Burmistrzowie Jarosławia

Burmistrzowie Jarosławia

Herb Jarosławia
Stanowisko
Państwo	Polska
Data utworzenia	1571
Pierwszy Burmistrz	Jan Pęgowski
Długość kadencji	5 lat
Obecny Burmistrz	Waldemar Paluch
Obecny od	8 grudnia 2014
Siedziba	ulica Rynek 1 37-500 Jarosław

Wójtowie, burmistrzowie (naczelnicy) Jarosławia – organ władzy wykonawczej samorządu miejskiego.

Historia

Ogół ówczesnych mieszkańców Jarosławia podlegał samorządowej władzy miejskiej reprezentowanej przez dziedzicznego wójta. Z zamożniejszych mieszkańców wybierano według dawnego zwyczaju i prawa burmistrza (proconsul, magister civitas). Samorząd „republiki jarosławskiej” był w pewien sposób uzależniony od właścicieli miasta, których umowa z 1594 roku (Ostrogskich i Sieniawskich) przewidywała możliwość oddziaływania na wybór rady, wójta sądowego i ławników. W 1636 roku nastąpiła nowa organizacja miejskich urzędów. Elekcja burmistrza miała się odbywać 1 czerwca każdego roku. Do 1787 roku wybory burmistrza odbywały się przede wszystkim zgodnie z dawnymi zwyczajami polskimi pod kontrolą komisarzy rządowych oraz plenipotentów rodziny Czartoryskich, jednak stopniowo usunięto większość urzędów pozostawiając wyłącznie stanowisko burmistrza, syndyka i asesorów, wybieranych i kontrolowanych (od 1792 r.) przez wydziały miejskie, złożone z 12 mieszczan jarosławskich.

Dzięki przemianom ustrojowym w monarchii austriackiej w 1867 roku miasta galicyjskie, a wśród nich Jarosław, otrzymały duże swobody w samorządzie. Działalność władz miejskich regulowała ustawa o organizacji i zakresie działania samorządów gminnych z 1866 roku. Organem uchwałodawczym i kontrolnym była Rada Miejska, a organem wykonawczym był zarząd złożony z naczelnika (burmistrza), jego zastępcy i asesorów. Z powodu kłopotów finansowych miasta rada miejska była zmuszona w 1887 roku wnieść petycję do Sejmu Krajowego o zapewnienie miastu nowych dochodów. Namiestnik Kazimierz Badeni postanowieniem z dnia 28 czerwca 1889 roku rozwiązał radę miejską i zarządził wprowadzenie rządów komisarycznych, które zakończyły się z chwilą nowych wyborów do rady miejskiej w maju 1890 roku, przeprowadzonych według nowej ustawy gminnej dla trzydziestu miast galicyjskich.

Po zakończeniu I wojny światowej i ustanowieniu polskich rządów, w listopadzie 1918 roku Jarosław stał się „istotną i nieodłączną częścią wolnego i zjednoczonego państwa polskiego”. 23 marca 1933 roku została wydana ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Miała ona na celu ograniczenie jego kompetencji, a jednocześnie ściślejsze związanie władz miejskich z administracją państwową. Wówczas uległy zmniejszeniu kompetencje kontrolne rady wobec zarządu miejskiego oraz jej własny zakres działania. We wrześniu 1939 roku Jarosław znalazł się pod okupacją niemiecką. 10 września tego roku do miasta wkroczyły wojska niemieckie. W tym czasie władzę sprawował Tymczasowy Zarząd Miejski na czele z burmistrzem, władzę naczelną nad miastem miała tymczasowa komenda (Ortskommando). 27 lipca 1944 roku na przedmieściach Jarosławia pojawiły się pierwsze oddziały Armii Radzieckiej. W ostatnich dniach lipca powołano Powiatową i Miejską Radę Narodową i ich prezydia.

