Fałszywa Biblia

Fałszywa Biblia (Biblia cudzołożników, Biblia grzeszników, Biblia Niegodziwa, Zła Biblia; ang. The Wicked Bible, rzadziej:Adulterous Bible lub Sinner's Bible) – przyjęte określenie Biblii wydanej w języku angielskim w 1631 roku przez Roberta Barkera i Martina Lucasa, królewskich drukarzy z Londynu, mającej stanowić reprint tzw. Biblii króla Jakuba. Określenie wywodzi się z błędu zecerskiego – w tekście dziesięciu przykazań opuszczono słowo nie w przykazaniu „Nie cudzołóż”. Pomyłka została rozpowszechniona w wielkiej liczbie egzemplarzy, stąd określenie. Autorzy reprintu zostali w rok później ukarani grzywną w wysokości 300 funtów oraz odebraniem licencji na druk. Wydanie Biblii z tak rażącym niedopatrzeniem zszokowało osobiście ówczesnego króla Anglii i Szkocji Karola I (który zamówił wtedy tysiąc kopii Biblii, nie wiedząc o pomyłce) oraz biskupa Canterbury. Ten drugi powiedział wówczas:

Pamiętam czasy, kiedy nad drukiem roztaczana była duża opieka, szczególnie nad Biblią. Najlepsi zecerzy i korektorzy byli zacnymi i douczonymi ludźmi, papier i litery niepospolite oraz najlepsze pod niemal każdym względem, a teraz papier jest niczym, zecerzy to chłoptasie, a korektorzy są niedouczeni.

Reprodukcja strony z błędem

Poprawna wersja 10 przykazań (Ten commandments) w języku angielskim

Z rozkazu króla, zecerzy i wydawcy zostali wezwani przed sąd Izby Gwiaździstej. Po dokładnej analizie wszystkich wydarzeń dowiedziono winy oskarżonych. Zasądzona kara była równowartością gospodarstwa o powierzchni 120 ha, stanowi w przybliżeniu ekwiwalent dzisiejszej kwoty 34 000 GBP (sierpień 2010).

Większość kopii Fałszywej Biblii została natychmiastowo wycofana z użytku, do dzisiaj ostało się jedynie 11 egzemplarzy, z czego jeden znajduje się w Oddziale Książki Rzadkiej New York Public Library i prawie nigdy nie jest udostępniany, a inny można z kolei zobaczyć w Muzeum Biblii w Branson, Missouri (USA).

Fragment tekstu z błędem

W oryginale

(…) Honour thy father and thy mother, that thy dayes may bee long vpon the land which the LORD thy God giueth thee.
13 * Thou ſhalt not kill.
14 Thou ſhalt commit adultery.
15 Thou ſhalt not ſteale.
16 Thou ſhalt not beare falſe witneſſe againſt thy neighbour.
17 * Thou ſhalt not couet thy nighbours houſe, thou ſhalt not couet thy neighbours wife (…)

Tłumaczenie dosłowne

(…) Czcij ojca swego i matkę swoją, jak ci nakazał PAN, Bóg twój, abyś długo żył i aby ci się dobrze powodziło na ziemi, którą ci daje Pan, Bóg twój.
13 * Nie zabijaj.
14 Cudzołóż.
15 Nie kradnij.
16 Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu twemu.
17 * Nie będziesz pożądał domu swojego bliźniego. Nie będziesz pragnął żony swojego bliźniego (…)

Wydźwięk zdarzenia

Czasy ówczesne

Poza oburzeniem wśród ówczesnego Kościoła, sprawa wydania Fałszywej Biblii doczekała się komentarzy pośród historyków. Zapis zdarzenia zachował się z notatki sporządzonej przez jednego z nich:

Wielmożni Panowie Drukarze popełnili skandaliczny błąd w naszych angielskich Bibliach, opuszczając słowo nie w siódmym przykazaniu. Jego Wysokość, zapoznawszy się z tym faktem za sprawą biskupa londyńskiego, wydał rozkaz sprowadzenia drukarzy przed Najwyższą Komisję, gdzie ponad wszelkimi dowodami, odtworzono całe zdarzenie, a drukarzy surowo ukarano, tak, jak na to zasłużyli. Częścią tej grzywny Laud sfinansował wspaniałą grecką czcionkę do publikacji manuskryptów takich jak Time and Industry, które powinny zostać przygotowane dla społeczności.

Czasy współczesne

Zauważyć można delikatny oddźwięk Fałszywej Biblii na współczesnych ludzi. Nierzadko używana jest jako przykład czegoś abstrakcyjnego, bądź obrazująca zgorszenie ludzi (czyli przestrzeganie rzekomego „przykazania”). W literaturze doszukać się można nawet jakoby „echa” Fałszywej Biblii:

• W 2001 roku wydana została powieść The Wicked Bible (Fałszywa Biblia) autorstwa Edwina Astina. Książka traktuje o wpływie cywilizacji greckiej na chrześcijaństwo.

Współcześnie spotkać można nawet ludzi, którzy uważają Fałszywą Biblię za dzieło szatana.

Ciekawostki

• Mniej znanym błędem, który pojawił się w Fałszywej Biblii, jest the lord hath shewed us his glory and his great arse zamiast the lord hath showed us his glory and his greatness. („Bóg pokazał nam swą chwałę i swój wielki tyłek” zamiast „Bóg pokazał nam swą chwałę i swą wielkość” – Księga Powtórzonego Prawa, 5:24).
• Jeden z egzemplarzy Fałszywej Biblii został wystawiony na sprzedaż internetową. Zażądano za niego 89 500 dolarów.
• Za pieniądze z grzywny dokonano zakupu kilku profesjonalnych matryc drukarskich.

Bibliografia

• Elisabeth L. Eisenstein: Rewolucja Gutenberga, przeł. Henryk Hollender, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2004, ISBN 83-7180-774-0
• Louis Edward Ingelbart: Press Freedoms. A Descriptive Calendar of Concepts, Interpretations, Events, and Courts Actions, from 4000 B.C. to the Present, Greenwood Publishing 1987, ISBN 0-313-25636-5