Czernica (województwo śląskie)
50°05′01″N 18°24′01″E/50,083611 18,400278
| wieś | |
 Pałac w Czernicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
2157[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
44-282[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SRB |
| SIMC |
0214126 |
Położenie na mapie gminy Gaszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu rybnickiego  | |
| 50°05′01″N 18°24′01″E/50,083611 18,400278[1]
| |
Czernica (niem. Czernitz[4], daw. Czernice[5]) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie rybnickim, w gminie Gaszowice[6][7], w północno-wschodniej części Płaskowyżu Rybnickiego.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa miejscowości była wzmiankowana po raz pierwszy w 1317 roku w formie Chyrniche[8]. Jest to toponim na bazie rdzenia czern- z przyrostkiem -ica, odznaczający się szerokim polem semantycznym. Oznaczać mógł m.in. rodzaj gleby albo ciemny, gęsty las. W tym przypadku jednak przyjmuje się zazwyczaj to pierwsze znaczenie, m.in. ze względu na występowanie w dialektach śląskich rzeczownika czernica w znaczeniu czarnoziemu[9].
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0214132 | Babia Góra | część wsi |
| 0214149 | Osinki | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy nazwa wsi pojawiła się w dokumencie z 1317 roku[10]. Następnie miejscowość przechodziła na kolejnych właścicieli, z których ostatnim była baronowa Albina von Roth. W 1945 roku dobra dworskie zostały rozparcelowane przez Urząd Ziemski w Rybniku.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z 1800 roku podaje Podlesie jako część wsi oraz folwark Babiagóra[5].
23 maja 1920 roku w Czernicy utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Koło to podlegało organizacyjnie VIII Rybnickiemu okręgowi śląskiej dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[11][12] i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła. W roku 1920 niedobczyckie koło tej organizacji liczyło 56 członków[13]. W 1953 zbudowano kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski[14]. W latach 1880–1966 eksploatowano tu pokłady gipsu.
W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gminy Czernica. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czernica. W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa katowickiego.
W Czernicy urodził się polski kompozytor muzyki poważnej Henryk Mikołaj Górecki[15].
Pomniki przyrody i zabytki
[edytuj | edytuj kod]Znajdują się tu pomniki przyrody – 4 stare lipy (obwód do 467 cm) i dąb (336 cm).
W wojewódzkim rejestrze wymienione są jako zabytki:
- pałacyk z 1865 roku[16], otoczony parkiem z lipami, klonami i kasztanami.
- szkoła podstawowa z ok. 1900 roku przy ul. Wolności 42[16]
- zespół szybu wentylacyjnego I "Czernica" z przełomu XIX i XX wieku, który obejmuje nadszybie z wieżą wyciągową, maszynownię i rozdzielnię[16]
- zespół szybu wentylacyjnego II "Cecylia" z 1909–1910: maszynownia z rozdzielnią, nadszybie z wieżą wyciągową, cechownię i łaźnię[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20152
- ↑ Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 czerwca 2015)].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 178 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Territoriale Veränderungen in Deutschland und deutsch verwalteten Gebieten 1874 - 1945 [online], territorial.de [dostęp 2020-09-25].
- ↑ a b Czernice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 822.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Nazwy miejscowe Polski : historia, pochodzenie, zmiany. pod red. Kazimierza Rymuta. T. 2, C-D. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1997, s. 217. ISBN 83-85579-64-8.
- ↑ Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. pod red. Stanisława Rosponda i Henryka Borka. T. 2, C-E. Warszawa – Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 65. ISBN 83-01-05425-5.
- ↑ Idzi Panic: Historia osadnictwa w księstwie opolskim we wczesnym średniowieczu. Katowice 1992, s. 112.
- ↑ „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 563, hasło Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” – dzielnica Śląska.
- ↑ Działalność Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na ziemi rybnickiej w latach 1898–1939, Rybnicki Kurier Muzealny nr 4, czerwiec 2012
- ↑ „Srebrna księga Sokolstwa Polskiego na Śląsku”, nakł. Wydziału Dzielnicy Śląskiej; drukiem „Katolika”, Bytom 1920.
- ↑ Znak Pokoju_003 [online], www.czernica.wiara.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Małgorzata Kosińska: Henryk Mikołaj Górecki. culture.pl, listopad 2001. [dostęp 2016-06-17].
- ↑ a b c d Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa śląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 104. [dostęp 2016-06-17].