Cukrownik żółtobrzuchy
Dacnis flaviventer[1] | |
d’Orbigny & Lafresnaye, 1837 | |
Samiec | |
Samica | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Infragromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
cukrownik żółtobrzuchy |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
Zasięg występowania | |
Cukrownik żółtobrzuchy[3][4] (Dacnis flaviventer) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Występuje w północnej połowie Ameryki Południowej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[2].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonali francuscy ornitolodzy Alcide d’Orbigny i Frédéric de Lafresnaye w 1837 roku, nadając mu nazwę D.[acnis] flaviventer. Opis ukazał się na łamach czasopisma „Magasin de zoologie”. Jako miejsce typowe wskazali Yuracares w Boliwii[5][6]. Nie wyróżnia się podgatunków[7][8][9].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Dacnis: greckie δακνις daknis – rodzaj ptaka z Egiptu, dotychczas niezidentyfikowany, wymieniony przez Hezychiusza i Pompejusza Festusa[10].
- flaviventer: łac. flavus „żółty, złotożółty”, łac. venter, ventris „brzuch”[11].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Mały ptak o krótkim, stożkowym, ostro zakończonym i lekko zaokrąglonym czarniawym dziobie; górna szczęka nieco dłuższa. Nogi szare, niebieskoszare, ciemnoszare lub ołowiane. Tęczówki w kolorze od żółtoczerwonawych do jaskrawoczerwonych lub ognistoczerwonych. Występuje dymorfizm płciowy. Samce żółto-czarne. Na głowie czapeczka, ciemnozielona z lekkim odcieniem żółtego przechodząca aż do karku. Poniżej czarna maska rozciągająca się od nasady dzioba do karku. Podgardle i gardło czarne. Od dolnej nasady dzioba żółte policzki rozszerzające się w kierunku szyi. Pierś, brzuch, boki i pokrywy podogonowe żółte z podłużnymi łatkami, rozciągającymi się promieniście od szyi do zadu. Ogon, pokrywy skrzydeł i grzbiet czarne. Na skrzydłach żółty pasek. Samice ubarwione bardziej jednolicie. Górne części ciała oliwkowobrązowe, skrzydła ciemnobrązowe, dolne części ciała zaś żółtawopłowe, jaśniejsze na brzuchu. Młode osobniki nie są opisane[12].
Długość ciała 11–13 cm, masa ciała 12–14 g. Długość dzioba 11–12 mm, długość ogona 40–44 mm, długość skrzydła 58–64 mm[12].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Cukrownik żółtobrzuchy występuje na terenach położonych na wysokości od około 250 do około 1150 m n.p.m., jednak w zależności od obszaru zamieszkiwania te wartości różnią się: w dorzeczu Amazonki 350–656 m n.p.m., w Ekwadorze poniżej 500 m n.p.m. i sporadycznie do 1050 m n.p.m., w Boliwii głównie poniżej 800 m n.p.m., a sporadycznie do 1400 m n.p.m., w Peru od 250 do 1000 m n.p.m.[12] Jego zasięg występowania, według szacunków organizacji BirdLife International, obejmuje około 6,18 mln km²[13]. Główny obszar występowania obejmuje nisko położone obszary górnej i środkowej części dorzecza Amazonki do podnóża Andów od wschodnich i południowych obszarów Wenezueli, poprzez południowo-wschodnią Kolumbię, Ekwador i wschodnie Peru do północno-zachodniej Boliwii i w zachodnich obszarach Brazylii[12].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Jego głównym habitatem są sezonowo zalewane lasy tropikalne, wilgotne lasy tropikalne, wyspy rzeczne, brzegi rzek i jezior, osuwiska, półotwarte obszary leśne. Spotykany jest także w Yungas i na bezdrzewnych trawiastych równinach we wschodniej Kolumbii (formacja llanos). Jest gatunkiem osiadłym[12].
Cukrownik żółtobrzuchy jest gatunkiem w zasadzie wszystkożernym. Jego dieta składa się z owoców, nektaru i owadów. Żeruje od średniego piętra do koron drzew. Zazwyczaj występuje pojedynczo, w parach lub małych grupach, liczących od 10 do 15 osobników tego samego gatunku. Spotykany jest także w stadach mieszanych[12].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Okres lęgowy przypada na koniec pory deszczowej i początek suchej. Opisane gniazdo znajdowało się na wysokości 6,5 m nad ziemią na wysokim na 7 m drzewie laurowym i było dobrze ukryte wśród łodyg spokrewnionej z jemiołą pasożytniczej rośliny z rodziny gązewnikowatych (Loranthaceae). Miało kształt lekko wydłużonej filiżanki o średnicy 61,3 mm na 70,4 mm i wysokości 38,9 mm. Wewnętrzne wymiary to 45,2 mm na 53,7 mm i głębokość 30,1 mm. Gniazdo było luźno zbudowane z liści paproci z rodziny paprotkowatych (Polypodiaceae) połączonych ze sobą przy użyciu nici pajęczej, wyścielone utkanymi cienkimi korzonkami, suchą trawą i mchem. Gniazdo i miejsce jego umieszczenia jest analogiczne do innych gatunków tego rodzaju: cukrownika białobrzuchego, cukrownika modrolicego czy cukrownika niebieskiego[14][15].
Status
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN cukrownik żółtobrzuchy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo. Trend populacji uznawany jest za spadkowy, z powodu zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się habitatu[2][13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dacnis flaviventer, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Dacnis flaviventer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 392, 1999.
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-08-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-22].
- ↑ A. d’Orbigny & F. de Lafresnaye. Synopsis Avium, in ejus per Americam meridionalem itinere, collectarum et ab ipso viatore necnon. „Magasin de Zoologie”. 7 (2), s. 21, 1837. Paryż: Lequien fils. (fr.).
- ↑ Denis Lepage: Yellow-bellied Dacnis Dacnis flaviventer d'Orbigny, ACVMD; de Lafresnaye, NFAA 1837. Avibase. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson , PASSERIFORMES, THRAUPIDAE, Tanangers & associated taxa Wersja 5.012 (2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2023-01-22] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 246. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ Dacnis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-22] (ang.).
- ↑ flaviventer, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f Lauren Lopez, Casey H. Richart & Kevin J. Burns: Yellow-bellied Dacnis Dacnis flaviventer, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
- ↑ a b Yellow-bellied Dacnis Dacnis flaviventer. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
- ↑ A.F. Skutch. Life histories of honeycreepers. „Condor”. 64, s. 104–106, 1962. (ang.).
- ↑ Arisa Iga, Casey H. Richart, and Kevin J. Burns: White-bellied Dacnis Dacnis albiventris Breeding. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].