Dimorphos
| |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia |
20 listopada 2003[1] |
| Tymczasowe oznaczenie |
S/2003 (65803) 1 |
| Charakterystyka orbity | |
| Półoś wielka |
1,19 ± 0,03 km[1] |
| Mimośród |
0,02 +0,03−0,02[2] |
| Okres obiegu |
Do 27.09.2022: 11,92 ± 0,005 h[2] |
| Nachylenie do płaszczyzny orbity planety |
160° ± 20[2] |
| Długość węzła wstępującego |
60° ± 20[2] |
| Własności fizyczne | |
| Średnica równikowa |
170 ± 30 m[1] |
(65803) Didymos I Dimorphos – księżyc planetoidy (65803) Didymos. Był on celem misji kosmicznej Double Asteroid Redirection Test (DART) agencji NASA i ma być obserwowany przez misję Hera Europejskiej Agencji Kosmicznej.
Odkrycie[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie obserwacji zmian krzywej blasku oraz radarowych Didymosa odkryto podwójność tej planetoidy[2][4]. Obserwacji dokonano w listopadzie 2003 roku w Obserwatorium Ondřejov, Steward Observatory, Rhode Island oraz Obserwatorium Arecibo w Portoryko[1][2][4].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Oznaczenie prowizoryczne satelity to S/2003 (65803) 1. Obiekt był też określany jako Didymos B lub Didymoon (gra słów, połączenie nazw Didymos i moon – księżyc)[5]. W 2020 został on oficjalnie nazwany Dimorphos. Nazwa pochodzi z greki i oznacza „mający dwie formy”, co odnosi się do zmiany powierzchni i orbity, jaką ma wywołać ludzkie działanie – uderzenie sondy kosmicznej[6].
Orbita[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie obydwa składniki układu obiegały wspólny środek masy w czasie ok. 11 godzin i 55 minut[3]. Półoś wielka orbity Dimorphosa była około 1,5 razy większa od średnicy Didymosa[2] i miała długość ok. 1,2 km[1].
Według założeń misji DART, wskutek uderzenia sondy DART okres obiegu Dimorphosa miał zmaleć o co najmniej 73 sekundy, chociaż część naukowców oceniała, że zmiana może sięgnąć 10 minut[7]. Po dwóch tygodniach analiz okazało się, że okres obiegu księżyca zmalał aż o 32 minuty, do 11 godzin i 23 minut; naukowcy uważają, że za efekt uderzenia został znacznie wzmocniony przez odrzut materii księżyca z miejsca uderzenia[3].
Właściwości fizyczne[edytuj | edytuj kod]
Dimorphos ma średnicę ok. 160 m[4]. Ma owalny kształt i kamienistą powierzchnię[8]; przewiduje się, że uderzenie sondy DART mogło pozostawić na niej krater o średnicy do 20 m[9].
Podejrzewa się, że księżyc mógł powstać poprzez oderwanie części materii szybko wirującej planetoidy[4].
Misje kosmiczne[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie NASA i Europejska Agencja Kosmiczna zamierzały wysłać do Didymosa i Dimorphosa równocześnie dwie sondy w ramach misji AIDA (ang. Asteroid Impact and Deflection Assessment). Zasadniczym celem misji był eksperyment mający na celu zmianę orbity księżyca planetoidy za pomocą impaktora kinetycznego, a oprócz tego badania obu ciał. Miały ją tworzyć amerykańska sonda DART (ang. Double Asteroid Redirection Test) i europejska AIM (Asteroid Impact Mission)[10]. ESA zmieniła plany i zamierza wysłać do tego układu osobną misję Hera w 2024 roku[5][11].
Agencja NASA zbudowała i 24 listopada 2021 roku wystrzeliła sondę DART do układu Didymosa[4]. Sonda była impaktorem, którego autonomiczna nawigacja pozwoliła nakierować ją na Dimorphosa i zderzyć się z nim w celu zmiany okresu obiegu księżyca[9]. Kamera DRACO (Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical navigation) będąca instrumentem badawczym tej sondy przekazała pierwsze szczegółowe obrazy obu planetoid. 27 września 2022 o 1:14 CEST sonda uderzyła w Dimorphosa. Zderzenie było rejestrowane przez obserwatoria naziemne i CubeSat o nazwie LICIACube, podróżujący razem z DART[8].
W 2026 misja Hera ma dotrzeć do układu Didymosa. Jej najważniejsze badania będą dotyczyły krateru powstałego na Dimorphosie i precyzyjnego wyznaczenia masy tego księżyca[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Wm. Robert Johnston, (65803) Didymos and Dimorphos [online], Asteroids with Satellites Database--Johnston’s Archive, 9 października 2021 [dostęp 2022-09-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Dimorphos w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.) [dostęp 2022-09-27].
- ↑ a b c Josh Handal, Justyna Surowiec, NASA Confirms DART Mission Impact Changed Asteroid’s Motion in Space [online], 11 października 2022 [dostęp 2022-10-12] (ang.).
- ↑ a b c d e Didymos & Dimorphos [online], NASA Solar System Exploration, 27 września 2003 [dostęp 2003-09-27].
- ↑ a b NASA Will Aim a DART at Target Asteroid in Upcoming Deflection Test [online], Space.com, 10 maja 2019 [dostęp 2022-09-27] (ang.).
- ↑ Grey Hautaluoma, Joshua Handal, Justyna Surowiec: NASA’s First Planetary Defense Mission Target Gets a New Name. NASA, 2020-06-23. [dostęp 2020-06-24]. (ang.).
- ↑ Tereza Pultarova, When will we know how much DART changed the orbit of asteroid Dimorphos? [online], Space.com, 26 września 2022 [dostęp 2022-10-03] (ang.).
- ↑ a b c Josh Handal, Justyna Surowiec, Michael Buckley: NASA’s DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test. NASA, 2022-09-27. [dostęp 2022-09-27]. (ang.).
- ↑ a b Jason Davis, DART impact: What to expect [online], The Planetary Society, 21 września 2022 [dostęp 2022-09-28] (ang.).
- ↑ Asteroid Impact & Deflection Assessment (AIDA) study / NEO / Space Engineering & Technology / Our Activities / ESA [online], ESA, 7 czerwca 2015 [dostęp 2022-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-07].
- ↑ Hera [online], Europejska Agencja Kosmiczna [dostęp 2022-09-27] (ang.).