Księżyc planetoidy

Księżyce planetoid lub moonletki (ang. moonlets) – naturalne satelity planetoid. Są to mniejsze planetoidy, obiegające wraz z większym ciałem wspólny środek masy. O tym, czy dane ciało może uchodzić za „księżyc” jakiejś planetoidy, decyduje stosunek rozmiarów obydwu składników układu. Jeśli ciała są zbliżone rozmiarami, uważa się taki układ za planetoidę podwójną.

We wrześniu 2022 znanych było 470 planetoid i obiektów transneptunowych z księżycami (w tym też podwójnych planetoid). Są wśród nich ciała z różnych grup – planetoidy bliskie Ziemi, obiekty głównego pasa planetoid, trojańczycy i obiekty z pasa Kuipera^[1]. Ciała te mają rozmiary do kilkunastu czy kilkudziesięciu kilometrów, w przypadku planetoid z pasa głównego, do nawet kilkuset kilometrów w przypadku obiektów transneptunowych^[1].

Pierwszym bezpośrednio zaobserwowanym naturalnym satelitą planetoidy był Daktyl – księżyc planetoidy Idy, odkryty na zdjęciach sondy Galileo w 1993^[2]. Wiele księżyców planetoid zostało odkrytych metodą pośrednią, w wyniku analizy krzywych zmian jasności tych ciał niebieskich. Niektóre planetoidy mają więcej niż jeden księżyc, rekordzistką jest (130) Elektra, którą okrążają trzy znane księżyce^[3]. Niektóre obiekty mają też pierścienie, pierwszy taki system odkryto wokół (10199) Chariklo^[4].

Dimorphos, księżyc planetoidy (65803) Didymos, był przedmiotem pierwszego testu obrony planetarnej. We wrześniu 2022 roku amerykańska sonda DART zderzyła się z tym księżycem, zmieniając jego orbitę wokół głównego składnika^[5].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Wm. Robert Johnston: Asteroids with Satellites. Johnston’s Archive, 2022-09-10. [dostęp 2022-09-28]. (ang.).
↑ Ida and Dactyl, NASA [dostęp 2022-09-28] (ang.).
↑ Marcin Powęska: Pierwsza taka detekcja w historii. Odkryto układ poczwórny planetoid. GeekWeek INTERIA, 2022-02-19. [dostęp 2022-02-19].
↑ F. Braga-Ribas et al.. A ring system detected around the Centaur (10199) Chariklo. „Nature”, 2014-03-26. DOI: 10.1038/nature13155. (ang.).
↑ Josh Handal, Justyna Surowiec, Michael Buckley: NASA’s DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test. NASA, 2022-09-27. [dostęp 2022-09-27]. (ang.).

[johnston-1] Wm. Robert Johnston: Asteroids with Satellites. Johnston’s Archive, 2022-09-10. [dostęp 2022-09-28]. (ang.).

[Ida-2] Ida and Dactyl, NASA [dostęp 2022-09-28] (ang.).

[Elektra-3] Marcin Powęska: Pierwsza taka detekcja w historii. Odkryto układ poczwórny planetoid. GeekWeek INTERIA, 2022-02-19. [dostęp 2022-02-19].

[rings-4] F. Braga-Ribas et al.. A ring system detected around the Centaur (10199) Chariklo. „Nature”, 2014-03-26. DOI: 10.1038/nature13155. (ang.).

[DART-5] Josh Handal, Justyna Surowiec, Michael Buckley: NASA’s DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test. NASA, 2022-09-27. [dostęp 2022-09-27]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]