Beneluks
| |
 kraje Beneluksu | |
| Język roboczy | |
|---|---|
| Członkowie | |
| Utworzenie |
1944 |
| Strona internetowa | |
Beneluks[1][2][3][4], Benelux[5][6] – region w Europie Zachodniej składający się z trzech sąsiadujących ze sobą monarchii: Belgii, Holandii i Luksemburga. Słowo Benelux to skrót powstały z połączenia pierwszych sylab nazw tych państw (francuska/niderlandzka, w nawiasach polska nazwa): Belgique/België (Belgia), Nederland (Holandia), Luxembourg/Luxemburg (Luksemburg).
Pierwotnie określenie Benelux oznaczało jedynie unię celną wspomnianych państw.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Unia gospodarcza i monetarna łącząca Belgię i Luksemburg (Beluks) została pierwotnie powołana w 1921[7]. W 1943 przez rządy Belgii, Holandii i Luksemburga na uchodźstwie, przebywające w tym czasie w Londynie, została zawarta umowa monetarna[7]. Traktat ustanawiający unię celną został podpisany 5 września 1944 i wszedł w życie w 1948[7]. Przestał obowiązywać w 1960, kiedy to unia celna została zastąpiona Unią Ekonomiczną Beneluksu.
Powołanie tej organizacji przyczyniło się do powstania w późniejszym czasie Unii Europejskiej, której założycielami były właśnie kraje Beneluksu, a także RFN, Francja i Włochy.
W 1955 została utworzona Międzyparlamentarna Rada Konsultacyjna Beneluksu[a], nazwana potem nieoficjalnie parlamentem Beneluksu. Zgromadzenie składa się z 21 członków parlamentu holenderskiego, 21 członków parlamentów narodowego i regionalnego Belgii i 7 członków parlamentu luksemburskiego.
Traktat powołujący Unię Ekonomiczną Beneluksu (nid. Benelux Economische Unie, fr. Union Économique Benelux) został podpisany w 1958, a wszedł w życie w 1960. Jego celem było umożliwienie wolnego przepływu pracowników, kapitału, usług i dóbr w regionie. W 1970 zniesiono kontrolę na wewnętrznych granicach Beneluksu[5].
17 czerwca 2008 podpisano w Hadze nowy traktat, zastępujący poprzedni, który miał wygasnąć w 2010. Na mocy nowego traktatu organizacja zmieniła nazwę na Unię Beneluksu (nid. Benelux Unie, fr. Union Benelux). Organami Unii Beneluksu są:
- Komitet Ministrów – najwyższy organ w strukturze
- Rada Beneluksu – główny organ wykonawczy
- Międzyparlamentarna Rada Konsultacyjna Beneluksu (zwana także parlamentem Beneluksu)
- Trybunał Sprawiedliwości Beneluksu
- Sekretariat Generalny Beneluksu
Główna siedziba (sekretariat) organizacji znajduje się w Brukseli. Ostatnią instytucją wspomnianą w traktacie, niestanowiącą jednak części struktury Unii, jest Urząd Własności Intelektualnej Beneluksu.
Statystyki[edytuj | edytuj kod]
Państwa Beneluksu są jednymi z najbardziej zaludnionych, najbardziej zurbanizowanych i najlepiej rozwiniętych gospodarczo państw świata. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 375 osób na km², natomiast stopień urbanizacji 85%.
Belgia[edytuj | edytuj kod]
- Powierzchnia: 30 528 km²
- Ludność: 11,2 mln
- Język: język niderlandzki (odmiana flamadzka) na północy, francuski w części południowej oraz niemiecki (około 1% mieszkańców)
- Gęstość zaludnienia: 346 mieszkańców/km²
- Stolica: Bruksela (983,9 tys., zespół miejski – 1 754,5 tys.)
- Stopień urbanizacji: 97%
- Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca: 29 200 USD
- Struktura zatrudnienia:
- usługi: 74%
- przemysł: 25%
- rolnictwo: 1%
Holandia[edytuj | edytuj kod]
- Powierzchnia: 41 526 km²
- Ludność: 17,1 mln
- Język: język niderlandzki oraz na północy fryzyjski
- Gęstość zaludnienia: 390 mieszkańców/km²
- Stolica: Amsterdam (742,3 tys., zespół miejski – 1,1 mln), rząd urzęduje w Hadze
- Stopień urbanizacji: 81%
- Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca: 27 200 USD
- Struktura zatrudnienia:
- usługi: 73%
- przemysł: 23%
- rolnictwo: 4%
Luksemburg[edytuj | edytuj kod]
- Powierzchnia: 2586 km²
- Ludność: 500 tys.
- Język: język luksemburski, niemiecki oraz francuski
- Gęstość zaludnienia: 193 mieszkańców/km²
- Stolica: Luksemburg (79,8 tys.)
- Stopień urbanizacji: 92%
- Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca: 48 900 USD
- Struktura zatrudnienia:
- usługi: 90%
- przemysł: 8%
- rolnictwo: 2%
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Beneluks. Wielki słownik ortograficzny PWN. [dostęp 2018-12-31].
- ↑ Andrzej Markowski (red.): Ortograficzny słownik języka polskiego. Warszawa: Wilga, 2000, s. 67.
- ↑ Izabela Michna: Generalizacja nazw geograficznych na mapach atlasowych. „Polski Przegląd Kartograficzny”, t. 40, 2008, nr 1, s. 28–45. [dostęp 2018-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-02)].
- ↑ Beneluks (Belgia, Holandia, Luksemburg). Mapa samochodowo-krajoznawcza. Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych. s. 93. [dostęp 2018-12-31].
- ↑ a b Benelux, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-12-30].
- ↑ Benelux, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-12-30].
- ↑ a b c Beneluks. zapytaj.onet.pl/encyklopedia. [dostęp 2018-12-31].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Paweł Kołek: Unia Beneluksu – nowa odsłona starej współpracy, „Rocznik Integracji Europejskiej” 2011 nr 5, s. 439, 446–449
- Benelux Office for Intellectual Property. boip.int. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-02)].