Franciszek Barnert

Franciszek Barnert

major piechoty
Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1895 Poprad
Data i miejsce śmierci	11 września 1977 Katowice
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Polska Organizacja Wojskowa
Stanowiska	Ministerstwo Skarbu
Późniejsza praca	Ministerstwo Górnictwa PRL
Odznaczenia

Franciszek Barnert (ur. 10 sierpnia 1895 w Popradzie na Spiszu, zm. 11 września 1977, w Katowicach) – polski działacz niepodległościowy, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), komisarz Głównego Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego, księgowy Ministerstwa Skarbu, naczelnik wydziału Dyrekcji Urzędu Ceł w Mysłowicach, major Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn Alojzego i Anny z Kunschów. Po ukończeniu gimnazjum w Kieżmarku oraz szkoły kadetów wyruszył latem 1914 w Alpy, na front austriacko-włoski I wojny światowej, gdzie jako oficer (ostatecznie w stopniu porucznika) walczył do jesieni 1917 w szeregach armii austro-węgierskiej w lwowskim pułku piechoty Nr 30.

W latach 1918–1919 podjął tajną działalność wojskową na rzecz ponownego przyłączenia Doliny Popradu do odradzającej się Rzeczypospolitej Polskiej. Zorganizował własne oddziały wojskowe, których komendę oddał Polskiej Organizacji Wojskowej.

W latach 1919–1920 kierował konspiracyjną i jawną akcją polityczną na Spiszu. Był m.in. komisarzem Głównego Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego w Nowym Targu, wydawał pismo propagandowe w języku niemieckim Zipser Freiheitsbote, wielokrotnie przekraczał zieloną granicę w Tatrach, ze Spiszu do Polski.

Po traktacie wersalskim osiadł na stałe w Polsce. Miał zakaz przybywania do Czechosłowacji. W 1921 ukończył na Akademii Handlowej w Krakowie studium ekonomiczne, a po zdanych egzaminach w Ministerstwie Skarbu, Rada Ministrów przyznała mu w 1931 pełne wykształcenie wyższe na zasadach veniam studiorum. W 1923 ożenił się z Ireną Pötz. W latach 1925–1929 pracował w Ministerstwie Skarbu, początkowo jako kontroler skarbowy, a potem jako księgowy.

W 1930 został przeniesiony na Śląsk. Objął funkcję naczelnika wydziału Dyrekcji Ceł w Mysłowicach, którą pełnił do początku września 1939. Wojsko Polskie nadało mu stopień majora, a jako naczelnik Dyrekcji Ceł otrzymał stopień generalski Straży Celnej. Często zastępował gen. J. Konarkiewicza. W razie wojny miał dowodzić wojskami WOP na południowej i południowo-zachodniej granicy kraju. W 1939 miał objąć placówkę Dyrekcji Urzędu Ceł w Gdańsku.

W latach 1939-1944 ukrywał się nad Balatonem i w Budapeszcie, gdzie utrzymywał kontakty z Rządem Londyńskim i pomagał jego kurierom. Oficjalnie pracował dla Węgierskiego Czerwonego Krzyża, gdzie prowadził rejestr polskich wojskowych, internowanych na Węgrzech. W 1941 brał dział w przerzucie Edwarda Rydza-Śmigłego z Rumunii na Węgry. W 1944 został pojmany przez Gestapo i początkowo przetrzymywany w areszcie na Szwabskiej Górze (wspólnie z Henrykiem Sławikiem). Potem przewieziony do obozu koncentracyjnego Flossenbürg w Bawarii, a ostatecznie do Zwickau, gdzie kierował komórką oporu (więzień Nr 29245). Po zbliżeniu się frontu zachodniego, w czasie ewakuacji obozu zainicjował udaną, kilkuosobową ucieczkę więźniów do lasów w Dolnych Sudetach w Czechosłowacji.

W okresie Polski Ludowej pracował dla Ministerstwa Górnictwa (lata 1947–1962). Został pochowany w Katowicach, przy ulicy Francuskiej. Był sympatykiem Kościoła Baptystów.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (27 czerwca 1938)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)
• Złoty Krzyż Zasługi

Bibliografia

• Ziemia. Miesięcznik Krajoznawczy Ilustrowany: 1920 R.6 Nr 4, zbiory Biblioteki Narodowej w Warszawie.
• Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?. Warszawa : Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.
• Archiwum Akt Nowych, Organizacje pomocy Polakom i instytucje polskie na Węgrzech, sygn. I/1, M. Chomrański, Uchodźstwo polskie na Węgrzech w okresie od 21 X 1939 r. do 31 VII 1946. Opracowanie, k. 59.
• Zeszyty Historyczne. Zeszyt Drugi. s. 35–37, Instytut Literacki. Kultura Paryska, Paryż, 1962.
• Kwatera 139, Cezary Leżeński. T. 1–2 Lublin : Wydawnictwo Lubelskie, 1989.
• Pamięć : polscy uchodźcy na Węgrzech 1939–1946 = Emlékezés : lengyel menekültek Magyarországon 1939–1946 / Krystyna Łubczyk, Grzegorz Łubczyk, Oficyna Wydawnicza Rytm, 2009.
• Pamięć II: polscy uchodźcy na Węgrzech 1939–1946 = Emlékezés : lengyel menekültek Magyarországon 1939–1946 / Krystyna Łubczyk, Grzegorz Łubczyk, Oficyna Wydawnicza Rytm, 2012.
• Wiktor Krzysztof Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938. Słownik biograficzny, t. 4, Mińsk Mazowiecki 2012, s. 91–92.
• Tomasz Kurpierz, Henryk Sławik 1894–1944. Biografia socjalisty, Katowice-Warszawa 2020, s. 409–410, 719–720, 732.
• Dokumenty państwowe z archiwum rodzinnego.