Elżbieta Szemplińska-Sobolewska

Elżbieta Szemplińska-Sobolewska (ur. 29 kwietnia 1909 w Warszawie, zm. 27 kwietnia 1991 tamże) – polska poetka i prozaiczka o lewicowych poglądach.

Życiorys

Urodzona w Warszawie. Studiowała prawo oraz polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim^[1]^[2]. Debiutowała jako prozaik w 1926 roku na łamach czasopisma „Robotnik” opowiadaniem Ojciec. W 1932 roku ogłosiła swoją pierwszą powieść Narodziny człowieka. 19 listopada 1939 roku podpisała oświadczenie pisarzy polskich witające przyłączenie Zachodniej Ukrainy do Ukrainy Radzieckiej^[3]. 17 września 1940 roku wstąpiła do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy^[4]. W trakcie wojny działała w okupowanym Lwowie, współpracowała m.in. z „Robotnikiem”, „Czerwonym Sztandarem” i „Nowymi Widnokręgami”^[5]. W 1941 była we Lwowie redaktorką kwartalnika „Almanach Literacki”. Lata 1941–1944 spędziła w ZSRR, była współpracowniczką miesięcznika „Nowe Widnokręgi”. Określana w tym czasie jako „rywalka Wandy Wasilewskiej”^[6] Była postacią kluczową w lwowskim środowisku literackim, m.in. decydowała o przyjmowaniu kandydatów do Związku Pisarzy Zachodniej Ukrainy, co w warunkach niedoborów żywności i odzieży decydowało o życiu wielu z nich, zapewniając jednocześnie ochronę przed sowieckimi aresztowaniami^[7]. W okresie II wojny światowej jawnie wspierała antypolską władzę i politykę ZSRR^[8]. W 1946 roku przebywała w placówce dyplomatycznej w Luksemburgu. W latach 1946–1962 przebywała na Zachodzie. Do Warszawy powróciła w 1961 lub 1962 roku^[9].

W jej twórczości polscy „bieżeńcy” przybywający do ZSRR spotykają się z lepszym, przyjaźniejszym światem^[10]. W wierszu Prawdziwa ojczyzna z grudnia 1939 napisała m.in.: Dawno, jeszcze byłam dzieckiem, napisałam w szkolnym zeszycie, na święto niepodległości: „zamieniliśmy zabór niemiecki na polski” i siniał ze złości i grzmiał nauczyciel. W wierszu tym za prawdziwą ojczyznę uznała tę, gdzie sierp i młot^[11]. Pochowana na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 44A-3-5)^[12].

Życie prywatne

Jej mężem był Zbigniew Sobolewski przedwojenny kolaż, do lipca 1943 r. adiutant Zygmunta Berlinga, powojenny dziennikarz. W 1941 roku podczas ewakuacji z Krzemieńca do Charkowa po niemieckiej agresji na ZSRR, małżeństwo straciło dziecko^[7]^[13].

Twórczość

Prawdziwa ojczyzna
Łańcuch
Pożegnanie
Krzyż Warszawy
Warszawa w ogniu
Powrót z daleka
Narodziny
Notatki z podróży
Potrójny ślad
Kochankowie z Warszawy
Śmierć Bazylego

Odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (1946)^[14]

Przypisy

↑ Artur Hutnikiewicz; Andrzej Lam (2000). Literatura polska XX wieku: przewodnik encyklopedyczny. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-01-13027-5. S. 198.
↑ Elwira Buszewicz (2003). Słownik pisarzy polskich. Zielona Sowa. ISBN 978-83-7389-123-4. s. 482.
↑ Prawdziwa historia Polaków. s. 168.
↑ Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. 1, Warszawa 1998, s. 123.
↑ Polskie Państwo Podziemne wobec komunistów polskich (1939–1945): wypisy prasy konspiracyjnej. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. 2005. ISBN 978-83-7299-412-7.
↑ Jacek Trznadel (1998). Kolaboranci: Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941. Fundacja Pomocy Antyk, Wyd. Antyk Marcin Dybowski. ISBN 978-83-87809-01-0.
↑ ^a ^b Andrzej Skalimowski, „Sigalin. Towarzysz odbudowy”, str. 88
↑ Woźniakowski Krzysztof, Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) – zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej.
↑ Ł. Łopalewska-Rozumowa, Św. Barbary 4: gimnazjum i liceum im. M. Konopnickiej w Warszawie, Warszawa 1992.
↑ Jerzy Święch (2000). Literatura polska w latach II wojny światowej. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-01-12904-0. s. 185.
↑ Orła zamienili na sierp i młot. Zdradę nazwali przyjaźnią. Polscy literaci, artyści po 17 września 1939 [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2020-09-17] (pol.).
↑ Zmarli, „Więź” (nr 6), 1991, s. 144–145 .
↑ Andrzej Skalimowski, „Sigalin. Towarzysz odbudowy”, str. 100
↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 233.

Bibliografia

Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 83-01-11593-9.
Mieczysław Inglot: Polska kultura literacka Lwowa lat 1939–1941. Ze Lwowa i o Lwowie. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej. ISBN 83-7091-021-1.
Prawdziwa historia Polaków. Ilustrowane wypisy źródłowe 1939–1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1999. ISBN 83-87893-33-1.
Elżbieta Szemplińska-Sobolewska (1909–1991). szemplinski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-07)].
Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) – zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej

[1] Artur Hutnikiewicz; Andrzej Lam (2000). Literatura polska XX wieku: przewodnik encyklopedyczny. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-01-13027-5. S. 198.

[2] Elwira Buszewicz (2003). Słownik pisarzy polskich. Zielona Sowa. ISBN 978-83-7389-123-4. s. 482.

[3] Prawdziwa historia Polaków. s. 168.

[4] Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. 1, Warszawa 1998, s. 123.

[5] Polskie Państwo Podziemne wobec komunistów polskich (1939–1945): wypisy prasy konspiracyjnej. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. 2005. ISBN 978-83-7299-412-7.

[6] Jacek Trznadel (1998). Kolaboranci: Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941. Fundacja Pomocy Antyk, Wyd. Antyk Marcin Dybowski. ISBN 978-83-87809-01-0.

[:0-7] Andrzej Skalimowski, „Sigalin. Towarzysz odbudowy”, str. 88

[8] Woźniakowski Krzysztof, Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) – zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej.

[9] Ł. Łopalewska-Rozumowa, Św. Barbary 4: gimnazjum i liceum im. M. Konopnickiej w Warszawie, Warszawa 1992.

[10] Jerzy Święch (2000). Literatura polska w latach II wojny światowej. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-01-12904-0. s. 185.

[11] Orła zamienili na sierp i młot. Zdradę nazwali przyjaźnią. Polscy literaci, artyści po 17 września 1939 [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2020-09-17] (pol.).

[12] Zmarli, „Więź” (nr 6), 1991, s. 144–145 .

[13] Andrzej Skalimowski, „Sigalin. Towarzysz odbudowy”, str. 100

[14] M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 233.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]