Cmentarz Ofiar II Wojny Światowej w Wawrze

Cmentarz Ofiar II Wojny Światowej w Wawrze

Widok ogólny nekropolii
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Kościuszkowców
Typ cmentarza	wojenny
Stan cmentarza	nieczynny
Powierzchnia cmentarza	0,312 ha
Data otwarcia	12 listopada 1939
Architekt	Józef Tarnas, Aleksander Zdanowicz
Położenie na mapie Warszawy Cmentarz Ofiar II Wojny Światowej w Wawrze
Położenie na mapie Polski Cmentarz Ofiar II Wojny Światowej w Wawrze
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Cmentarz Ofiar II Wojny Światowej w Wawrze
52°14′01″N 21°09′31″E

Cmentarz Ofiar II Wojny Światowej w Wawrze – cmentarz znajdujący się przy ul. Kościuszkowców w warszawskiej dzielnicy Wawer, na terenie rezerwatu im. Króla Jana Sobieskiego.

Opis

Nekropolia została założona po zakończeniu kampanii wrześniowej jako cmentarz wojenny dla żołnierzy poległych w okolicy. Inicjatorem jego powstania był zarząd ówczesnej gminy Wawer z wójtem Stanisławem Krupką. Dzięki jego staraniom cmentarz zaprojektowany przez Józefa Tarnasa i Aleksandra Zdanowicza został otwarty 12 listopada 1939. Pierwszym pochowanym był wilnianin Kazimierz Grauzynius poległy 19 września 1939. W kolejnych dniach po otwarciu cmentarza przeprowadzano kolejne ekshumacje i pochówki.

Dokonana przez Niemców w grudniu 1939 zbrodnia w Wawrze zmieniła charakter cmentarza, gdyż to na nim, po ekshumacji z masowego grobu w czerwcu 1940, pochowano 76 ze 107 ofiar masakry. Kolejne pochówki ofiar niemieckich zbrodni miały miejsce po egzekucjach w dniu 2 kwietnia 1940 i 2 kwietnia 1942, kiedy to zginęło odpowiednio 5 i 12 osób. Na cmentarzu pochowano też żołnierzy polskich z 1 Armii Wojska Polskiego i żołnierzy radzieckich poległych w walkach o Pragę.

Podczas walk w 1944 cmentarz został uszkodzony, lecz szkody usunięto do 1964, kiedy to też go na nowo ogrodzono. W ramach prac porządkowych wzniesiono nowe betonowe krzyże, odnowiono zieleń i zastąpiono dotychczasowy pomnik − drewniany krzyż − rzeźbą autorstwa Stanisława Zielińskiego.

Bibliografia

• Karol Mórawski: Warszawskie cmentarze. Przewodnik historyczny. Warszawa: PTTK „Kraj”, 1991, s. 155-157. ISBN 83-7005-333-5.