Dydelf wielkouchy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dydelf wielkouchy
Didelphis aurita
(Wied-Neuwied, 1826)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

dydelfokształtne

Rodzina

dydelfowate

Podrodzina

dydelfy

Plemię

Didelphini

Rodzaj

dydelf

Gatunek

dydelf wielkouchy

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Dydelf wielkouchy[11] (Didelphis aurita) – gatunek ssaka z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck nadając mu nazwę Didelphis azarae[2], jednak nazwa ta nie była od 1824 roku używana dla D. aurita, a wręcz przeciwnie była stosowana powszechnie na określenie Didelphis albiventris, dlatego nie stosuje się jej dla D. aurita aby uniknąć niepotrzebnej niestabilności i zamieszania[12][13]. W 1826 roku niemiecki przyrodnik Maximilian zu Wied-Neuwied opisał nowe zwierzę nadając mu nazwę Didelphys aurita która jest używane do obecnych czasów (jako Didelphis aurita)[1]. Miejsce typowe to „Villa Viçosa” (obecnie Nova Viçosa: 18°S 39°W/-17,880000 -39,370000), blisko poziomu morza, obszar rzeki Peruipe, Bahia, Brazylia[14][15][13][16]. Okaz typowy (lektotyp wyznaczony w 1965 przez brazylijskiego teriologa Fernando Diasa de Avilę-Piresa[17]) to skóra i czaszka dorosłego samca o sygnaturze AMNH 836, ze zbiorów Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej, odłowiony przez Maximiliana zu Wied-Neuwieda[13].

Didelphis aurita jest zaliczany do grupy gatunków marsupialis[18]. W obrębie tego, co jest obecnie uznawane za D. aurita, może występować wiele gatunków, ponieważ istnieje duża rozbieżność genetyczna między okazami z południowej i południowo-wschodniej Brazylii na podstawie analiz opartych o dane mitochondrialne C01[16]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[16].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Didelphis: gr. δι- di- ‘podwójny’, od δις dis ‘dwukrotny’, od δυο duo ‘dwa’; δελφύς delphys ‘łono, macica’[19].
  • aurita: łac. auritus ‘uszaty, długouchy’, od auris ‘ucho’[20].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Dydelf wielkouchy występuje we wschodniej Brazylii, od Pernambuco na południe do południowo-wschodniego Paragwaju i północno-wschodniej Argentyny (Misiones)[21].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 31–39 cm, długość ogona 31–37 cm; masa ciała 0,7–1,5 kg[21][22]. Gatunek ten posiada charakterystyczną ciemną linię wzdłuż czoła. Posiada nieowłosione czarne uszy. Posiada ciemno żółtą sierść, z ciemnymi akcentami na końcach. Posiadają chwytny ogon[23].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Sezon rozmnażania się trwa od lipca do marca, a ciąża trwa około 14 dni. Matka opiekuje się młodymi maksymalnie do 100 dni. W jednym sezonie mogą się urodzić 2-3 miotów, w każdym średnio po 7 młodych[24].

Odżywianie[edytuj | edytuj kod]

Odżywiają się głównie stawonogami, bezkręgowcami oraz owocami. Owoce jedzą zwykle podczas pory deszczowej. Czasami zjadają także małe kręgowce[23].

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Preferują nocny i samotny tryb życia. Występuje głównie na lądzie, jednak dzięki silnym kończyną, z łatwością może się wspinać na drzewa. Żyją około 2 lat w naturalnym środowisku oraz do 7 lat w niewoli[23]. Ich naturalnymi wrogami są drapieżniki lasów deszczowych takie jak: puma, ocelot oraz różnego rodzaju węże.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[10].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphys Koseritzi Ihering, 1893.
  2. ↑ Nomen nudum.
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphis azarae Temminck, 1824.
  4. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphis aurita longipilis Miranda Ribeiro, 1935.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c M. zu Wied-Neuwied: Beiträge zur Naturgeschichte von Brasilien. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1826, s. 395. (niem.).
  2. ↑ a b C.J. Temminck: Monographies de Mammalogie ou description de quelques genres de mammifères, dont les espécies ont été observeés dans les différents musées de l’Europe. T. 1. Paris: Chez G. Dufour, 1827, s. 30. (fr.).
  3. ↑ R. von Ihering: Os mammiferos do Rio Grande do Sul. 1894, s. 99. (port.).
  4. ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1240. (łac.).
  5. ↑ P. Matschie. Bemerkungen über die Gattung Didelphis L. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1916, s. 267, 1916. (niem.). 
  6. ↑ Miranda Ribeiro 1935 ↓, s. 35.
  7. ↑ Miranda Ribeiro 1935 ↓, s. 36.
  8. ↑ A.B. Ringuelet. Revisión de los didélfidos fósiles argentinos. „Revista del Museo de La Plata”. 3 (19), s. 295, 1953. (hiszp.). 
  9. ↑ F.D. de. Ávila-Pires. Tipos de mamı́feros recentes no Museu Nacional, Rio de Janeiro. „Arquivos do Museu Nacional”. 53, s. 169, 1968. (hiszp.). 
  10. ↑ a b D. Astua de Moraes, N. de la Sancha, L. Costa, Didelphis aurita, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-18] (ang.).
  11. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 2. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  12. ↑ R. Cerqueira & Ch.J. Tribe: Genus Didelphus. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 21. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
  13. ↑ a b c R.S. Voss. An annotated checklist of Recent opossums (Mammalia: Didelphidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 455, s. 34, 2022. (ang.). 
  14. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Didelphis aurita. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-19].
  15. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Didelphis aurita (Wied-Neuwied, 1826). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-17]. (ang.).
  16. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 50. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  17. ↑ F.D. de Avila-Pires. The type specimens of Brazilian mammals collected by Prince Maximilian zu Wied. „American Museum novitates”. 2209, s. 4, 1965. (ang.). 
  18. ↑ C.A.R. Dias & F.A. Perini. Biogeography and early emergence of the genus Didelphis (Didelphimorphia, Mammalia). „Zoologica Scripta”. 47 (6), s. 645–654, 2018. DOI: 10.1111/zsc.12306. 
  19. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 229, 1904. (ang.). 
  20. ↑ aurita, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-19] (ang.).
  21. ↑ a b D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 162–163. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  22. ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 36. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  23. ↑ a b c P. Cusick, ''Didelphis aurita'' (big-eared opossum) [online], Animal Diversity Web [dostęp 2020-07-11] (ang.).
  24. ↑ Didelphis aurita - Vertebrate Collection | UWSP [online], www.uwsp.edu [dostęp 2020-07-11] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • A. de Miranda Ribeiro. Fauna de Therezopolis. „Boletim do Museu Nacional”. 11 (3–4), s. 4–40, 1935. (port.). 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dydelf_wielkouchy&oldid=72096038”