Ernst Jandl

Ernst Jandl (ur. 1 sierpnia 1925 w Wiedniu, zm. 9 czerwca 2000 tamże) – austriacki poeta i pisarz. Rozgłos zyskał dzięki pełnej humorystycznego podejścia do języka poezji eksperymentalnej i kilku neologizmom, które weszły do języka potocznego.

Życiorys

Pod koniec II wojny światowej Ernst Jandl został wzięty w brytyjską niewolę. Po zwolnieniu z obozu jenieckiego studiował w Wiedniu filologię germańską i angielską. W 1949 zdał egzamin nauczycielski, doktoryzował się rok później i podjął pracę jako nauczyciel gimnazjalny. Wykładał również w „Szkole poezji” w Wiedniu.

Pod wpływem poezji konkretnej i dadaizmu Jandl zwrócił się w stronę poezji eksperymentalnej. W 1952 opublikował pierwsze utwory w czasopiśmie „Neue Wege” („Nowe drogi”).

Od 1954 Jandl był blisko związany z Friederike Mayröcker, późniejszą towarzyszką życia, z którą również wspólnie napisał kilka utworów. W 1973 utworzył wraz z kilkoma innymi literatami Stowarzyszenie Autorów w Grazu, dwa lata później został jego wiceprzewodniczącym, a w latach 1983-1987 przewodniczył mu. Poeta stał się dzięki swoim zabawom słownym jednym z najważniejszych przedstawicieli niemieckojęzycznej poezji eksperymentalnej.

Równie ważna jak same wiersze Jandla była ich mistrzowska deklamacja przez samego autora. Dostępne są liczne nagrania jego zabaw słownych i dźwiękowych, często z towarzyszeniem śpiewu lub muzyki jazzowej.

Jandl był zagorzałym miłośnikiem jazzu. Miał również małego psa, który stał się natchnieniem do jednego z najbardziej znanych jego wierszy pt. „Ottos Mops”: w scence pomiędzy mężczyzną, kobietą i psem spośród samogłosek występuje jedynie O.

Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.

Twórczość

Do najpopularniejszych wierszy Jandla zaliczają się: „Laut und Luise”, „schtzngrmm”, „ottos mops”, „kneiernzuck” oraz „lichtung”.

Okazało się, że dzięki twórczemu podejściu Jandla do języka wyraźnie wzrosły zainteresowania literackie młodzieży szkolnej. Dlatego ważną rolę w jego pracy nauczycielskiej odgrywała „poezja dla dzieci”.

Większość jego dzieł musi być prezentowana ustnie i traci wiele przy zwykłym czytaniu:

„Lichtung”
manche meinen,
lechts und rinks
kann man nicht velwechsern,
werch ein illtum!

i po polsku:

„Kielunek”
Niektórzy myślą,
że plawe z rewym
nie może być polpątane,
co za łbąd!

Zobacz też

literatura austriacka