Augustyn Czarnowski
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
Augustyn (August) Wika-Czarnowski (ur. 20 maja 1861 w Małym Gliśnie, zm. 2 marca 1934 w Helu) – polski lekarz stomatolog i homeopata.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z kaszubskiej rodziny szlacheckiej, był synem rolnika Fryderyka Wika-Czarnowskiego i Marii z domu Hamerskiej[1]. Jego stryjem był ksiądz Augustyn Wika-Czarnowski (1809–1876). Od 1862 uczęszczał do Collegium Marianum w Pelplinie, a potem do seminarium nauczycielskiego w Kościerzynie. Pracował jako nauczyciel w Lińsku i Berlinie, ale za prywatne nauczanie języka polskiego został zwolniony. Ukończył wtedy szkołę dentystyczną i otworzył własną praktykę. Wydawał czasopismo „Przewodnik Zdrowia” (1895–1929)[2] i miesięcznik „Jarskie Życie” (1912). Autor kilkukrotnie wznawianego zielnika. Publikował też książki i broszury poświęcone zdrowiu seksualnemu, m.in. przestrzegał przed niebezpieczeństwami samogwałtu. Uczestniczył w życiu berlińskiej Polonii.
Brał udział w kongresach homeopatycznych w Paryżu, Londynie i Sankt Petersburgu. Opracował środek do usuwania kamienia nazębnego Dentipurol.
Dwukrotnie żonaty, pierwsza żona miała na imię Maria, była autorką książek o wegetarianizmie. Z drugiego małżeństwa z Katarzyną Gertrudą Goździewską urodziła się córka Heliodora, zamężna Sosin[3].
W 1923 roku przeniósł się do majątku rodzinnego Godździewskich w Koronowie. Pod koniec lat 20 XX w. zamierzał wybudować sanatorium na Helu, ale zmarł na serce zanim dokończył przedsięwzięcie. Pochowany jest na cmentarzu na Helu[4] (sektor B3, rząd A, miejsce 5). Po jego śmierci wdowa dokończyła budowę pensjonatu Silvamare, jednak został on zburzony przez Niemców podczas II wojny światowej. Na fasadzie domu przy ul. Kuracyjnej w 2014 roku umieszczono tablicę pamiątkową. Tekst głosi:
W tym miejscu w latach 1926–1934 mieszkał i pracował
dr Augustyn Wika-Czarnowski
lekarz – społecznik, wybitny homeopata i pionier wegetarianizmu,
autor „Przewodnika zdrowia” wydawanego w języku polskim w Berlinie.
Syn ziemi kaszubskiej, spoczywający na helskim cmentarzu.
Wybrane prace[edytuj | edytuj kod]
- Życie płciowe i tegoż zboczenia: co młodzi ludzie o tem wiedzieć mogą a małżonkowie wiedzieć powinni. Berlin: „Przewodnik Zdrowia”, 1903
- Życie płciowe i jego znaczenie ze stanowiska zdrowotno-obyczajowego. Berlin: „Przewodnik Zdrowia”, 1904
- Jak uświadamiać młodzież o życiu płciowem?. Berlin, 1904
- Zielnik lekarski czyli Opis 125 ziół używanych w lecznictwie z podaniem ich uprawy i zastosowania. Berlin: „Przewodnik Zdrowia”, 1905
- Samopomoc w cierpieniach i chorobach płciowych: tak męskich jak żeńskich. Pittsburg: Księgarnia Polska M.P. Paryskiego, 1905
- Der kleine Kräuterarzt. Hygiea, 1906
- Zakon małżeństwa czyli Rozbiór obowiązków małżeńskich ze stanowiska zdrowotności jednostkowej i społecznej: katechizm dla małżonków oraz dla osób mających wejść w związki małżeńskie. Berlin: „Przewodnik Zdrowia”, 1910
- Marnopłcenie - onanizm (samogwałt, samienie się, nijactwo): objawy, przyczyny, następstwa, zapobieganie, leczenie wedle najnowszych postępów naukowych. Berlin: „Hygiea”, 1914
- Kąpiele powietrzno-słoneczne i ich znaczenie dla zdrowia naszego oraz praktyczne wskazówki do urządzenia i używania tychże. Berlin: „Hygiea”, 1918
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Alfons Mańkowski. „Czarnowski Augustyn” W: Polski Słownik Biograficzny tom 4, s. 235
- ↑ Teresa Orłowska: Polskie czasopiśmiennictwo lekarskie w XIX wieku 1800–1900: zarys historyczno-bibliograficzny. Wrocław, 1973 s. 253
- ↑ Józef Borzyszkowski: „Czarnowski-Wika Augustyn (1861–1934)” W: Stanisław Gierszewski, Zbigniew Nowak: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Tom I. Wydawnictwo Gdańskie, 1992
- ↑ Mirosław Kuklik: O doktorze Augustynie Czarnowskim, który zauroczył się Helem i na zawsze w nim pozostał... Helska Bliza 20 (50), s. 3, 8 października 1998