Andrzej Markowski (językoznawca)

Andrzej Markowski

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	27 listopada 1948 Wrocław
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo polonistyczne
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1976 – językoznawstwo Uniwersytet Warszawski
Habilitacja	1990 – językoznawstwo Uniwersytet Warszawski
Profesura	18 czerwca 1996
Polska Akademia Nauk
Status	Członek prezydium Komitetu Językoznawstwa PAN (od 2011)
Wykładowca
Wydział	Polonistyki UW
Instytut	Języka Polskiego UW
Stanowisko	dyrektor (1991–1999, 2005–2012) wicedyrektor (1984–1990) przewodniczący Rady Naukowej INP (1999–2005) kierownik Zakładu Leksykologii i Kultury Języka INP UW (1991–2008)
Jednostka	Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP przy Głównym Geodecie Kraju
Stanowisko	członek (od 2001) wiceprzewodniczący (od 2007)
Odznaczenia

Andrzej Jan Markowski (ur. 27 listopada 1948 we Wrocławiu) – polski profesor zwyczajny, językoznawca, gramatyk normatywny i leksykograf.

Życiorys

Wykształcenie

W 1971 ukończył z wyróżnieniem Wydział Polonistyki UW. W latach 1974–1976 staż naukowy w Instytucie Badań Literackich PAN. W 1976 obronił na UW doktorat na podstawie pracy Antonimy przymiotnikowe we współczesnej polszczyźnie. W latach 1980–1984 prowadził lektorat języka polskiego na Uniwersytecie Florenckim, a w 1991 na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie. W 1990 habilitował się na UW na podstawie rozprawy Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny. W 1993 objął stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1996 uzyskał tytuł profesora.

Pełnił wiele funkcji, m.in.: wicedyrektora (1984–1990) i dyrektora (1991–1999, 2005–2012) Instytutu Języka Polskiego UW, kierownika Zakładu Leksykologii i Kultury Języka INP UW (1991–2008), przewodniczącego Rady Naukowej INP UW (1999–2005), członek Senatu UW, przewodniczący komisji senackich i rektorskich do spraw pracowniczych i profesorskich (od 2005).

Pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego od 1971 do 2022 roku. Od 2002 jako profesor zwyczajny w Instytucie Języka Polskiego Wydziału Polonistyki UW, senator UW. Członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN od początku jej istnienia, czyli od 1996, do 2021, zastępca przewodniczącego w latach 1996–2000, w latach 2000–2018 przewodniczący, a w latach 2019–2021 jej honorowy przewodniczący. Od 2001 członek, a od 2007 wiceprzewodniczący Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP. Członek rzeczywisty Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, członek Collegium Invisibile (w latach 2007–2010 – zastępca sekretarza generalnego).

Działalność naukowa

Jego zainteresowania badawcze to semantyka, leksykologia, leksykografia i kultura języka polskiego. Opublikował z tego zakresu ponad 40 pozycji książkowych: monografii naukowych (np. Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, Antonimy przymiotnikowe we współczesnej polszczyźnie), słowników (m.in. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, Wielki słownik ortograficzny języka polskiego, Wielki słownik wyrazów obcych i trudnych), książek popularnonaukowych (np. Polszczyzna znana i nieznana, Czy znasz polszczyznę? Zagadki językowe, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Język polski. Poradnik Profesora Andrzeja Markowskiego) i podręczników szkolnych oraz ok. 160 artykułów naukowych i kilkaset felietonów popularnonaukowych. Współautor (z Jerzym Bralczykiem i Janem Miodkiem) książek Wszystko zależy od przyimka i Trzy po 33. Jest popularyzatorem wiedzy o języku i propagatorem kultury języka w licznych audycjach radiowych (ponad 5000 nagrań) i telewizyjnych oraz w odczytach i wykładach dla różnych środowisk (m.in. uczniów, nauczycieli, wydawców, dziennikarzy, biznesmenów). Współtwórca programu nauczania i podręcznika „Pamiętajcie o ogrodach…”.

Autor wielu dyktand w ogólnopolskim konkursie „Dyktando” i w licznych konkursach regionalnych.

Od 2019 do 2022 roku członek Zespołu Nazewnictwa Miejskiego w Urzędzie m.st. Warszawy.

Kontrowersje

W 2021 Komisja Rektorska ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji na UW uznała za uzasadnione zarzuty o wieloletnie molestowanie seksualne przez niego studentek. Andrzej Markowski zaprzeczył zarzutom, ponadto stwierdził, że nie zastosowano zasady domniemania niewinności, a zarzuty nie zostały stwierdzone w niezależnym postępowaniu. Prokuratura, po zgłoszeniu przez rektora możliwości popełnienia przestępstwa przez A. Markowskiego odmówiła wszczęcia śledztwa, gdyż nie stwierdziła znamion czynu zabronionego.

Wyróżnienia i nagrody

• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015)
• Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach (11 czerwca 2015)
• 45-lecie pracy naukowo-dydaktycznej na UW (2016)
• Radiowy Honorowy Złotym Mikrofonem „za wybitne osiągnięcia w propagowaniu pięknej polszczyzny na wszystkich antenach Polskiego Radia” (2010)
• Nagroda Rektora UW (kilkakrotnie)
• Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Linki zewnętrzne

• Prof. dr hab. Andrzej Jan Markowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-05-07] .