Czepiga długosterna

Czepiga długosterna
	Urocolius macrourus
	(Linnaeus, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	czepigi
Rodzina	czepigi
Rodzaj	Urocolius
Gatunek	czepiga długosterna
Synonimy
	Lanius macrourus Linnaeus, 1766;
	Lanius macrourus Linnaeus, 1766;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czepiga długosterna^[4] (Urocolius macrourus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny czepig (Coliidae). Zasiedla Afrykę na południe od Sahary oraz jej wschodnią część. Nie jest zagrożony.

Znaczenie nazwy naukowej

Nazwa rodzajowa Urocolius pochodzi od greckiego słowa oura (ogon) oraz od nazwy rodzaju Colius, co z kolei pochodzi od greckiego słowa kolios, oznaczającego kawkę^[5]. Nazwa gatunkowa macrourus oznacza długi ogon^[6].

Podgatunki i zasięg występowania

Wyróżnia się następujące podgatunki^[7]:

U. m. macrourus (Linnaeus, 1766) – Mauretania, Senegal i Gambia do wschodniej Etiopii; obejmuje też populację wyróżnianą niekiedy jako osobny podgatunek syntactus
U. m. laeneni (Niethammer, 1955) – Aïr (Niger)
U. m. abyssinicus Schifter, 1975 – centralna i południowa Etiopia do północno-zachodniej Somalii
U. m. pulcher (Neumann, 1900) – południowo-wschodni Sudan i południowa Somalia przez Kenię do północno-wschodniej Ugandy i północnej Tanzanii
U. m. griseogularis van Someren, 1919 – południowy Sudan poprzez wschodnią DR Konga do zachodniej Tanzanii
U. m. massaicus Schifter, 1975 – centralna i wschodnia Tanzania

Habitat

Świetliste lasy terenów półpustynnych, zarośla kolczastych krzewów, zadrzewienia na sawannie, niekiedy ogrody.

Morfologia

Długość ciała wynosi 33–36 cm, zaś masa ciała 35–60 gramów. Dziób czerwony z czarnym zakończeniem. Między dziobem i okiem oraz dookoła niego naga, czerwona skóra. Upierzenie w większości płowe do szarawego. Na karku pióra niebiesko opalizują; cecha ta nie występuje u osobników młodych. Na głowie ruchomy czub. Skrzydła niezależnie od odcienia ubarwienia ptaka ciemniejsze od ciała, lotki brązowe. Ogon szarobrązowy z niebieskawym połyskiem. Nogi czerwonawe.

Lęgi

Nie ma określonego sezonu lęgowego. Gniazdo umieszczone na drzewie lub krzewie stanowi płytka czarka z gałązek wyściełana trawą. W lęgu 2–3 jaja. Inkubacja trwa 11 dni. W przeciągu dalszych 10 dni pisklęta opuszczają gniazdo, by być karmione poza nim, co jest charakterystyczną cechą czepig.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czepigę długosterną za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako szeroko rozpowszechniony i pospolity. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie spadkowy^[3].

Przypisy

↑ Urocolius macrourus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ de Juana, E. & Kirwan, G.M.: Blue-naped Mousebird (Urocolius macrourus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
↑ ^a ^b Urocolius macrourus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Coliidae Sundevall, 1836 - czepigi - Mousebirds (wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-07].
↑ Urocolius, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-07] (ang.).
↑ macrourus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-07] (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-07]. (ang.).

Bibliografia

David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 300. ISBN 978-83-01-15733-3.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-05-10]. (ang.).

[itis-1] Urocolius macrourus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Juana, E. & Kirwan, G.M.: Blue-naped Mousebird (Urocolius macrourus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

[iucn-3] Urocolius macrourus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Coliidae Sundevall, 1836 - czepigi - Mousebirds (wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-07].

[5] Urocolius, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-07] (ang.).

[6] macrourus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-07] (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-07]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]