyphyly of Neotragus – Results from genetic and morphometric analyses, „Mammalian Biology”, 79 (4), 2014, s. 283–286, DOI: 10.1016/j.mambio.2014.01.001 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f José R.J.R. Castelló José R.J.R., Bovids of the world : antelopes, gazelles, cattle, goats, sheep, and relatives, Princeton 2016, ISBN 978-1-4008-8065-2, OCLC 933295477 [dostęp 2022-02-01] .

[itis-1] Neotragus moschatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2023-12-01] (ang.).

[iucn-2] Nesotragus moschatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[miiz-3] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[ssaki-4] Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.

[dub-5] W. von Dueben. Ny Antelop-art. „Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-Akademiens Forhandlingar”. 3 (7), s. 221, 1847. (szw. • łac.).

[msw-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Neotragus moschatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-12-01]. (ang.).

[barmann-7] Eva V.E.V. Bärmann Eva V.E.V., TimT. Schikora TimT., The polyphyly of Neotragus – Results from genetic and morphometric analyses, „Mammalian Biology”, 79 (4), 2014, s. 283–286, DOI: 10.1016/j.mambio.2014.01.001 (ang.).

[:0-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f José R.J.R. Castelló José R.J.R., Bovids of the world : antelopes, gazelles, cattle, goats, sheep, and relatives, Princeton 2016, ISBN 978-1-4008-8065-2, OCLC 933295477 [dostęp 2022-02-01] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]