Lista

Okres władzy szlacheckiej

• Michno (wójt, 14 sierpnia 1370 -13 sierpnia 1375)
• Piotr (wójt, 14 sierpnia 1375-13 sierpnia 1428)
• Maciej (wójt, 14 sierpnia 1428-13 sierpnia 1437)
• Mikołaj (wójt, 14 sierpnia 1437 -13 sierpnia 1469)
• Jan Budek (wójt, 14 sierpnia 1469 -13 sierpnia 1473)
• Michał Budek (wójt, 14 sierpnia 1473- 13 sierpnia 1475)
• Eustachy Budek (wójt,14 sierpnia 1475-13 sierpnia 1476)
• Florian Budek (wójt, 14 sierpnia 1476-13 sierpnia 1478)
• Eulogiusz Budek (wójt, 14 sierpnia 1478 -13 sierpnia 1479)
• Michał Kidało ( wójt, 14 sierpnia1479-13 sierpnia 1571)
• Jan Pęgowski (burmistrz, 14 sierpnia 1571 -13 sierpnia 1596)
• Jakub Więczkowicz(burmistrz, 14 sierpnia 1596- 13 sierpnia 1602)
• Jan Szelnog ( burmistrz powietrzny, 14 sierpnia 1602- 13 sierpnia 1603)
• Jakub Więczkowicz (burmistrz, 14 sierpnia 1603- 13 sierpnia 1618)
• Stanisław Wolborski Jr. (burmistrz, 14 sierpnia 1618-13 sierpnia1621)
• Stanisław Matyskowicz (burmistrz, 14 sierpnia 1621- 13 sierpnia 1628)
• Marcin Jarochowicz (burmistrz, 14 sierpnia 1628- 13 sierpnia 1630)
• Adam Wrzeszowic (burmistrz, 14 sierpnia 1630- 13 sierpnia 1631)
• Juliusz Attavanti (burmistrz, 14 sierpnia1631-13 sierpnia1632)
• Marcin Jarochowicz (burmistrz, 14 sierpnia 1632- 13 sierpnia 1633)
• Piotr Ligęska (burmistrz, 14 sierpnia 1633- 13 sierpnia 1634)
• Marcin Jarochowicz (burmistrz, 14 sierpnia 1634- 13 sierpnia 1635)
• Piotr Ligęska (burmistrz, 13 sierpnia 1635-31 maja1636)
• Bartłomiej Zienkiewicz (burmistz,1 czerwca 1636- 31 maja 1637)
• Wawrzyniec Błaszkowicz ( burmistrz, 1 czerwca 1637-31 maja 1640)
• Mikołaj Kostewicz (burmistrz 1 czerwca 1640- 31 maja 1641)
• Maciej Szulc (burmistrz, 1 czerwca 1641- 31 maja 1642)
• Stanisław Borowicz (burmistrz, 1 czerwca 1642- 31 maja 1674)
• Jan Bienaszowicz (burmistrz, 1 czerwca 1674- 31 maja 1678)
• Kacper Szulc (burmistrz, 1 czerwca 1678- 31 maja 1690)
• Wojciech Kwolek (burmistrz, 1 czerwca 1690- 29 czerwca 1692)
• Jakub Mankiewicz (burmistrz, 29 czerwca1692-31 lipca1792 )
• Jan Metlant (burmistrz, 1 sierpnia 1692- 31 maja 1700)
• Antoni Kwolek (burmistrz, 1 czerwca 1700- 31 maja 1711)
• Teodor Ryszkowski (burmistrz, 1 czerwca 1711- 31 maja 1713)
• Piotr Legonowicz (burmistrz, 1 czerwca 1713- 31 maja 1738)
• Daniel Borgułt ( burmistrz, 1 czerwca 1738- 31 maja 1740)
• Jan Leymann ( burmistrz, 1 czerwca 1740- 31 maja 1741)
• Jerzy Holcen (burmistrz, 1 czerwca 1741- 31 maja 1743)
• Andrzej Mankiewicz(burmistrz, 1 czerwca 1743- 31 lipca 1743)
• Jan Juśkiewicz (burmistrz, 1 sierpnia1743-31 maja1750)
• Jan Lottoth(burmistrz, 1 czerwca1750-31 maja1758)
• Eliasz Wapiński (burmistrz, 1 czerwca 1758-31 maja1763)
• Józef Wojtasiewicz (burmistrz, 1 czerwca 1763-31 maja 1772)

Zabór austriacki

• Andrzej Wapiński ( burmistrz, 1 czerwca 1772-31 maja 1780)
• Józef Sławik (burmistrz, 1 czerwca 1780-31 maja 1783)
• Jan Kraczewski (burmistrz, 1 czerwca 1783-31 maja 1786)
• Bazyli Zatwarnicki (burmistrz, 1 czerwca 1786-31 maja 1789)
• Tadeusz Tomasz Soliak (burmistrz, 1 czerwca 1789-31 maja 1791)
• Andrzej Schmidt (burmistrz, 1 czerwca 1791-31 maja 1792)
• Aleksander de Magna Ruda Wężyk (naczelnik miasta, 1 czerwca 1792-31 maja 1798)
• Erhard Stingl (naczelnik miasta, 1 czerwca 1798-31 maja 1808)
• Jan Lewandowski (naczelnik miasta, 1 czerwca 1808-31 maja 1830)
• Wojciech Pluciński (naczelnik miasta, 1 czerwca 1830-31 maja 1836)
• Karol Kellermann (naczelnik miasta, 1 czerwca 1836-31 maja 1855)
• Jan Londoński (naczelnik miasta, 1 czerwca 1855-31 maja 1860)
• Gustaw Adolf Weiss ( tymczasowy naczelnik miasta, 1 czerwca 1860-13 maja 1867)

