Biała Fabryka Geyera
 nr rej. ZS-1/1 z 19.02.1964 oraz A/1 z 20.01.1971[1]
| |
.jpg) Biała Fabryka Geyera | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Piotrkowska 282/284 |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°44′44,041″N 19°27′43,776″E/51,745567 19,462160
| |
| Strona internetowa | |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Biała Fabryka – budynek fabryki Ludwika Geyera znajdujący się przy ulicy Piotrkowskiej 282/284 w Łodzi, obecnie siedziba Centralnego Muzeum Włókiennictwa[2]. Od 2015 roku pomnik historii. Kompleks klasycystycznych budynków, jeden z najstarszych w Polsce zabytków przemysłowej architektury.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Budowa budynku wielkiej przędzalni i tkalni mechanicznej, która została ulokowana na posesji przy ulicy Piotrkowskiej 282/284, została rozpoczęta w 1835 roku. Ukończoną w 1837 roku fabrykę nazywano „Białą Fabryką”, gdyż w przeciwieństwie do późniejszych budynków fabrycznych była otynkowana[3]. Rok później do głównego budynku dobudowano trzypiętrowy pawilon fabryczny[4], a w roku 1848 drugi pawilon – również trzypiętrowy. Pod koniec roku 1838 Ludwik Geyer zainstalował w „Białej Fabryce” pierwszą w Łodzi maszynę parową o mocy 60 KM[5]. Rozpoczęła się w ten sposób mechanizacja przemysłu włókienniczego, czego oznaką było pojawienie się w Łodzi pierwszego komina fabrycznego[6]. W 1840 fabryka zatrudniała około 600 osób[5]
Budując założenie fabryczne Geyer skorzystał z pomocy rządu. Uzyskał w Banku Polskim preferencyjną pożyczkę w wysokości 400 000 złotych. Oprócz tego zaciągnął 175 769 złotych pożyczki kaucyjnej i 24 230 zł pożyczki z kasy miejskiej. Łącznie ze środkami własnymi pozwoliło to na uruchomienie w 1839 najnowocześniejszej fabryki na terenie Królestwa. Geyer zakupił maszyny u najlepszego wówczas producenta, braci Cockerill w Belgii[5]. Otwarta przędzalnia miała 7584 wrzeciona i 180 warsztatów tkackich. Same budynki fabryki stanowią przykład architektury przemysłowej. Wzniesione zostały w stylu klasycystycznym i były wzorowane na budownictwie mieszkalnym.
W 1959 roku budynek został przejęty przez Muzeum Historii Włókiennictwa, które od 1 stycznia 1960 roku uzyskało status samodzielnej placówki muzealnej[7]. W 1975 roku nazwa instytucji została zmieniona na Centralne Muzeum Włókiennictwa[8]. W roku 2015 fabryka została uznana za pomnik historii[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2025, s. 44 [dostęp 2011-08-29].
- ↑ Radziszewska 1997 ↓, s. 29.
- ↑ Radziszewska 1997 ↓, s. 29-30.
- ↑ Rynkowska 1970 ↓, s. 29–30.
- ↑ a b c Radziszewska 1997 ↓, s. 30.
- ↑ Rynkowska 1970 ↓, s. 30.
- ↑ Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński: Spacer drugi. Ulica Piotrkowska. Łódź: Wydawnictwo Jacek Kusiński, 2008. ISBN 978-83-927666-8-1.
- ↑ Historia [online], Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi [dostęp 2018-12-26].
- ↑ Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. lodz.gazeta.pl, 2015-02-17. [dostęp 2018-02-22].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krystyna Radziszewska, Niemieckimi śladami po "Ziemi Obiecanej", wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, ISBN 83-87080-43-8.
- Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, ISBN 978-83-939822-4-0.