Frankolin czubaty
| Ortygornis sephaena | |||
| (A. Smith, 1836) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
frankolin czubaty | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Frankolin czubaty[4][5] (Ortygornis sephaena) − gatunek średniej wielkości afrykańskiego ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae). Osiadły. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Zwykle wyróżnia się pięć podgatunków O. sephaena[6][7]:
- O. sephaena grantii – frankolin smugowany[4] – Sudan Południowy i zachodnia Etiopia do północno-środkowej Tanzanii.
- O. sephaena rovuma – franklin białobrewy[4] – wschodnia Kenia do północnego Mozambiku.
- O. sephaena spilogaster – wschodnia Etiopia, Somalia, północno-wschodnia Kenia.
- O. sephaena zambesiae – zachodnio-środkowy Mozambik do Namibii i południowej Angoli.
- O. sephaena sephaena – frankolin czubaty[4] – wschodnie Zimbabwe do południowo-wschodniej Botswany, południowy Mozambik i północno-wschodnia RPA.
Niektórzy autorzy proponują podniesienie taksonów grantii i rovuma do rangi gatunków[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wygląd zewnętrzny: Ptak o pokroju zbliżonym do kuropatwy. Cechy charakterystyczne to rdzawe plamki na szyi i piersi, czarny dziób i czerwone nogi. Biegnąc, zwykle unosi do góry ogon i stroszy brązową czapeczkę. Obie płci ubarwione podobnie, samica ma gęściej nakrapiany wierzch.
Rozmiary: długość ciała: 30–35 cm.
Masa ciała: samiec 308–417 g, samica 225–353 g.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Różnorodne siedliska z gęstą roślinnością takie jak zarośla nadrzeczne, lasy utworzone przez akacje i balsamowce, zarośnięte plantacje.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Wschodnia, południowo-wschodnia i południowa Afryka, od Etiopii i Somalii na północy do Namibii, Botswany i północno-wschodniej RPA na południu.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Termity i inne owady oraz pokarm roślinny.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Gatunek najprawdopodobniej monogamiczny.
Gniazdo to płytkie zagłębienie w ziemi wysłane trawą i liśćmi, zwykle dobrze ukryte.
Okres lęgowy zależy od regionu: składanie jaj wypada na październik–marzec w Południowej Afryce, czerwiec–lipiec w Mozambiku, marzec–maj w Etiopii, maj–czerwiec w Somalii.
Jaja: znosi 4–9 jaj.
Wysiadywanie: ok. 19 dni.
Status, zagrożenie i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Status według kryteriów Czerwonej księgi gatunków zagrożonych IUCN: gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie pospolity do bardzo licznego. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny[3]. Jest to ptak łowny.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c D. Lepage: Crested or Kirk's Francolin Dendroperdix [sephaena or rovuma] (= Dendroperdix sephaena). [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-04-24]. (ang.).
- ↑ Peliperdix sephaena, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-10-25] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Ortygornis sephaena, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-2 [dostęp 2023-04-24] (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Gallini Brehm,CL, 1831 (wersja: 2023-03-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-21].
- ↑ Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999. ISSN 0550-0842.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-26]. (ang.).
- ↑ Crested Francolin (Francolinus sephaena). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).
- ↑ Mandiwana-Neudani, T.G., R.M. Little, T.M. Crowe & R.C.K. Bowie. Taxonomy, phylogeny and biogeography of ‘true’ francolins: Galliformes, Phasianidae, Phasianinae, Gallini; Francolinus, Ortygornis, Afrocolinus gen. nov., Peliperdix and Scleroptila spp.. „Ostrich”. 90 (3), s. 191–221, 2019. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- P.J.K. McGowan: Family Phasianidae (Pheasants and Partridges). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994, s. 493. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).