Autonomia galicyjska

• Gustaw Adolf Weiss (naczelnik miasta, 14 maja 1867- 13 stycznia 1876)
• Karol Bartoszewski (naczelnik miasta, 13 września 1876- 28 czerwca 1889)
• Ferdynand Pawlikowski (komisarz miasta, 28 czerwca 1889- 12 stycznia 1891)
• Adolf Dietzius (burmistrz, 12 stycznia 1891- 21 września 1914)
• Antoni Mączka (tymczasowy burmistrz, 21 września-5 października 1914)
• Adolf Dietzius (burmistrz,5 października 1914- 3 listopada 1914)
• Jan Nowak (tymczasowy burmistrz, 3 listopada 1914-2 października 1915)
• Adolf Dietzius (burmistrz, 2 października 1915- 21 października 1918)

II Rzeczpospolita

• Kazimierz Krzanowski (burmistrz, 21 listopada 1918- 20 października 1919)
• Ignacy Rychlik (burmistrz elekt, 17 listopada 1919- 20 lipca 1920)
• Edmund Galik (p.o. burmistrza, 22 lipca 1920- 12 kwietnia 1923)
• Władysław Brodowicz (p.o. burmistrza, 12 kwietnia 1923- 14 kwietnia 1924)
• Stanisław Sierankiewicz (kierownik Tymczasowego Zarządu, 14 kwietnia 1924- 28 marca 1928, burmistrz 28 marca 1928- 7 listopada1936)
• Stanisław Siara (p.o. burmistrza, 7 listopada 1936-12 kwietnia 1937, burmistrz 12 kwietnia 1937- 1 września 1939)

II wojna światowa

• Stanisław Kastner (burmistrz, 1 września 1939- 11 września 1939)
• Karol Schloimann (komisarz miasta, 1939- 1940)
• Rudolf Hesse (komisarz miasta, 1940-1941)
• Henschel Fuhrmann (komisarz miasta, 1941-1942)
• Meisner (komisarz miasta, 1942-1943)
• Bonk (komisarz miasta, 1943-1944)

PRL

• Jan Schram (burmistrz, 27 sierpnia 1944- 4 września 1944)
• Julian Marchlik (burmistrz, 4 września 1944- 21 września 1944)
• Igor Zajczyk (burmistrz, 21 września 1944- 11 października 1944 )
• Antoni Stepczyk (burmistrz, 11 października 1944- 18 marca 1947 )
• Stanisław Jurkiewicz (burmistrz, 18 marca 1947- 7 maja 1949 )
• Tadeusz Diakun (burmistrz, 18 marca 1949- 28 lutego 1950)
• Wiesław Kozłowski (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, 28 lutego 1950- 8 grudnia 1954 )
• Tadeusz Diakun (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, 8 grudnia 1954- 2 lutego 1958 )
• Michał Ciołek (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, 2 lutego 1958- 16 kwietnia 1962 )
• Mieczysław Jurusik (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, 16 kwietnia 1962- 30 maja 1965 )
• Jan Stankiewicz (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, 30 maja 1965- 1 czerwca 1969 )
• Zygmunt Strenczak (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej do 1973, naczelnik 1 czerwca 1973- 5 lutego 1978)
• Janusz Ważny (naczelnik miasta, 5 lutego 1978- 23 marca 1980)
• Roma Fedan (naczelnik miasta, 23 marca 1980- 17 czerwca 1984 )
• Janusz Ważny (naczelnik miasta, 17 czerwca 1984- 17 czerwca 1985 )
• Stanisław Słota (naczelnik miasta, 17 czerwca 1985- 8 czerwca 1990 )

III Rzeczpospolita

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Okres sprawowania		Przynależność partyjna
			Od	Do
1.		Stanisław Hajnus	8 czerwca 1990	19 czerwca 1994	Porozumienie dla Jarosławia
2.		Jerzy Matusz	14 grudnia 1994	28 lipca 1999	Porozumienie dla Jarosławia/ Akcja Wyborcza Solidarność
3.		Jan Kazimierz Gilowski	28 lipca 1999	10 listopada 2002	Akcja Wyborcza Solidarność
4		Janusz Andrzej Dąbrowski	10 listopada 2002	14 grudnia 2006	Forum Prawicy
5		Andrzej Wyczawski	14 grudnia 2006	8 grudnia 2014	Prawo i Sprawiedliwość
6.		Waldemar Paluch	8 grudnia 2014	nadal	Rozwój i Postęp/Ponadpartyjna Koalicja Waldemara Palucha

Bibliografia

• Kazimierz Gottfried, Jarosław Dzieje miasta od jego początku do 1939 roku, Jarosław 2019.
• Jacek Marian Hołub, Społeczność Jarosławia w latach 1918-1939, Jarosław 2022.
• Akta miasta Jarosławia w: Archiwum Państwowym w Przemyślu, sygn. 56/132/0.
• Jarosławskie drogi do Niepodległej, Jarosław 2018