Cukrownik białobrzuchy

Cukrownik białobrzuchy
	Dacnis albiventris
	(P.L. Sclater, 1852)
	; Samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	tanagrowate
Podrodzina	cukrowniki
Rodzaj	Dacnis
Gatunek	cukrownik białobrzuchy
Synonimy
	Pipraeidea albiventris P.L. Sclater, 1852; Hemidacnis albiventris (P.L. Sclater, 1852);
	Pipraeidea albiventris P.L. Sclater, 1852; Hemidacnis albiventris (P.L. Sclater, 1852);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cukrownik białobrzuchy^[5]^[6] (Dacnis albiventris) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Występuje w północnej Ameryce Południowej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[4].

Systematyka

Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonał brytyjski przyrodnik Philip Lutley Sclater w 1852 roku, nadając mu nazwę Pipraeidea albiventris. Opis ukazał się na łamach czasopisma „Revue et Magasin de Zoologie Pure et Appliquée”. Jako miejsce typowe autor wskazał Nową Granadę (obecnie Bogota w Kolumbii)^[2]^[7]. Nie wyróżnia się podgatunków^[8]^[9]^[10].

Etymologia

Dacnis: greckie δακνις daknis – rodzaj ptaka z Egiptu, dotychczas niezidentyfikowany, wymieniony przez Hezychiusza i Pompejusza Festusa^[11].
albiventris: łac. albus „biały”, ventris „brzuch”^[12].

Morfologia

Mały ptak o krótkim, stożkowym, szpiczastym i lekko zaokrąglonym czarniawym dziobie, górna szczęka nieco dłuższa. Nogi szare. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Tęczówki u samców jasnożółtozłote, u samic od jasnobrązowych do szarobrązowych^[3]. Samce: mają jasne kobaltowoniebieskie górne części ciała, głowę, kark, gardło, szyję i piersi, na twarzy czarna maska rozszerzająca się od nasady dzioba do pokryw nausznych. Brzuch, zad i pokrywy podogonowe białe, boki szarawe. Pokrywy skrzydeł są czarne z kobaltowymi obrzeżami lotek. Ogon czarny. Samice: górne partie ciała matowooliwkowe, dolne żółtawe. W okolicach zadu oliwkowozielone. Lotki pierwszego rzędu z czarniawymi obrzeżami. Środkowa część brzucha jest bardziej żółtawa niż reszta dolnych części ciała, a gardło szarawobiałe. Młode osobniki są podobne do dorosłych samic^[3].

Długość ciała 10–10,9 cm, masa ciała 11–11,5 g^[3].

Zasięg występowania

Cukrownik białobrzuchy występuje na terenach położonych do wysokości 1000 m n.p.m., większość obserwacji miała miejsce jednak poniżej poziomu 400 m n.p.m. (w Ekwadorze poniżej 300 m n.p.m., a w Wenezueli poniżej 200 m n.p.m.)^[3]. Jego zasięg występowania, według szacunków organizacji BirdLife International, obejmuje około 2,93 mln km²^[13]. Główny obszar występowania rozciąga się od nisko położonych obszarów górnej części dorzecza Amazonki do wschodnich podnóży Andów. Gatunek ten występuje w północno-wschodnim Peru, południowym i wschodnim Ekwadorze, środkowej i południowej Kolumbii, północno-zachodniej Brazylii i południowej Wenezueli. Cukrownik białobrzuchy był także obserwowany w środkowej Brazylii w stanie Pará odległym o ponad 1000 km od głównego obszaru występowania^[3].

Ekologia

Jego głównym habitatem są półotwarte siedliska w wilgotnych, wiecznie zielonych lasach tropikalnych, spotykany jest także na sawannach, wzdłuż granic lasów, w okolicach polan, brzegów rzek i jezior. Jest gatunkiem osiadłym^[3]. Cukrownik białobrzuchy jest gatunkiem w zasadzie wszystkożernym, do jego diety należą owoce, nektar i owady. Zazwyczaj występuje w stadach mieszanych z innymi gatunkami ptaków, pojedynczo, w parach lub małych grupach tego samego gatunku. Spotykany jest głównie w środkowych i górnych partiach lasów^[3].

Rozmnażanie

Brak jest informacji o rozrodzie tego gatunku. Autorzy Birds of the World uważają, że gniazdo i miejsce jego umieszczenia jest analogiczne do innych gatunków tego rodzaju: cukrownika żółtobrzuchego, cukrownika modrolicego czy cukrownika niebieskiego^[14]^[3].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN cukrownik białobrzuchy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo. Trend populacji uznawany jest za stabilny, z powodu braku widocznych zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się habitatu^[4]^[13].

Przypisy

↑ Dacnis albiventris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: White-bellied Dacnis Dacnis albiventris (Sclater, PL 1852). Avibase. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Arisa Iga, Casey H. Richart, and Kevin J. Burns: White-bellied Dacnis Dacnis albiventris, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Dacnis albiventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 392, 1999.
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-08-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-20].
↑ Philip Lutley Sclater. Description de six Oiseaux nouveaux appartenant à la collection du Muséum d'histoire naturelle de Paris. „Revue et Magasin de Zoologie Pure et Appliquée”. seria 2, t. 4, s. 8, 1852. Paryż: Bureau de la Revue et Magasin de Zoologie. (fr.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES, THRAUPIDAE, Tanangers & associated taxa Wersja 5.012 (2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2023-01-14] (ang.).
↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 245. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ Dacnis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-14] (ang.).
↑ albiventris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-20] (ang.).
↑ ^a ^b White-bellied Dacnis Dacnis albiventris. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
↑ A.F. Skutch. Life histories of honeycreepers. „Condor”. 64, s. 104–106, 1962. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Dacnis albiventris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: White-bellied Dacnis Dacnis albiventris (Sclater, PL 1852). Avibase. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).

[botw-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Arisa Iga, Casey H. Richart, and Kevin J. Burns: White-bellied Dacnis Dacnis albiventris, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).

[iucn-4] Dacnis albiventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 392, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-6] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-08-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-20].

[Pierwszy-7] Philip Lutley Sclater. Description de six Oiseaux nouveaux appartenant à la collection du Muséum d'histoire naturelle de Paris. „Revue et Magasin de Zoologie Pure et Appliquée”. seria 2, t. 4, s. 8, 1852. Paryż: Bureau de la Revue et Magasin de Zoologie. (fr.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-20]. (ang.).

[Zoon-9] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES, THRAUPIDAE, Tanangers & associated taxa Wersja 5.012 (2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2023-01-14] (ang.).

[HBW_16-10] Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 245. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[11] Dacnis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-14] (ang.).

[12] albiventris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-20] (ang.).

[birdlife-13] White-bellied Dacnis Dacnis albiventris. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).

[Skutch1962-14] A.F. Skutch. Life histories of honeycreepers. „Condor”. 64, s. 104–106, 1962. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]