Białe Miasto (Tel Awiw)
32°04′40″N 34°46′26″E/32,077778 34,773889| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Dizengoff Plac 1940 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
II, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2003 |
Położenie na mapie Tel Awiwu  | |
Położenie na mapie Izraela  | |
| 32°04′40″N 34°46′26″E/32,077778 34,773889
| |
Białe Miasto (hebr. העיר הלבנה, Ha-Ir HaLevana) odnosi się do zgrupowania prawie 4 tys. budynków wzniesionych w stylu Bauhaus i międzynarodowym w mieście Tel Awiwie w Izraelu. Zostały one wybudowane w latach 30. XX wieku przez żydowskich architektów, którzy uciekli do Palestyny z nazistowskich Niemiec. W Tel Awiwie znajduje się największa na świecie liczba budynków wybudowanych w tym stylu. Zespół miejski Białego Miasta Tel Awiwu został umieszczony w 2003 na Liście światowego dziedzictwa UNESCO, "wybijający się przykład planowania nowego miasta i architektury z wczesnego wieku XX, adaptowany do wymogów konkretnego kulturowego i geograficznego kontekstu"[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Tel Awiw został założony przez Żydów, którzy uciekając od ciasnoty i fatalnych warunków sanitarnych panujących w arabskiej Jaffie założyli pośród wydm dwa nieduże osiedla mieszkaniowe: Neve Tzadek (1886) i Neve Shalom (1890). Ich ambicją stało się stworzenie dużego miasta. Do stworzenia projektu zaproszono kilku urbanistów, którzy mieli wzorować się na angielskim mieście-ogrodzie. Ostatecznie wybrano rozwiązanie zaproponowane przez prof. Borisa Schatza[2].
Wczesna zabudowa Tel Awiwu składała się w większości z jednopiętrowych domów z dachami z czerwoną dachówką (wzniesionych w europejskim stylu). Pierwsze osiedle Neve Tzadek składało się z dwupiętrowych domów wzniesionych z piaskowca[1]. Szybki wzrost populacji miasta na początku XX wieku wymusił nieco chaotyczny rozwój miasta. Na przykład Allenby St., planowaną jako główną arterię w mieście biegnącą na osi północ-południe, skierowano w stronę wybrzeża tylko po to, aby ułatwić dojazd do nadmorskich kawiarenek[2]. W 1925 Patrick Geddes stworzył generalny plan rozbudowy miasta, oparty na strukturze nowoczesnych tras komunikacyjnych i zielonych bulwarów. Plan przyjęła w 1925 Rada Miejska pod przewodnictwem Meira Dizengoffa. Dwu i trzypiętrowe budynki wkomponowano wówczas w otoczenie zielonych bulwarów i publicznych parków. By zadośćuczynić symbolice żydowskiej, nową dzielnicę Neve Shanan zaprojektowano w kształcie siedmioramiennej menory[2].
W latach 20. i 30. do Palestyny napłynęli liczni żydowscy architekci, którzy uciekali z hitlerowskich Niemiec. Budynki przez nich zaprojektowane wzniesiono zgodnie z zasadami architektury szkoły Bauhaus i architekta Le Corbusiera. Obecnie w mieście znajduje się ponad 4 tys. budynków, wybudowanych w stylu Bauhaus.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Centrum Bauhaus organizuje dwa razy w tygodniu wycieczki z przewodnikiem, podczas których można poznać zabytki oraz architekturę Białego Miasta[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b UNESCO: The White City of Tel Aviv. [dostęp 2009-10-19]. (ang.).
- ↑ a b c Andrew Humphreys, Neil Tilbury: Praktyczny przewodnik: Izrael i terytoria palestyńskie. Wyd. 3. Bielsko-Biała: Pascal, 2000, s. 238-239. ISBN 83-87696-88-9. (pol.).
- ↑ Shaul: Zwiedzanie Placu Dizengoff. [w:] YnetNews [on-line]. 2 czerwca 2004. [dostęp 2010-04-19]. (hebr.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- UNESCO, Nomination file, World Heritage Centre
- Artlog: Bauhaus in Tel Aviv. artlog.co.il. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-27)].
- Site by Tel Aviv Municipality. white-city.co.il. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-04)].
- Photo gallery of Bauhaus style houses in Tel Aviv. telaviv4fun.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-26)].
- Bibliographies in Hebrew prepared by the Beit Ariela library: articles, books
