Fałdówka kędzierzawa

Fałdówka kędzierzawa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	Amylocorticiales
Rodzina	Amylocorticiaceae
Rodzaj	fałdówka
Gatunek	fałdówka kędzierzawa
	Nazwa systematyczna
	Plicaturopsis crispa (Pers.) D.A. Reid; Persoonia 3(1): 150 (1964)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fałdówka kędzierzawa (Plicaturopsis crispa (Pers.) D.A. Reid) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amylocorticiaceae, Amylocorticiales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Cantharellus crispus. Później zaliczany był do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1964 r. Derek Agutter Reid, przenosząc go do rodzaju Plicaturopsis^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Cantharellus crispus Pers. 1794
Cantharellus crispus Pers. 1794 var. crispus
Merulius crispus (Pers.) Pers. 1800
Merulius fagineus Schrad. 1794
Plicatura crispa (Pers.) Rea 1922
Plicatura faginea (Schrad.) P. Karst. 1889
Scytinotus crispus (Pers.) Spirin & Zmitr. 2004
Trogia crispa (Pers.) Fr. 1863
Trogia crispa (Pers.) Fr. 1863, var. crispa
Trombetta crispa (Pers.) Kuntze 1891

Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też nazwę fałdówka bukowa^[3]. Obecnie nazwy te są niespójne z nazwą naukową, gatunek ten bowiem nie należy już do rodzaju fałdówka (Plicatura)^[1].

Morfologia

Owocnik

Składa się z kapelusza i krótkiego trzonu, czasami trzonu brak. Kapelusz ma szerokość do 2 cm. Za młodu dzwonkowaty, później nieregularnie muszelkowaty lub miseczkowato zwisający; początkowo delikatnie filcowaty; w żółte lub czerwonawobrązowe pasy; bardzo cienki i łykowaty. Brzeg kapelusza jaśniejszy^[4]^[5].

Hymenofor

Biały, trochę żyłkowato pofałdowany^[4]. Nie są to jednak prawdziwe blaszki, lecz tylko rozwidlające się fałdki^[6].

Miążśz

Miękki, elastyczny. Kolor biały, smak łagodny^[6].

Cechy mikroskopijne

System strzępkowy monomityczny. Strzępki o średnicy 3–5 (–7) μm z dużymi sprzążkami. W warstwie pod hymenium silnie rozgałęzione, w tramie głównie równoległe, o średnicy 3–5 μm. Strzępki w górnej części owocnika o średnicy 5–7 μm, grubościenne, w starszych owocnikach ich końce tworzą mniej lub bardziej sklejone szczecinki. Cystyd brak. Podstawki tworzą gęstą palisadę. Są 4–sterygmowe, w przybliżeniu wrzecionowate lub cylindryczne, o długości 15–22 μm i szerokości 3,5–4,5 μm, ze sprzążką bazalną. Zarodniki kiełbaskowate, o rozmiarach 3–4,5 × 0.75–1,25 μm, zarodniki nieco większe pojawiają się wyjątkowo. Są cienkościenne, gładkie, z tłustą zawartością^[7].

Gatunki podobne

fałdówka biała (Plicatura nivea). Starsze okazy też mają podobną barwę, ale odróżniają się hymenoforem^[7]
niektóre gatunki ciżmówek, szczególnie ciżmówka miękka (Crepidotus mollis), jednak fałdówka kędzierzawa odróżnia się od nich tym, że nie posiada blaszek, lecz fałdki oraz białym wysypem zarodników (u ciżmówek jest brązowy)^[6].

Występowanie i siedlisko

Fałdówka kędzierzawa występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji^[8]. W Polsce jest jeszcze dość pospolita w górach^[5]Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[9] Znajduje się na czerwonych listach także w Danii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Finlandii^[3].

Grzyb nadrzewny. Zazwyczaj saprotrof, ale czasami także pasożyt. Wywołuje białą zgniliznę drewna^[7]. Zawsze występuje gromadnie, często w dużych skupiskach. Porasta cienkie gałązki, grubsze gałęzie oraz pniaki^[6]. Najczęściej rośnie na buku, ale występuje także na olszy, brzozie, leszczynie i dębie, bardzo rzadko na świerku^[3]. W Hiszpanii rośnie także na kasztanie jadalnym i platanie. Jest gatunkiem ciepłolubnym, w Niemczech dość często występuje na południu kraju, na północy znacznie rzadziej^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Index Fungorum [online] [dostęp 2012-10-09] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] .
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 535, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b EdmundE. Garnweidner EdmundE. i inni, Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 186, ISBN 83-7319-976-4 .
↑ ^a ^b ''Plicaturopsis crispa'' (fałdówka kędzierzawa) [online], grzyby.pl [dostęp 2014-04-01] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Till R.T.R. Lohmeyer Till R.T.R., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 216, ISBN 83-85444-65-3 .
↑ ^a ^b ^c Plicaturopsis crispa [online], Mycobank [dostęp 2017-11-29] .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2012-10-09] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 535, ISBN 83-89648-09-1 .

[grzyby-4] EdmundE. Garnweidner EdmundE. i inni, Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 186, ISBN 83-7319-976-4 .

[atlas-5] ''Plicaturopsis crispa'' (fałdówka kędzierzawa) [online], grzyby.pl [dostęp 2014-04-01] .

[griz-6] Till R.T.R. Lohmeyer Till R.T.R., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 216, ISBN 83-85444-65-3 .

[myco-7] Plicaturopsis crispa [online], Mycobank [dostęp 2017-11-29] .

[disc-8] Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10] .

[mirek-9] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]