Franciszek szczeciński

Franciszek (I)

książę szczeciński
Okres	od 1618 do 1620
Poprzednik	Filip II
Następca	Bogusław XIV
biskup Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego
Okres	od 1573 do 1602
Poprzednik	Kazimierz VII
Następca	Ulryk
Dane biograficzne
Dynastia	Gryfici
Data i miejsce urodzenia	24 marca 1577 Barth
Data i miejsce śmierci	27 listopada 1620 Szczecin
Ojciec	Bogusław XIII
Matka	Klara
Żona	Zofia Wettyn

Franciszek I na marach (autor nieznany)

Franciszek (I) (ur. 24 marca 1577 w Bardzie, zm. 27 listopada 1620 w Szczecinie) – koadiutor biskupstwa kamieńskiego (od 1592), biskup kamieński (1602-1618), starosta bytowski (od 1606) i książę szczeciński (od 1618); syn Bogusława XIII z dynastii Gryfitów.

Życie i panowanie

Był czwartym dzieckiem, a zarazem drugim synem ówczesnego księcia pomorskiego Bogusława XIII i jego pierwszej żony Klary, księżniczki brunszwickiej. Imię otrzymał po ojcu matki – księciu brunszwickim Franciszku.

Studiował na Uniwersytecie w Greifswaldzie. Od najmłodszych lat przewidziany był na stanowisko biskupa kamieńskiego. Najpierw w 1592 został koadiutorem biskupstwa, a po rezygnacji na jego rzecz 20 czerwca 1602 poprzedniego biskupa, stryja Kazimierza VII został 15 września tegoż roku wybrany na administratora sekularyzowanego księstwa biskupiego w Kamieniu.

W wyniku układów z braćmi po śmierci ojca, Bogusława XIII prócz biskupstwa objął też w zarząd starostwo bytowskie. Podróżował po Europie, zwiedził m.in. Niderlandy, Francję oraz Czechy. Śmierć najstarszego brata – Filipa II, księcia szczecińskiego w 1618, spowodowała objęcie urzędu przez Franciszka. Książę przekazał swojemu najmłodszemu bratu – Ulrykowi stolec biskupi oraz władztwo szczecineckie.

Jeszcze będąc biskupem kamieńskim, Franciszek rozpoczął w 1609 starania o rękę Zofii, córki Chrystiana I, elektora saskiego i Zofii brandenburskiej. Do ślubu doszło w lipcu 1610 w Dreźnie, wymiany obrączek – 26 sierpnia tamże, natomiast uroczysty wjazd nowo poślubionej małżonki do Bytowa miał miejsce 13 października 1610. Małżeństwo to było bezdzietne.

Franciszek podejmował próby podniesienia obronności księstwa. W założeniach powołanej komisji wojskowej było stworzenie stałej, regularnej armii, która według wczesnych projektów miała składać się z (minimum) 1500 jazdy oraz 8 tysięcy piechoty. Założenia przewidywały również budowę arsenału w Szczecinie. Koncepcja księcia spotkała się z krytyką poddanych, którzy wyrażali sprzeciw wobec podniesionego podatku obronnego. Prawdopodobnie, projekt nie został w całości zrealizowany, poza wzmocnieniem murów obronnych miast. Szlachta pomorska, nawet w chwili wybuchu wojny trzydziestoletniej w 1618, nie wykazywała mobilizacji wobec zagrażającego niebezpieczeństwa ze strony ościennych państw. W wyniku niezadowolenia społecznego i trudności fiskalnych – Franciszek pozostawił skarb książęcy z zadłużeniem w wysokości 150 tysięcy guldenów.

Książę zmarł 27 listopada 1620 w Szczecinie. Jego prochy spoczęły 17 stycznia 1621, w kościele zamkowym pod wezwaniem św. Ottona. Księstwo szczecińskie po jego śmierci odziedziczył młodszy brat – Bogusław XIV.

Genealogia

Filip I wołogoski ur. 14/15 VII 1515 zm. 14 II 1560

Maria saska ur. 15 XII 1516 zm. w okr. 5–7 I 1583

Franciszek ur. ? zm. ?

Klara ur. ? zm. ?

Bogusław XIII ur. 9 VIII 1544 zm. 7 III 1606

Klara ur. 1 I 1550 zm. 26 I 1598

Franciszek szczeciński (ur. 24 III 1577, zm. 27 XI 1620)

Bibliografia

Opracowania

• KazimierzK. Kozłowski KazimierzK., JerzyJ. Podralski JerzyJ., Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372 . Brak numerów stron w książce
• EdwardE. Rymar EdwardE., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056 . Brak numerów stron w książce

Literatura dodatkowa (online)

• Madsen U., Franz. Herzog von Pommern-Stettin (niem.), [dostęp 2012-04-01].
• Müller H., Franz I. (niem.), [w:] NDB, ADB Deutsche Biographie (niem.), [dostęp 2012-04-01].